در پانزدهم ژوییه ۲۰۲۱، در هنگامه‌ای که آتش جنگ در سراسر افغانستان شعله می‌کشید و سرمایه‌گذاران افغانستان ثروت و دارایی‌های خود را برای در امان ماندن از غارت و سوختن در جنگ، به کشور‌های منطقه منتقل می‌کردند، آریانا سعید، هنرمند پرآوازه افغانستان، نشان تجاری‌اش با نام «آریانا» را در مرکز شهر کابل افتتاح کرد. او هشت میلیون افغانی روی این کسب‌وکار سرمایه‌گذاری کرده بود و اطمینان داشت ظرف چند ماه‌ به موفقیت‌های خوبی دست خواهد یافت.

آریانا سعید در تجارت سابقه‌ای نداشت و این نخستین تجربه او برای گشایش یک کارگاه تولیدی و مرکز فروش لباس‌ زنانه با نشان تجاری آریانا بود. او مانند حضور پررنگش در رسانه‌ها و صحنه موسیقی، با این کار به بسیاری‌ها امید و هیجان بخشید؛ به‌ویژه به زنانی که شلاق طالبان را در چند قدمی خود احساس می‌کردند. در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، یک ماه پس از افتتاح کارگاه تولیدی و مرکز فروش نشان تجاری آریانا، طالبان وارد شهری شدند که آریانا سعید در آن، میان جمعی از زنان و مردان آواز می‌خواند و می‌رقصید و از رویای «دختر افغان‌زمین» در مقابل «دیو‌های در کمین» سخن می‌گفت.

در سال‌های اخیر، آریانا سعید برای بسیاری از دختران جوان و زنان دلیر افغانستان که نمی‌خواستند در برابر مقررات از پیش تعیین شده و سنت‌های زن‌ستیزانه تسلیم شوند، به چهره‌ای‌ الهام‌بخش و نمادی از تغییر بدل شد. او همواره به طرفداری و حمایت از دخترانی متهم می‌شد که در برنامه موسیقی «ستاره افغان» با پسران به رقابت می‌پرداختند. او در چندین دوره این مسابقه به عنوان داور حضور داشت و حضورش باعث دلگرمی دختران جوان برای حضور در این برنامه‌ها می‌شد.

اکنون که بر در کارگاه و فروشگاه نشان تجاری آریانا در کابل قفل بزرگی زده شده است و مردم از شنیدن ترانه‌های آریانا از شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی افغانستان محروم‌اند، آریانا سعید در گوشه‌ای از استانبول، غصه چیزهایی را می‌خورد که در کابل جا گذشته است؛ مهم‌تر از همه، رویاها و آرزوهایش برای زنان و دختران افغانستان که بازگشت طالبان به قدرت بر آن‌ها نقطه پایان گذاشت.

آریانا سعید در مصاحبه‌ ویژه با ایندیپندنت فارسی، گفت که چند ماه پیش از فروپاشی دولت پیشین افغانستان، با آنکه شاهد گسترش جنگ در سراسر کشورش بود و خطر را همه‌روزه در چند قدمی‌ خود احساس می‌کرد، چون فردی به‌شدت خوش‌بین و امیدوار به آینده است، ایده‌اش در مورد ایجاد یک نشان تجاری را که بتواند لباس‌هایی مطابق میل و سلیقه زنان افغانستان تولید کند، عملی کرد. او در تولید لباس برای نشان تجاری آریانا از دست‌دوزی‌های زنان افغانستان بهره می‌گرفت و لباس‌هایی که به بازار عرضه می‌کرد ترکیبی از مد مدرن و جلوه‌هایی از فرهنگ و سنت زنان افغانستان را در خود داشت.

آریانا در مورد تعطیل شدن مرکز تولید و فروشگاه نشان تجاری آریانا می‌گوید: «حدود ۲۴ نفر که بیشترشان زن بودند، در آن مرکز تجاری کار می‌کردند. من با تمام دشواری‌ها، به آینده امیدوار بودم و با سرمایه‌گذاری روی تولید لباس خواستم برای شماری از زنان زمینه کار ایجاد و تولید داخلی را تقویت کنم. اما با اتفاقی که افتاد، کار ما تعطیل شد و کسانی که با ما کار می‌کردند، اکنون نیازمند یک لقمه نان‌اند؛ چون همگی نان‌آوران خانواده‌هایشان‌اند و با دشواری زندگی می‌کنند.»

آریانا سعید در کنار ایجاد یک نشان تجاری، سه باشگاه فوتبال دخترانه و پسرانه نیز ایجاد کرد و از فعالیت آنان حمایت می‌کرد. بازگشت طالبان به قدرت همه‌چیز را در افغانستان زیرورو کرد و در نتیجه بازیکنان باشگاه‌هایی که آریانا سعید ایجاد کرده بود، نیز پراکنده شدند و دیگر در میدان‌های ورزشی نشانی از آنان نیست.

 بعدازظهر روز یکشنبه، پانزدهم اوت، زمانی که طالبان وارد بخش‌هایی از کابل شدند، آریانا سعید در مرکز شهر بود و تصور نمی‌کرد که آن همه سازوبرگ نظامی بی‌هیچ مقاومتی از هم بپاشد. او که از تحت تعقیب‌ترین افراد برای طالبان است، به‌سرعت خود را به فرودگاه کابل که در اختیار نیروهای آمریکایی بود رساند؛ تنها نقطه امن کشور. آریانا سعید و نامزدش حسیب سعید، جزو نخستین افرادی بودند که با هواپیمای غول‌پیکر نظامی ارتش آمریکا از کابل به دوحه رسیدند.

آریانا در مورد خروج پرشتابش از کابل گفت: «اصلا تصور نمی‌کردم این فروپاشی به این سرعت اتفاق بیفتد. ما به آینده و به کشور خود امیدوار بودیم؛ اما رئیس‌جمهوری ما را تنها گذاشت و فرار کرد. من همه‌چیزم را در کابل جا گذاشتم؛ مهم‌تر از همه قلب و روحم را.»

ترانه‌هایی برای طالبان

آریانا سعید اوایل دسامبر ۲۰۲۱، در حالی که هنوز اضطراب و وحشت خروج از کابل در وجودش فروکش نکرده بود، آلبوم جدیدی از ترانه‌هایش را منتشر کرد که با ترانه‌ها و نغمه‌های دیگر او در سال‌های گذشته کاملا متفاوت بود. آریانا عنوان این آلبوم را «د طالبانو لپاره» (به زبان پشتو: برای طالبان) گذاشت. این آلبوم شامل ۱۰ ترانه است که همه به زبان پشتو است و اشعار آن‌ها از میان سروده‌های کلاسیک و فولکلور ادبیات پشتو جمع‌آوری شده است.

محتوای ترانه‌های این آلبوم بیشتر در مورد قرارهای عاشقانه، بی‌تابی‌های یک جوان عاشق، رویاهای دخترانی که در پستوی خانه به پسران جوان دل می‌بندند، و پسران جوانی است که درگیر سنت و قرارداد‌های اجتماعی‌اند و نمی‌توانند عشق خود را ابراز کنند. آریانا سعید وقتی این آلبوم را منتشر کرد، گفت: «در حالی که طالبان ادعا می‌کنند موسیقی حرام است، من از طریق این آلبوم که از ترانه‌های ناب و ماندگار پشتو تهیه کرده‌ام، آن‌ها را به چالش دعوت می‌کنم و از آنان می‌خواهم که این آلبوم را نشنوند. من معتقدم که طالبان تاکنون با زیبایی‌ها، جادو و تاثیرهای مسحورکننده موسیقی آشنا نشده‌اند و به همین دلیل همیشه سعی کرده‌اند موسیقی را از جامعه حذف کنند.»

آریا سعید افزود: «اگر طالبان به موسیقی گوش دهند و به خود فرصت دهند و موسیقی را درک کنند، رفتار غیرانسانی خود را با موسیقی که یکی از موهبت‌ها در زندگی بشر است، متوقف می‌کنند.»

آریانا سعید معتقد است که نسل جدید و جوان طالبان در زندگی شهری و نمادهای موجود در شهر‌ها حل می‌شوند و با بسیاری از چیز‌ها، از جمله موسیقی، کنار می‎‌آیند؛ اما نسل نخستین طالبان، بر همان باورهای ۳۰ سال قبل خود باقی‌اند و در رفتار آن‌ها تغییری پدیدار نخواهد شد.

 به باور او، طالبان جوان در برابر چالش او که گفته بود آلبوم «برای طالبان» را نشنوند، نتوانستند مقاومت کنند و بسیاری از آنان این آلبوم را شنیده‌اند. آریانا افزود: «من مطمئنم شمار زیادی از طالبان جوان این آلبوم را در موبایل‌هایشان دارند و به آن گوش می‌دهند.»

با این حال او همچنان از اعمال محدودیت‌ها بر موسیقی، رسانه‌ها و فعالیت هنرمندان در افغانستان خشمگین است. آریانا سعید در مورد وضعیت دشوار همکاران و دوستانش که در افغانستان همراه او در زمینه تولید موسیقی و فعالیت‌های هنری سهیم بودند، در مقابل مقررات سختگیرانه طالبان، ابراز نگرانی کرد و گفت: «هنرمندان، آوازخوانان و نوازندگان از طریق تولید موسیقی زندگی خود را می‌گذراندند. وقتی موسیقی ممنوع است و کسی حق ندارد در عرصه هنر و سینما کاری انجام دهد، هزاران نفر که تنها تخصصشان همین کار است، چگونه روزگار بگذرانند؟»

خانم سعید تصریح کرد تمامی هنرمندانی که در افغانستان‌اند، در وضعیت دشوار و در خفقان کامل زندگی می‌کنند. به گفته او، شماری از هنرمندان به دلیل از دست دادن فرصت شغلی و همچنین ترس از اقدام‌های انتقام‌جویانه طالبان محتاج یک لقمه نان‌اند و کسی هم نیست که در چنین شرایطی از آنان حمایت کند.

«مردم نیز در به وجود آوردن اوضاع کنونی به اندازه طالبان مقصرند»

آریانا سعید در میان زنان یک چهره الهام‌بخش و محبوب است، اما مردان بی‌شماری در افغانستان‌اند که او را نماد یک زن سرکش می‌دانند که سنت‌های فرهنگی و دینی مردم افغانستان را رعایت نمی‌کند و بی‌اعتنا به باورها و اعتقادات قلبی مردم، زنان را به مبارزه با سیاهی و ظلمت تشویق می‌کند؛ سیاهی و ظلمتی که به باور بسیاری از مردان سنتی افغان از جمله طالبان، دستور خداوند و قرآن است.

آریانا سعید از این جماعت گلایه‌های فراوانی دارد: «به همان میزان که طالبان در ایجاد خفقان و وحشت حاکم در افغانستان دست دارند، به همان میزان بخش زیادی از مردم نیز در این زمینه مقصرند. مردم افغانستان به‌شدت گرفتار افراطی‌گری شده‌اند و به نام دین خودشان را تباه کرده‌اند.»

سعید می‌افزاید: «بخش بزرگی از جامعه افغانستان دینی را که باید برای مردم صلح، رحمت، مهربانی و آرامش بیاورد، به خشونت، نفرت و بدبختی تعبیر کرده‌اند.»

به باور آریانا سعید، درگیر شدن مردم افغانستان با مسائل حاشیه‌ای و پیش‌پاافتاده به جای فکر کردن در مورد مسائل مهم و حیاتی، باعث شده است ارزش‌های انسانی در آن جامعه پا نگیرند و به حرکت‌های مدنی اجازه رشد داده نشود. او به عنوان نمونه از واکنش‌های منفی مردم در مورد لباس‌هایی که او هنگام اجرا در کنسرت‌هایش می‌پوشد، می‌گوید: «وقتی در پارلمان اروپا ترانه «بانوی آتش‌نشین» را برای همدردی و حمایت از زنان افغانستان اجرا کردم، هزاران مرد به جای دادخواهی برای آزادی زنان معترض که در زندان‌های طالبان‌اند، به لباس من گیر دادند. هزاران مرد در رسانه‌های اجتماعی به من حمله کردند که چرا چنین لباسی پوشیدم. در حالی که لباس من برای هیچ کسی مشکلی خلق نکرده، که این ستم و شلاق طالبان است که زندگی را بر مردم دشوار کرده است و باید به آن واکنش نشان داده شود.»

آریانا سعید اذعان می‌کند اگر مردهای افغان به جای پرداختن به لباس او، برای آزادی و حقوق انسانی زنان که طالبان آن را نقض کرده، دادخواهی کنند، حتما نتیجه‌ای مثبت خواهد داشت. او با ابراز تاسف می‌افزاید که شماری زیادی از مرد‌های افغانستان از زنان و دختران خود حمایت نمی‌کنند و به نحوی در نقض حقوق اساسی آنان با طالبان همدست‌اند.

با این همه، آریانا سعید امید و هیجانش برای تولید موسیقی، حمایت از زنان افغانستان و اجرای آهنگ در صحنه‌های بزرگ جهانی را از دست نداده است. او در حالی که برای یک سفر هنری به اروپا، آمریکا، آسیا و استرالیا آماده می‌شود، تاکید می‌کند که بر موضعش در حمایت از زنان افغانستان استوار می‌ماند و بر تمام صحنه‌ها، علیه استبداد و ستم طالبان فریاد سر خواهد داد.