قیمت برنج در فروشگاه‌های مواد غذایی ایران روزانه تغییر می‌کند و افزایش می‌یابد و در حال حاضر بهای برنج درجه‌ ۱ ایرانی در برخی فروشگاه‌ها از کیلویی ۸۰ هزار تومان هم بیشتر شده است. فعالان صنفی برنج می‌گویند که این افزایش قیمت‌ها برای تولیدکننده هیچ سودی ندارد و منفعت آن مستقیم به جیب دلال‌ها می‌رود. به گفته آنان، دلالان برنج‌های موجود را در انبارها دپو کرده‌اند و با هر قیمتی که می‌خواهند به بازار عرضه می‌کنند اما دولت برای مقابله با آنان هیچ اقدامی نمی‌کند.

بر اساس اعلام حسن تقی‌زاده، رئیس اتحادیه برنج‌فروشان بابل، هم‌زمان با افزایش قیمت برنج، عرضه آن نیز کاهش یافته است. به گفته او، هم‌اکنون ۸۰ درصد برنج‌های تولیدی در اختیار دلال‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای است و آن‌ها مانع از عرضه به‌موقع برنج در ایران می‌شوند.

حسن تقی‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، از افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت برنج در یک‌ هفته گذشته خبر داد و گفت: «قیمت برنج طارم هفته پیش ۵۵ هزار تومان بود ولی در هفته جاری به ۶۰ هزار تومان رسید.» به گفته این فعال اقتصادی، قیمت هر کیلوگرم برنج هاشمی نیز ۶۳ هزار تومان است و برنج امراللهی نیز کیلویی ۶۵ هزار تومان قیمت خورده است.

انبار کردن برنج‌های موجود موضوعی است که تقی جعفریان، رئیس اتحادیه شالی‌کوبی‌داران مازندران، نیز آن را تایید کرده است. او با انتقاد از عملکرد دولت در این زمینه گفت: «دولت می‌تواند بازار برنج را سامان بدهد اما متاسفانه به دلایلی که هنوز برای ما روشن نیست، در زمینه رصد انبارها ورود نمی‌کند.»

جعفریان با اشاره به حجم زیاد برنج‌های دپو شده در انبارها گفت: «اتحادیه نماینده قانونی دولت نیست و ابزار قانونی ندارد که بخواهد به کارخانه‌داران و انبارداران حکم کند که بار خود را در انبارها دپو نکنند و به بازار عرضه کنند.» به گفته این فعال صنفی، همین مسئله باعث شده است که قیمت و میزان عرضه برنج در بازار را تعدادی دلال مشخص کنند.

رئیس اتحادیه شالی‌کوبی‌داران مازندران، درباره ادامه وضعیت کنونی هشدار داد و گفت: «اگر این شرایط ادامه داشته باشد، کشاورزان و مصرف‌کنندگان آسیب جدی خواهند دید.» به گفته او راهکار مدیریت بازار برنج این است که دولت برنج خارجی را با قیمت مناسب به بازار عرضه کند.

جعفریان با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی تولید برنج در سال جاری، گفت: «مرکز آمار کاهش تولید را ۳۰ درصد و وزارت کشاورزی ۲۰ درصد اعلام می‌کند اما به نظر می‌رسد آمار ما به واقعیت‌ نزدیک‌تر باشد چرا که ما کم‌وکیف این بازار را لمس می‌کنیم و خسارت‌های فعالان این بخش را از نزدیک مشاهده کردیم.»

به گفته او، تولید برنج در سال آینده در صورتی به حدنصاب می‌رسد که بارندگی خوب باشد و محصول در معرض آفتاب شدید قرار نگیرد. جعفریان در ادامه کاهش کشت دوم برنج را یادآور شد و افزود: «تولید کشت دوم برنج به ۱۰ درصد سال‌های گذشته هم نرسید. آفتاب شدید هم باعث شد که کشت برنج طارم آسیب جدی ببیند و این برنج از کیفیت بیفتد.»

پیش‌تر سازمان جهاد کشاورزی مدعی شده بود که تولید برنج در سال زراعی ۱۴۰۰ نسبت به زمان مشابه سال قبل، ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یافته است.

کاهش تولید برنج در ایران به عوامل مختلفی بستگی دارد اما خشکسالی‌ سال‌های اخیر و مکانیزه نشدن کاشت و برداشت، در کاهش تولید این محصول بیشترین نقش را داشته‌اند. با این‌ حال، آن‌گونه که رئیس اتحادیه شالی‌کوبی‌داران مازندران می‌گوید، وعده‌های دولت برای مکانیزه کردن شالیزارهای برنج تاکنون محقق نشده است و برنج همچنان به‌صورت سنتی کاشت و برداشت می‌شود.

برنج غذای پرمصرف ایرانیان است ولی سرانه مصرف آن در ایران به دلیل افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته است. کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع تبدیلی اتاق تهران، در گزارش در تابستان ۱۴۰۰، اعلام کرد که سرانه مصرف برنج که در سال ۱۳۹۰ برای هر نفر ۴۴ کیلوگرم بود، در سال ۱۴۰۰ به ۳۳ کیلوگرم کاهش یافت و این رقم افت مصرف سرانه ۲۵ درصدی را نشان می‌دهد.