جو بایدن، رئيس‌جمهوری آمریکا، که بار دیگر زمان خروج کامل نیروهای آمریکایی را پیش کشیده و ۳۱ اوت اعلام کرده است، بیش از یک دهه است در مورد اوضاع سیاسی و امنیتی افغانستان بدبین بوده و باور نداشته است حفظ سربازان آمریکایی در این کشور به دولت‌سازی کمک خواهد کرد.

او در ژانویه ۲۰۰۹ و در آستانه مراسم تحلیفش به‌عنوان معاون باراک اوباما، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، در راس هیئتی بلندپایه از اعضای کنگره و مقام‌های سیاسی، وارد کابل شد و در مراسم شام، به حامد کرزی، رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، هشدار داد اگر حکومت‌داری‌اش را بهتر و دولتش را فراگیرتر نکند، حمایت واشینگتن را از دست خواهد داد. اشاره معاون رئیس‌جمهوری وقت آمریکا به اتهام‌های اختلاس و فساد اداری برادران حامد کرزی بود.

منابع گوناگون از جمله زلمی خلیل‌زاد در کتاب «فرستاده»، می‌گویند کرزی هم سر شام درباره تلفات غیرنظامیان آمریکایی به او تاخت و جر‌و‌بحث تا جایی کشید که بایدن ناچار شد دستمالش را روی میز غذا بیندازد و شام را نیمه‌تمام رها کند.

جو بایدن پیش‌تر، بعد از سرنگونی رژیم طالبان در حمله ایالات متحده آمریکا به شبکه القاعده و متحدانش در پی حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به آمریکا، از حامیان سرسخت تلا‌ش‌های نظامی و بشردوستانه برای بازسازی افغانستان بود.

اما دعوا با کرزی و بقیه سفر ناخوشایندش به افغانستان این حس را به بایدن القا کرد که جنگ افغانستان واشینگتن را غرق خواهد کرد و امکان پیروزی نیست.

جونا بلنک، مشاور دیرینه جو بایدن که او را در سفر سال ۲۰۰۹ به افغانستان همراهی می‌کرد، به رویترز گفت: «دلیل این بی‌‌میلی فقط بی‌حوصلگی نبود. خوشبینی بایدن به‌مرور طی سال‌ها از بین رفت.»

جو بایدن که با افزایش نیروهای آمریکایی در افغانستان در سال ۲۰۰۹ مخالف بود، بحث بر سر سیاست جدید آمریکا درباره افغانستان را به رقبایش در کاخ سفید واگذار کرد و باراک اوباما تصمیم گرفت نیروهای بیشتری به افغانستان بفرستد تا موازنه قوا را به نفع نیروهای بین‌المللی و دولت افغانستان علیه طالبان تغییر دهد و جنگ تا سال ۲۰۱۷ که دوره کاری دولت اوباما تمام شد، ادامه یافت.

اما اکنون، کلید کاخ سفید در دست جو بایدن است و به‌رغم مخالفت برخی کارشناسان نظامی، قانون‌گذاران دموکرات و جمهوری‌خواه و مقام‌های نهادهای بشردوستانه، خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان زیر نظر او انجام می‌شود.

دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوری پیشین آمریکا، توافقنامه‌ای را با طالبان نهایی کرد که براساس آن، تمام نیروهای آمریکایی تا ماه مه سال ۲۰۲۱ بایستی از افغانستان خارج می‌شدند. آقای بایدن در سخنرانی دیروز پنجشنبه ۸ ژوییه (۱۷ تیر) توضیح داد که نقض این توافقنامه به حملات بیشتر طالبان علیه آمریکا خواهد انجامید و او تصمیم گرفته است که اجازه ندهد خون یک سرباز آمریکایی دیگر در افغانستان بریزد.

اما خونریزی در افغانستان نه تنها متوقف نشده است که شدت هم گرفته است. طالبان به پیشروی در مناطق گوناگون کشور ادامه می‌دهند و نیروهای خیزش مردمی نیز مسلح شده‌اند. بایدن در این سخنرانی همچنین اذعان کرد که احتمال بروز یک جنگ داخلی دیگر در افغانستان وجود دارد اما با وجود این، متعهد است که نیروهای آمریکایی را از این کشور بیرون بکشد. او خطاب به کشورهای منطقه و رهبران سیاسی افغانستان گفت باید برای رسیدن به صلح کار کنند، در غیر این‌صورت خطر ناامنی فقط به افغانستان محدود نخواهد ماند. اما رئيس‌جمهوری آمریکا در ادامه گفت به حمایت دیپلماتیک و بشردوستانه از افغان‌ها ادامه خواهد داد.

آقای بایدن در این سخنرانی که زنده از کاخ سفید پخش شد، گفت: «من با چشمان باز تصمیم گرفته‌ام. من یک نسل دیگر آمریکایی‌ها را به جنگ در افغانستان نمی‌فرستم که انتظار معقول رسیدن به نتایج متفاوت در آن وجود ندارد.»

بیش از ۲۴۰۰ سرباز آمریکایی در جنگ افغانستان، که طولانی‌ترین جنگ تاریخ آمریکا است،‌ کشته و بیش از ۲۰ هزار نفر دیگر مجروح شده‌اند.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر آمریکایی‌ها از تصمیم بایدن مبنی بر خروج از افغانستان حمایت می‌کنند. بر اساس نظرسنجی که موسسه ایپسوس در آوریل ۲۰۲۱ انجام داد، فقط ۲۸ درصد پاسخ‌دهندگان موافق بوده‌اند که آمریکا به اهدافش در افغانستان رسیده است و ۴۳ درصد گفته‌اند خروج آمریکا به بازگشت القاعده کمک خواهد کرد.

برخی منتقدان سیاست بایدن مقام‌های کنونی دولت آمریکا هستند که هشدار می‌دهند خروج سربازان در حالی دارد صورت می‌گیرد که از طالبان هیچ ضمانتی برای شرکت در مذاکرات صلح، انتخابات دموکراتیک و قطع رابطه با القاعده گرفته نشده است.

پنتاگون اعلام کرده است که روند خروج ۹۰ درصد تکمیل شده است و طالبان هم حملات تازه‌ای برای تصرف مناطقی که پیش‌تر در دست دولت بودند، آغاز کرده است. دیروز پنجشنبه ۸ ژوییه (۱۷ تیر)، طالبان بندر اسلام قلعه در هرات را نیز تصرف کردند که با ایران هم‌مرز است.

لینزی گراهام، سناتور مطرح جمهوری‌خواه که در سفر ۲۰۰۹ جو بایدن به افغانستان او را همراهی می‌کرد، هفته گذشته گفت خروج نیروهای آمریکا از افغانستان می‌تواند به بازگشت القاعده منجر شود و زمینه‌ساز حمله‌ای دیگر به آمریکا شود. به گزارش رویترز، گراهام گفت: «به نفع امنیت ملی آمریکا نیست که طالبان افغانستان را تصرف کند.»

جین شاهین، سناتور دموکرات آمریکایی، هم از شرایط افغانستان ابراز نگرانی عمیق کرد.

هتر بار، رئیس بخش حقوق زنان دیده‌بان حقوق بشر که سال‌ها در افغانستان زندگی کرده است، در ارزیابی‌‌اش از شرایط، به رویترز گفت: «احساس می‌شود فاجعه تمام‌عیاری در حال وقوع است، گویا کشور در حال سقوط است.»

یک گروه فراجناحی قانون‌گذاران آمریکا نیز در مورد آینده افغانستان و احتمال شبکه‌سازی گروه‌های افراطی مسلح در این کشور ابراز نگرانی کرده است.

مایک راجرز، قانون‌گذار آمریکایی، در این زمینه گفت: «متاسفانه این تصمیم‌های نادرست به بازگشت دوباره ما به افغانستان در آینده نزدیک خواهد انجامید.»