طالبان افغانستان در اواخر دسامبر و اوایل ژانویه کار حصارکشی در مرز پاکستان و افغانستان را مختل کرد و جنگجویان طالب سیم‌خاردار‌های ارتش پاکستان را ربودند.

به دنبال این اتفاق در ۷ ژانویه، طالبان هفت سرباز شبه‌نظامی پاکستان را در مرز بین دو کشور در ولایت پکتیکا مدت کوتاهی بازداشت و سپس، رها کرد.

به گفته عبدالباسط خان، خبرنگار و ستون‌نویس عرب‌نیوز، مذاکرات پاکستان و تحریک طالبان پاکستان (TTP) با حمایت طالبان افغانستان، پیش‌ از این تنش‌ها، پایان یافته بود. این گفت‌و‌گوها بر‌خلاف آتش‌بس یک‌ماهه از ۹ نوامبر تا ۹ دسامبر سال گذشته، به دلیل نبود اعتماد و اختلافات حل‌نشده بین طرفین با ناکامی روبه‌رو و به افزایش حمله تحریک طالبان پاکستان علیه پاکستان منجر شد. در ماه دسامبر، تحریک طالبان پاکستان مسئولیت ۴۵ حمله تروریستی را بر عهده گرفت که بیشترین تعداد در‌۲۰۲۱ را نشان می‌دهد.

اگرچه برخی از رهبران طالبان تنش در مرز پاکستان و افغانستان را یک رویداد محلی کم‌اهمیت جلوه دادند و گفتند که این تنش به مسائل فرماندهی و کنترل مربوط می‌شود؛ با این‌ حال، سخنان پی‌درپی رهبران مختلف طالبان به اختلاف درون صفوف این گروه بر سر موضوع حصارکشی مرز پاکستان و افغانستان اشاره دارد.‌ گفته‌های محمد عباس ستانکزی، معاون وزیر امور خارجه طالبان، در ۶ ژانویه نمونه‌ای از این موضوع است؛ به گفته او: «خط دیورند مشکل همه ملت است و ربطی به دولت ندارد. ما مسئولیت تصمیم‌گیری در این مورد را به ملت واگذار می‌کنیم.»

در این زمینه مهم است بدانیم که چرا تنش بین پاکستان و افغانستان بر سر ایجاد حصار مرزی افزایش یافته است. علاوه بر این چرا طالبان تمایلی به اخراج تحریک طالبان پاکستان از پناهگاه‌های خود در افغانستان ندارد؟ یا چرا حداقل با خلع سلاح شبه‌نظامیان تحریک طالبان پاکستان، از حمله در پاکستان جلوگیری نمی‌شود؟ در عوض گفته می‌شود که تحریک طالبان پاکستان در حال حاضر از بهترین جنگ‌افزارهای رهاشده نیروهای آمریکایی استفاده می‌کنند که طالبان تصرف کرده است. برای مثال، جنگجویان تحریک طالبان پاکستان اکنون از مسلسل‌های M16 و تفنگ‌های تهاجمی M4 مجهز به امکانات دید در شب استفاده می‌کنند‌. به‌ این‌ ترتیب، این گروه شبه‌نظامی توانست حمله تک‌تیراندازهای خود به نیروهای امنیتی پاکستان را در شب افزایش دهد.

پس از احیای حکومت طالبان، پاکستان انتظار داشت که نگرانی‌های امنیتی‌اش در مورد تحریک طالبان پاکستان در ازای کمک‌های این کشور در دستیابی به توافق با ایالات‌ متحده آمریکا از بین برود. توافق آمریکا و طالبان در فوریه ۲۰۲۰ در دوحه، که با میانجی‌گری پاکستان بود، راه را برای خروج ایالات‌ متحده و بازگشت طالبان به قدرت هموار کرد. برخلاف توقع و انتظار پاکستان، طالبان هزاران زندانی تحریک طالبان پاکستان را در زمان تصرف افغانستان از زندان‌ها آزاد کرد. در ماه اوت گذشته، اسلام‌آباد فهرستی از عناصر تحت تعقیب تحریک طالبان پاکستان را به دولت موقت طالبان تسلیم کرد. طالبان همچنین یک کمیسیون سه نفره برای بررسی ادعاهای پاکستان تشکیل داد.

بر‌خلاف تضمین‌های کلی طالبان مبنی بر اینکه اجازه نخواهند داد از خاک افغانستان علیه هیچ کشور دیگری استفاده شود، پاسخ آن‌ها به نگرانی‌های امنیتی پاکستان ضعیف بوده است. برای درک عمیق تنش طالبان افغانستان با پاکستان و تمایل نداشتن آن‌ها به اقدام علیه تحریک طالبان پاکستان، درک روابط عمیق بین دو گروه شبه‌نظامی مهم است.

طالبان روابط نزدیک عقیدتی و قومی با تحریک طالبان پاکستان دارد. جنگجویان و فرمانده تحریک طالبان پاکستان، رهبر طالبان، ملا هبت‌الله آخوندزاده را امیر خود می‌دانند و با او بیعت کرده‌اند. در جریان یک جلسه پارلمان در سپتامبر سال گذشته، آژانس‌های امنیتی پاکستان، تحریک طالبان پاکستان و طالبان را دو روی یک سکه توصیف کرده بودند.

پس از اخراج طالبان از افغانستان و در پی حملات ۱۱ سپتامبر، تحریک طالبان پاکستان در مناطق «FATA» در سنگرهای سابق خود به طالبان پناه داد و به آن‌ها کمک کرد تا عملیات نظامی علیه ایالات‌ متحده در افغانستان را از سر بگیرند. علاوه بر این، حمایت تحریک طالبان پاکستان در پیروزی طالبان بر ایالات‌ متحده بسیار مهم بود. اکنون طالبان با میزبانی از تحریک طالبان پاکستان در افغانستان، لطف‌های همیشگی آن‌ها را متقابلا جبران می‌کند. بازگشت طالبان به قدرت، توانایی عملیاتی تحریک طالبان پاکستان را افزایش داده است و اکنون می‌توانند آزادانه‌ به عملیات نظامی بپردازند. طالبان به اخراج یا خلع سلاح تحریک طالبان پاکستان تمایلی ندارد و به چهار دلیل، به حل‌وفصل مسئله با مذاکره اصرار می‌کند.

نخست: در ارتباط با تحریک طالبان پاکستان، همدردی و حمایت فوق‌العاده‌ای در صفوف طالبان وجود دارد. طالبان پیاده‌نظام، تحریک طالبان پاکستان را برادر ایدئولوژیک خود می‌داند که در کنار آن‌ها علیه ایالات‌متحده در افغانستان جنگیده است. انجام عملیات علیه تحریک طالبان پاکستان در حقیقت سوق دادن آن به سمت دشمن ایدئولوژیک طالبان (داعش خراسان) است که مشکلات بیشتری را برای این گروه ایجاد خواهد کرد. نیروهای انسانی تحریک طالبان پاکستان بین هفت تا ۱۰ هزار نفر است. طالبان در حال حاضر با مخالفت خشونت‌آمیز گروه داعش روبرو است که تعداد آن‌ها بین سه تا پنج هزار نفر است.

داعش خراسان، عمدتا از جناح‌های سابق تحریک طالبان پاکستان تشکیل شده است. اگر طالبان با اصرار پاکستان علیه تحریک طالبان پاکستان وارد عمل شود، افراد تحریک طالبان پاکستان به داعش خواهند پیوست. علاوه بر این، تلاش‌ها برای اخراج یا خلع سلاح تحریک طالبان پاکستان منجر به افزایش جناح‌گرایی در درون طالبان می‌شود، چیزی که طالبان توان کنترل آن را ندارد. اتحاد داخلی و هماهنگی سازمانی، کلید تسلط طالبان بر افغانستان است.

مشکل دوم این است که طالبان نمی‌تواند در زمینه‌های ایدئولوژیکی خود مصالحه کند، مگر اینکه کشورهای دیگر ازجمله پاکستان در سطح دیپلماتیک او را به رسمیت بشناسند. اقدام طالبان علیه تحریک طالبان پاکستان پس از به دست گرفتن قدرت، فریب بزرگی خواهد بود، زیرا آن‌ها در راستای بقای طالبان و در پیروزی جنگ علیه ایالات‌متحده به طالبان کمک کرده‌اند.

از سوی دیگر با رد فشار پاکستان برای انجام اقدامات موثر علیه تحریک طالبان پاکستان، طالبان می‌تواند شهرت خود را با عنوان یک گروه مستقل بهبود بخشد و این تصور که «نماینده پاکستان» است را پاک کند.

دلیل سوم اینکه، دولت موقت طالبان عمدا تنش‌های مرزی با پاکستان را تشدید کرد تا از فشار پاکستان برای اقدام علیه تحریک طالبان پاکستان جلوگیری کند. علاوه بر این، درگیری‌های مرزی توجه عموم را از شکست طالبان در حکومت‌داری و ارائه خدمات به مردم افغانستان منحرف می‌کند. درنهایت طالبان با به رسمیت نشناختن مرز میان پاکستان و افغانستان و با ایجاد مانع عملی در برابر حصارکشی پاکستان، خود را ناسیونالیست پشتون معرفی می‌کند تا حمایت و همدردی جامعه پشتون در افغانستان را به‌دست آورد. در این راستا، مخالفت تحریک طالبان پاکستان با حکومت پاکستان برای طالبان مفید است.

مخالفت با برافراشتن حصار در مرز پاکستان-افغانستان، در آغاز دوباره حمله‌های ستیزه‌جویانه تحریک طالبان پاکستان علیه اسلام‌آباد نقشی اساسی دارد. مخالفت با حصارکشی مرزی به نفع طالبان و تحریک طالبان پاکستان است. روابط میان طالبان و پاکستان همواره با مشکلات و درگیری‌ها همراه بوده است. طالبان برخلاف تکیه بر پاکستان که پلی برای گفت‌وگو با جامعه بین‌المللی برای او بود، تحریک طالبان پاکستان را در افغانستان پناه داد و چشم خود را بر حمله آن‌ها علیه پاکستان بست‌. پاکستان برای خنثی کردن تهدید تحریک طالبان پاکستان، باید یک استراتژی جایگزین ایجاد کند.