نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد که طالبان در پی به دست گرفتن قدرت در افغانستان، به داده‌های زیست‌سنجی (بیومتریک) که با کمک ابزارهای نظامی ساخت آمریکا ایجاد شده، دسترسی پیدا کرده باشد و با استفاده از آن‌ها، افغان‌ها را شناسایی کند و هدف قرار دهد.

سازمانی بین‌المللی «اول حقوق‌بشر»، که در حوزه حقوق بشر فعالیت می‌کند و مقر آن در واشنگتن و نیویورک است، اعلام کرد: «به نظر ما احتمال دارد طالبان اکنون به انواع داده‌‌ها و تجهیزات زیست‌سنجی، از جمله آنچه از نیروهای نظامی ائتلاف به‌جامانده، دسترسی یافته باشد.»

یکی از این گونه ابزارهای زیست‌سنجی دستی «دستگاه دستی بین‌سازمانی شناسایی هویت» (HIIDE) است که دولت آمریکا در اصل برای شناسایی شورشی‌ها ساخته بود.

نیروهای ائتلاف غرب با استفاده از این ابزار، مشخصات چهره، اثر انگشت و عنبیه چشم بیش از یک میلیون افغان را گردآوری و با پایگاه داده‌های زیست‌سنجی تطبیق دادند.

این طرح زیست‌سنجی ابتدا در سال ۲۰۰۲ آزمایش شد و هدف آن جلوگیری از نفوذ افراد خلافکار و شورشی‌های طالبان به پلیس و ارتش افغانستان، و شماری از کارگروه‌ها بود، دولت افغانستان نیز شروع به استفاده از این سامانه برای افزایش سهولت و کارایی پردازش مجوزها کرد.

هم‌زمان با انتشار اخباری مبنی بر این که طالبان در حال جلوگیری از دسترسی افغان‌ها به فرودگاه کابل است، آگاهی متحدان ما و سایر افغان‌های تحت خطر از نحوه حفظ مشخصات هویتی‌شان در فضای مجازی در مقابل طالبان بیش از هر زمانی اهمیت یافته است.

لطفاً این خبر را همرسانی کنید.

سازمان «اول حقوق بشر» (humanrights1st@)، ۲۴ اوت ۲۰۲۱

آنی جیکوبسن، خبرنگار تحقیقی، در کتاب اخیرش «جوخه نخست» به این نکته اشاره کرده است که هدف اعلام‌شده کارگروه ویژه زیست‌سنجی ارتش آمریکا گردآوری داده‌های زیست‌سنجشی ۸۰ درصد از جمعیت حدود ۲۵ میلیون نفری افغانستان بود.

خانم جیکوبسن در کتابش نوشته است: «هدف‌ وزارت دفاع گردآوری مشخصات اثرانگشت، عنبیه چشم و در برخی موارد، دی‌ان‌ای ۲۱ میلیون نفر در یک بازه زمانی دو ساله بود و از مردانی گروه سنی مشمول خدمت نظامی شروع کردند. وزارت دفاع تا پاییز سال ۲۰۱۱ داده‌های زیست‌سنجی بیش از ۲ میلیون نفر از مردم افغانستان را گردآوری کرد. این داده‌ها را در پایگاه داده‌ای اختصاصی ابیس (ABIS) بارگذاری کردند.»

مشخص نیست هدف ارتش آمریکا از این برنامه محقق شده باشد اما اینترسپت به نقل از مقام‌های نظامی آمریکا گزارش داد که طالبان درحمله هفته گذشته، به شماری از این ابزارهای زیست‌سنجی دست یافته بود.

کارشناسان، از جمله کارشناسان سازمان «اول حقوق‌بشر»، هشدار داده‌اند این ابزارهای دستی ممکن است داده‌های زیست‌سنجی و زندگی شهروندان، از جمله افرادی که به نیروهای ائتلاف کمک کرده‌اند، در اختیار طالبان بگذارند.

در حال حاضر، مشخص نیست طالبان به داده‌های زیست‌سنجی دست یافته باشد اما افرادی که داده‌هایشان در چنین سامانه‌هایی ذخیره شده باشد در معرض خطرند.

بر اساس اعلام موسسه خیریه‌ بریتانیایی «حریم‌خصوصی بین‌الملل» که در حوزه پیوند فناوری و حقوق بشر فعالیت می‌کند، گزارش‌ها حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، نیروهای طالبان جلو اتوبوس‌ها را می‌گرفتند و بازرسی‌های زیست‌سنجی انجام می‌دادند تا مقام‌های دولتی را میان مسافران شناسایی کنند.

در این گزارش آمده است: «با توجه به گزارش‌های سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷  خبرنگاران محلی در مورد اینکه شورشیان جلوی اتوبوس‌ها را می‌گرفتند تا با استفاده از پویشگرهای زیست‌سنجی، عملیات شناسایی انجام دهند و هر مسافری را که تشخیص می‌دادند جزو نیروهای امنیتی باشد اعدام می‌کردند، به‌وضوح می‌توان دید که وجود این پایگاه‌های داد‌ه‌‌های زیست‌سنجی در افغانستان خطرناک است.»

طبق گزارش یکی از خبرگزاری‌های محلی افغانستان در سال ۲۰۱۶، طالبان در یکی از همین کمین‌ها، ۲۰۰ مسافر اتوبوس را گروگان گرفتند و از سامانه‌های زیست‌سنجی دولت استفاده کردند‌ تا نیروهای امنیتی را شناسایی کنند و همان‌جا ۱۰ نفر را اعدام کردند.

در پی انتشار گزارش‌هایی از عملیات جست‌و‌جوی خانه به خانه طالبان در سراسر کشور برای یافتن افرادی که با نیروهای ائتلاف یا دولت قبلی همکاری کرده‌اند، نگرانی‌ها تشدید شده است.

رامانجیت سینگ چیما، ريیس بخش سیاست‌گذاری آسیا‌ اقیانوسیه گروه «دسترسی هم‌اکنون Access Now»، نیز در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت طالبان ممکن است برای ردیابی و دستگیری افراد، از کارت شناسایی زیست‌سنجی دولت افغانستان به نام تذکره نیز استفاده کند.

افرادی به‌ویژه در خطرند که در ارتش، پلیس و واحدهای تحقیقاتی افغانستان دارای سمت‌های کلیدی بودند.

در گزاره‌برگ اخیر سازمان اول حقوق‌بشر، برخی راه‌های اجتناب از شناسایی شدن به دست طالبان به زبان انگلیسی، پشتو و دری برای افغان‌ها خلاصه‌وار توضیح داده شده است.

البته این سازمان هشدار داده است دور زدن فناوری دشوار و پرخطر است.