اراده فقه و فقهای شیعه در مخالفت با حضور زنان در ورزشگاهها، فوتبال ایران را یک گام دیگر به مرز تحریم و تنبیه فیفا نزدیکتر کرد و فدراسیون فوتبال هم پای خود را از این جنجال بیرون کشید.
دو هزار زن و دختر بلیت به دستی که روز سهشنبه ۹ فروردین در مشهد میخواستند برای تماشای مسابقه فوتبال ایران و لبنان وارد ورزشگاه شوند، نهتنها به در بسته خوردند، بلکه از آنها با گاز فلفل و اشکآور پذیرایی شد.
انتشار تصاویر این برخوردهای تبعیضآمیز و خشونتبار، با واکنشهای منفی گستردهای در ایران همراه شده و حتی برخی از نمایندگان گفتند وزیر ورزش را به مجلس خواهند کشید.
فدراسیون فوتبال هم در واکنش به این اعتراضها با صدور اطلاعیهای مدعی شد ورود زنان به ورزشگاه «غیرممکن» بود و «بحرانساز» میشد و بلیتی که به زنان داده شده نیز مشروط به «فراهم شدن زیرساختهای مناسب» بود که چنین اتفاقی رخ نداد.
این فدراسیون ادعا کرد تنها ۹ زن از طریق سامانه الکترونیکی اقدام به خرید بلیت در «جایگاه مردان» کرده بودند که در ۴۸ ساعت آینده پول آنها بازگردانده خواهد شد و مابقی زنانی متقاضی ورود به ورزشگاه فاقد بلیت بوده یا «بلیت جعلی» داشتند.
این فدراسیون به طور تلویحی فروشندگان «بلیت جعلی» به گروهی از زنان و مردان را عامل بروز حواشی و برخی ناآرامیها در اطراف ورزشگاه مشهد معرفی کرده است.
علی اکبر هاشمی جواهری، مدیرکل اداره ورزش و جوانان خراسان رضوی هم درباره اتفاقات روز گذشت گفت که «ما و شورای تامین استان همه گوش به فرمان و مجری دستوراتی بودیم که از تهران آمد و در آخرین لحظهها قرار شد {مسابقه} به این شکل {بدون حضور زنان} برگزار شود.»
هاشمی جواهری در عین حال افزود که «مشهد پایگاه فرهنگی جهان اسلام و تشیع است، بنابراین بعضی از مسائل باید {در برگزاری این بازی} از قبل پیشبینی میشد.»
اتفاق روز گذشته یکبار دیگر نشان داد که موضوع حضور زنان در ورزشگاههای ایران برای تماشای مسابقات ورزشی مردان به یکی از مهمترین جنجالهای ورزشی، سیاسی، اجتماعی و حقوقی و فقهی تبدیل شده که تاکنون اراده و قرائت فقها و نیروهای تندرو مذهبی نسبت به سایر دیدگاهها و سیاستها، دست بالا را داشته است.
بر همین اساس ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاههای ایران بیش از آنکه عاملی اجتماعی یا سیاسی داشته باشد، از فقهی سرچشمه میگیرد که زنان را همواره «جنس دوم» میپندارد.
این نگاه تبعیضآمیز برآمده از فقه میگوید شش دلیل دارد که براساس آن نمیتواند به زنان اجازه دهد وارد ورزشگاهها شوند.
ورزشکاران «نیمه برهنه»
نوع پوشش مردان در برخی ورزشها از مهمترین دستاویز برخی فقهای شیعه در مخالفت با تماشای این نوع ورزشها از سوی زنان است.
آنها میگویند در بعضی از ورزشها مثل کشتی و شنا، ورزشکاران مرد پوشش کمی دارند و از آنجا که نگاه زن به بخشهایی از بدن مردان ممنوع است و مردان نیز موظف به پوشاندن بدن خود هستند، بنابراین زنان اجازه تماشای این نوع مسابقات از نزدیک را ندارند.
برخی از فقهای حتی تماشای مسابقات کشتی و شنای مردان از طریق تلویزیون را هم برای زنان جایز ندانسته و حکم به حرمت (فعل حرام) آن دادهاند.
«خشونت» مسابقات ورزشی مردان
این دسته از فقها در استدلالی دیگر میگویند از آنجا که بعضی ورزشها خشن و دربردارندە صحنههایی است که مشاهدۀ آنها بر روح و اعصاب تماشاگر «تاثیرات منفی» میگذارد، بنابراین جایز نیست زنان به تماشای این نوع مسابقات بنشینند.
کشتی کچ از جمله ورزشهای مدنظر این فقهاست که میگویند مسابقات آن همراه با «نمایش حرکات بسیار خشن است» که تماشای آن برای زنانی که «دارای روح لطیف» هستند، مناسب نیست.
رفتار «ناهنجار» تماشاگران مرد
بسیاری از فقها از این موضوع برای اثبات مخالفت خود با حضور زنان در ورزشگاهها سود میبرند.
آنها میگویند از آنجا که گروهی از مردان عادت دارند در جریان تماشای مسابقات ورزشی علیه تیم حریف یا تماشاگران آن شعارهای «زشت» سر دهند، حضور زنان در چنین محیط «ناسالمی» باعث میشود که «به سلامت زنان لطمه وارد شود.»
زنان «زمینهساز فساد»
فقهای مخالف همچنین میگویند از آنجا که فضای ورزشگاهها همراه با کف زدن، پایکوبی، نواختن آلات موسیقی، شادی و هیجان است، حضور زنان میتواند این وضعیت را تشدید کرده و منجر به «تحریک شهوات» مردان تماشاگر شود.
آنها ادعا میکنند که حضور زنان در چنین محیطهایی، زمینههای «فسق و فجور» را فراهم کرده و «قبح» و «حرمت» رابطه زن و مرد را میشکند.
حضور در ورزشگاهها در«شأن زنان» نیست
«شأن زن مسلمان» از آن عناوین دهان پرکن و پر طمطراق و در عین حال کشدار و مبهمی است که فقها و برخی اخلاقیون به آن متوسل شدهاند تا مخالفت خود با حضور زنان در ورزشگاهها را توجیه کنند.
براساس دیدگاه آنها، زن مسلمان شئونی دارد و اسلام برای زن جایگاه و مقام ویژهای در نظر گرفته است. در نگاه اسلام زن «ریحانە نرم خوی» است که طبیعتش با دنیای قهرمانی و چالاکی و مبارزه مردان در میادین ورزشی سازگار نیست.
شئونی که فقه شیعه برای زنان تعریف میکند، لوازم و اقتضائاتی دارد که ممنوعیت حضور در محیطهای ورزشی مردانه از جمله آن است.
حضور زنان در ورزشگاه فرهنگ «غربی» است
این فقها همچنین مدعی هستند حضور زنان در ورشگاهها از تاثیر فرهنگ «منحط و منحوس» غربی است، چراکه در این کشورها حضور زنان در ورزشگاهها امری عادی است و زنان «پروایی از حضور در مجالس مردانه که فضای هیجانی بر آن حاکم است» ندارند.
به اعتقاد این دسته از فقها گرایش زنان به حضور در ورزشگاهها و محیطهای مردانه از « دل فرهنگ بیگانه» به ایران رسوخ کرده که باید مقابل آن ایستاد، چرا که «آداب و رسوم اسلامی با آن همخوانی ندارد.»