دو سال پس از کرونا و البته سفری به اروپا و اجرای اوایل سال و قرن جدید خورشیدی در چند شهر این قاره، و نیز کنسرتی در دبی، همایون شجریان در حال برگزاری کنسرتی در تالار بزرگ کشور است که آنگونه که از فرآیند کنسرت این خواننده سرشناس برمی‌آید، قرار است در زمره پرتعدادترین کنسرت‌هایی باشد که در تالار وزارت کشور و حتی تاریخ برگزاری کنسرت‌هایی از این دست رخ داده است.
همایون شجریان را در این کنسرت گروه سیاوش همراهی می‌کند، گروهی که از اوایل دهه ۹۰ آغاز به کار کرد، اما ترکیب و سازبندی‌های آن به تناسب نوع آثار تغییرات فراوانی به خود دیده است، چنانکه در برهه‌ای چند ساله، برادران پورناظری در زمره آهنگسازان و چهره‌های مرکزی آن قرار داشتند اما این روزها تقریبا از آن ترکیب کمتر نشانی دیده می‌شود و آرش گوران به‌عنوان رهبر ارکستر گروه را همراهی می‌کند.
با توجه به چنین تغییراتی به نظر میرسد محوریت اصلی این گروه با همایون باشد و او به تاسی از پدرش که گروه آوا را در اوایل دهه ۷۰ شکل داده بود، ۲۰ سال بعد از آن گروه خودش را سامان داد. همایون خود درگفت‌وگویی که همشهری‌آنلاین به نقل از او در شهریور ۹۱ درج کرده آورده است: «همیشه دوست داشتم گروهی مثل گروه آوا که پدرم آن را تاسیس کرده بودند، پی‌ریزی کنم و این گروه جایی باشد تا آثار هر آهنگسازی در آن اجرا شده و نوازندگان مختلف در آن هنرنمایی کنند. من هم نام این گروه را سیاوش گذاشتم و فعالیتم را با این گروه آغاز می‌کنم.»
به نظر میرسد همایون شجریان نام ارکستر را از نام هنری پدرش انتخاب کرده باشد؛ عنوانی که در سال‌های میانی دهه ۴۰ که محمدرضای جوان به رادیو پیوست و به‌دلیل آنکه نمی‌خواست پدرش از کار او در موسیقی و رادیو باخبر شود، نام «سیاوش بیدگانی» را برای این منظور انتخاب کرد. بعدها البته آقای شجریان با پدرش سخن گفت و نامش را به سیاوش شجریان تغییر داد و تا قبل از انقلاب بیشتر با همین نام شناخته می‌شد. اما پس از انقلاب تمامی اجراهای خود را با نام محمدرضا برگزار کرد.
همایون در این اجرای خود که نام «به رنگ صدا» را برای آن برگزیده بود، با انتخاب برخی از خاظره‌انگیزترین کارهای پدرش که با برخی از آهنگسازان و موسیقی‌دان‌های نامی اجرا کرده بود، در عمل با یک تیر دو نشان زد.
نخست، یاد پدر را گرامی داشت و دوم، این کارها را با تنظیمی تازه و ارکسترال از طرف آرش گوران به صحنه تالار کشور آورد.
از جمله این قطعات یوسف خوشنام ما به آهنگسازی پرویز مشکاتیان، سرو چمان با ملودی‌پردازی شجریان، و البته تصنیف معروف مرغ سحر بود. از جمله تصانیف اجرا شده اشک مهتاب با شعری از سیاوش کسرایی و آهنگی از حسن یوسف‌زمانی بود که با تنظیم فرامرز پایور و فریدون شهبازیان در سال ۱۳۵۵ در برنامه ۵۷ گلچین هفته اجرا شد، و اکنون با تنظیمی تازه به صحنه آورده شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در سابقه کاری همایون شجریان اجرا با ارکسترهای بزرگ‌تر از ارکستر سیاوش وجود دارد که از جمله آن‌ها اجرای معروفش برای قطعه سیمرغ (بر اساس داستان معروف زال و رودابه شاهنامه) اثر حمید متبسم، آهنگساز شهیر ایرانی مقیم آلمان، است که با رهبری هومن خلعتبری شهرت بسیاری برای این قطعه فراهم کرد و در زمره آثار شاخصی به شمار می‌رود که با گروه سازهای ایرانی از طرف حمید متبسم تنظیم و آهنگسازی شد.
در دوران کرونا نیز او همراه با ارکستر مجلسی به رهبری بردیا کیارس کنسرتی را برای صندلی‌های خالی تالار وحدت اجرا کرد که هم‌زمان از طریق تلویزیون اینترنتی لنز ایرانسل در فضای مجازی منتشر شد. کنسرتی که ارکستری پروپیمان از تمامی گروه‌های سازی در آن حضور داشتند. همایون شجریان به‌دلیل آنکه خود در هنرستان موسیقی درس خوانده است و از سوی دیگر، با ساز تنبک و نیز نواختن کمانچه به شکلی حرفه‌ای آشنا است از ظرفیت‌های بالایی برای همکاری با انواع کنسرت‌ها و گروه‌های سنتی و ارکسترال برخوردار است.
به نام نامی ایران و یادی از درگذشت شاعر ترانه
اما همایون شجریان جدای از قطعاتی که به یاد و نام پدرش و برخی از موسیقی‌دان‌های برجسته‌ای که برای پدرش آن نواها و نغمه‌ها را ساخته بودند، قطعاتی هم از خوانده‌های قبلی خود را بازخوانی کرد که از جمله آن‌ها قطعه-ترانه «دیار عاشقی‌هایم ایران» نام داشت. قطعه‌ای که سال ۱۳۹۸ ساخته و منتشر شد. همایون شجریان این قطعه را همراه با توضیحی مختصر برای نوروز سال ۹۹ منتشر کرد.
اما اتفاقی تلخ سبب شد تا خاطره این قطعه بیش از سایر آثارش در ذهن او و مخاطبانش جاگیر شود. وقتی همایون این قطعه را منتشر کرد، در پیامش آورده بود: «قطعه دیار عاشقی‌هایم عاشقانه‌ای است برای ایران عزیزتر از جانم. با امید و آرزوی تندرستی و بهروزی تقدیم به مردم سرزمینم.» در ادامه، به حادثه تلخ درگذشت شاعر و خواننده دیار کرد (اسحاق انور) اشاره کرد و نوشت: «تیر ماه ۱۳۹۸ روزهایی که ساخت شعر و موسیقی قطعه «دیار عاشقی‌هایم» را پیش می‌بردیم، در تماسی تلفنی از اسحاق عزیز خواهش کردم تا برای یک مصرع از شعر، جایگزین‌هایی بسراید برای انتخاب. آن روز تلفن زنگ خورد، اما دیگر صدای آن هنرمند نابغه را نشنیدم. گفتند که اسحاق درگذشت. یادش همیشه در دلم زنده است.» این ترانه به‌عنوان آگهی کنسرت پخش شد.
«سرو چمان» دیگر قطعه خاطره‌انگیزی بود که نواسازی آن را شجریان پدر انجام داده بود و برای نخستین بار در اوایل دهه ۷۰ در کنسرت و تور آمریکا به همراهی داریوش پیرنیاکان،مرتضی اعیان و جمشید عندلیبی در آواز ماهور اجرا شد.
حاشیه‌های کنسرت؛ فروش ۸۰ هزار بلیت در ۶ ساعت
کنسرت چهره‌های پرطرفدار، بی‌حاشیه نیستند، به‌خصوص همایون شجریان که عمده کنسرت‌هایش با اقبال عمومی روبه‌رو می‌شود. اعلام قبلی همایون که می‌خواهد کنسرتی بدهد که امکان تهیه بلیت آن برای تماشاگران بیشتری با درآمد‌های پایین هم فراهم شود، طبیعی است که بازار تقاضا را به یک‌باره بالاتر برد.
طبق آنچه که در اینستاگرام همایون آمده بود، قرار اولیه برگزاری کنسرتی پنج‌روزه بود در روزهای یکم، دوم، سوم، پنجم و ششم تیر ۱۴۰۱، اما هجوم جمعیت سبب شد تا کنسرت به ۱۳ روز افزایش یابد. این در حالی است که در نیمه دوم خرداد و نیمه اول تیر تمامی هنرمندان نامی موسیقی پاپ اجرای کنسرت داشتند و حتی کنسرت-تئاتر سی‌صد (برادران پورناظری با کارگردانی تئاتر محمد رحمانیان) با بلیت‌هایی با قیمت‌های بالاتر برگزار می‌شدند که استقبال از آن‌ها هم مناسب بود، اما شهرت و اعتبار همایون همراه با اعلام نرخ بلیت دانشجویی و حتی برگزاری برخی تمهیدها چون جایزه بلیت رایگان وی‌آی‌پی بر شدت این هجوم افزود و سبب شد که بلیت بازار سیاه پیدا کند.
اگر در سال‌های دهه ۷۰ که کنسرت پدر گرامی ایشان در تالار وحدت با هجوم جمعیت و صف ایستادن از شب و حتی روز قبل از کنسرت برای گرفتن بلیت همراه بود، همین اتفاق این بار نه به شکل حقیقی، بلکه در فضای مجازی رخ داد. نگاهی به پی‌نوشت‌هایی که مخاطبان و خریداران بلیت از سایت تیوال نوشته‌اند نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها برای آنکه بلیت را از سایت بخرند از ۱۲ شب تا ۶ صبح بیدار ماندند و هرده دقیقه هم سایت را کلیک مجدد (رفرش) کردند تا در نهایت توانستند بلیت تهیه کنند.
در گزارش سایت موسیقی ما از این اتفاق، محمد عمرو آبادی، مدیر سایت فروش بلیت تیوال، گفت که ۳۰ سانس سالن همایش کشور و حدود ۸۰ هزار بلیت به ۲۸ هزار خریدار، در سه مرحله، مجموعا در شش ساعت به فروش رسید، که بر اساس برآوردها قابلیت تمدید به چند برابر این میزان و با همین سرعت فروش وجود داشته است.
او همچنین در ادامه گزارش خود اشاره کرد که در یک نمودار صعودی و برای لحظات اولیه بیش از ۴۰۰ هزار نفر به سایت مراجعه کردند و تنها در ۱۲ دقیقه آغازین فروش، از طرف بیش از ۷۰ هزار نفر در مجموع ۱۲ میلیون و ۲۰۰ هزار اتصال شبکه به زیرساخت‌های تیوال برقرار شد.
در نمودار مهم دیگری در بالاترین نقطه، تعداد ۲۰ هزار درخواست خرید در یک ثانیه به ثبت رسید «که همه این‌ها نشان می‌دهد رکورد تازه‌ای از سوی همایون شجریان در تاریخ برگزاری کنسرت‌های موسیقی به ثبت رسیده است، رکوردی که به گفته مدیر سایت تیوال در همان گزارش با رکورد سایت تیکت‌مستر (Ticketmaster) با فروش ۵۰ هزار بلیت کنسرت گارث بروکس (Garth Brooks) در نیم ساعت در سال ۲۰۲۱ و فروش ۷۵ هزار بلیت کنسرت رولینگ استونز در ۵۱ دقیقه در سال ۲۰۱۴» قابل مقایسه است.
برآوردها از نتیجه نظرهای مخاطبان و همچنین چند نقد و بررسی‌ای که از کنسرت منتشر شد نشان می‌دهد، کنسرت رضایت مطلوب آن‌ها را به‌دنبال داشته است. این نکته از آن جهت اهمیت دارد که قطعاتی که برای اجرا انتخاب شدند در زمره قطعات سنگین و وزین موسیقی ایرانی است. ارکستر هم اجرایی آبرومندانه داشت با رهبر ارکستری که به‌رغم جوانی، سالیان سال است چه در حیطه آهنگسازی و چه در رهبری ارکستر تجربه اندوخته است و این اجرای پاکیزه با طراحی دکوری جذاب و آرام‌بخش، به مخاطبی که سالیان سال است به‌دنبال اجرایی متوازن در تمامی سطوح با کیفیت بالا (از انتخاب قطعه و ترانه و تصنیف تا خوانندگی و آهنگسازی و تنظیم و اجرای ارکستر) است انرژی مثبت و موثری بخشیده است.
