اواخر سال ۲۰۱۹، ستاره ابرغول سرخ «اِبط الجوزا» (Betelgeuse) در صورت فلکی جبار به طور قابل‌توجهی کمرنگ شد و ستاره‌شناسان را به این فکر انداخت که چه بسا این ستاره عظیم در حال یک انفجار ابرنواختری باشد.

اما ابط‌الجوزا [یا شبان‌شانه یا آلفای شکارچی که درخشان‌ترین ستاره‌ صورت فلکی جبار به شمار می‌رود] هنوز منفجر نشده است؛ هرچند دانشمندان همچنان احتمال می‌دهند که انفجار این ستاره طی ۱۰۰ هزار سال آینده صورت خواهد گرفت و بنابراین برای توضیح «افت نور شدید»، دو نظریه پیشنهاد شده‌ است؛ نظریه نخست کاهش دمای ستاره و نظریه دیگر دفع غبار ستاره‌ای با ستاره است که مانع دید اخترشناسان شده است.

با این حال، دانشمندان دانشگاه توکیو در مقاله‌ جدید در مجله «نیچر آسترونومی» (Nature Astronomy)، این گونه استدلال می‌کنند که ترکیبی از [هر دو عامل] کاهش دما و غبار ستاره‌ای به کم‌نور شدن ابط‌الجوزا منجر شده است. این نتیجه‌ای است که دانشمندان با استفاده از ابزاری که بیشتر اوقات فقط در حال پایش زمین است، در مورد یک ستاره دوردست به دست آورده‌اند.

ماهواره ژاپنی هیماواری-۸، ماهواره هواشناسی زمین‌هم‌گرد (geostationary)، کار دشواری دارد؛ این ماهواره از ژوییه سال ۲۰۱۵ تاکنون هر ۱۰ دقیقه یک بار تصویر از تمامی قرص زمین گرفته که از ارتفاع ۳۵ هزار و ۷۸۶ کیلومتری بالای سواحل شرقی ژاپن قابل مشاهده است.

[ماهواره «زمین هم‌گَرد» به ماهواره‌ای گفته می‌شود که سرعت آن با سرعت حرکت زمین به دور خود برابر است و از این رو همواره در بالای محل خاصی ثابت قرار دارد]

اما این تصاویر که در طیف نور مرئی و فروسرخ گرفته شده‌اند، طی هربار اسکن کردن سیاره، فضای وسیعی در اطراف لبه‌های زمین را نیز ثبت می‌کنند. این فضا شامل نمایی از ابط‌الجوزا بود و پژوهشگران دریافتند که به مدت ۴.۵ سال به صورت مداوم، تصاویری از این ستاره ابرغول سرخ در اختیار داشته‌اند.

پیشرفته‌ترین تلسکوپ‌های نجومی نیز افت نور ابط‌الجوزا را رصد می کردند؛ اما مشخص شد که استفاده از این ماهواره هواشناسی برای رصدهای نجومی دوردست مزایایی دارد. نویسندگان این مقاله خاطرنشان می‌کنند که تلسکوپ‌های زمینی دارای طول موج‌های فروسرخ به‌خصوصی‌اند که در آن، محتویات جو زمین- از جمله بخار آب- نور را جذب می‌کنند. هیماواری-۸ می‌تواند ابط‌الجوزا را بدون فیلتر رصد کند.

پژوهشگران در این مقاله می‌نویسند تلسکوپ‌های فضایی مانند تلسکوپ‌های هابل یا جیمز وب نیز می‌توانند ستارگان دوردست را بدون مشکل اخلال جوی رصد کنند اما برای بسیاری از مشاهدات بسیار پرمشغله‌اند و «نسبت به تلسکوپ‌های زمینی، مستلزم هزینه‌های بالاتری‌اند». تلسکوپ‌های نقشه‌برداری که برای اهداف غیرنجومی به دور زمین می‌گردند- مانند ماهواره هواشناسی هیماواری-۸ - این ظرفیت را دارند که بر این مشکلات غلبه کنند.»

محققان با در دست داشتن مشاهدات بی‌وقفه از ابط‌الجوزا، به این نتیجه رسیدند که کاهش دمای ستاره و غبار ستاره‌ای که با ستاره دفع می‌شود به همان اندازه در کاهش نوری که برای نخستین بار در سال ۲۰۱۹ مشاهده شده بود، دخالت داشت.

پژوهشگران همچنین با اشاره به تغییر ناگهانی در نحوه رفتار غباری که در آوریل ۲۰۱۹ مانع رسیدن نور ابط‌الجوزا شده بود، به این نکته پرداختند که بخش‌هایی از غبار حاوی بخار آب از جذب نور فروسرخ به انتشار آن تغییر کرده است. محققان خاطرنشان می‌کنند که این می‌تواند نتیجه شوکی باشد که از اعماق درون ابط‌الجوزا ناشی می‌شود و به سمت بیرون حرکت می‌کند تا گردوغبار ستاره‌ای را به هم بزند و «این شوک ممکن است با فرآیند آغاز افت نور شدید مرتبط باشد».

ابط‌الجوزا به عنوان یک ابرغول سرخ بیش از ۸۰۰ برابر خورشید است و جرم آن ۱۰ تا ۲۰ برابر جرم خورشید ما است. ابط‌الجوزا مدت‌ها پیش تمام هیدروژن خود را به هلیوم تبدیل کرد؛ [یعنی در جریان] واکنش همجوشی هسته‌ای که به ستارگان جوان‌تری مانند خورشید ما انرژی می‌دهد و از آن زمان تاکنون، هلیوم را به عناصر سنگین‌تر تبدیل کرده است.

در نهایت، هسته ابط‌الجوزا بیشتر به آهن تبدیل خواهد شد و شعله‌های حرارتی هسته‌ای آن کاهش می‌یابد و سبب می‌شود که این ستاره عظیم در خود فرو بریزد. این فروپاشی به یک انفجار برگشتی- یک ابرنواختر- منجر می‌شود و احتمالا برای مشخص شدن اینکه زمانی [ستاره] عظیم ابط‌الجوزا [وجود داشته و اینک در آنجا] مدفون شده است، یک ستاره نوترونی کوچک و فوق‌العاده متراکم از خود به جا می‌گذارد.