واکنش‌ها به کشته شدن ایمن‌الظواهری، رهبر القاعده، در حمله هوایی به محل اقامتش در کابل، پایتخت افغانستان، همچنان ادامه دارد. ازجمله پرسش‌هایی که مرگ الظواهری درباره سرنوشت سازمان القاعده مطرح می‌کند، مسئله اقدام‌های احتمالی جنبش طالبان در آینده است، به‌ویژه اینکه این گروه وجود الظواهری در افغانستان را انکار می‌کند، این در حالی است که تظاهرات ضد آمریکایی در نقاط مختلف افغانستان آغاز شده است.

صدها تن از شهروندان افغانستان روز جمعه گذشته در حالی‌که برنوشته‌های ضد آمریکایی در دست داشتند، برای اعتراض به کشته‌شدن الظواهری به خیابان‌ها ریختند. رسانه‌های اجتماعی تصاویری از معترضان در هفت استان افغانستان را منتشر کردند که با حمل برنوشته‌های ضدآمریکایی دست به تظاهرات زدند.

در واقع، پس از کمتر از ۲۴ ساعت از زمانی که جنبش طالبان اعلام کرد «دولتش هیچ اطلاعی از حضور الظواهری در کابل ندارد»، تظاهرات در نقاط مختلف کشور آغاز شد. در همین راستا، سهیل شاهین، نماینده پیشنهادی طالبان در سازمان ملل متحد که در دوحه مستقر است، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دولت و رهبری افغانستان از ادعاهایی که درباره حضور الظواهری در کابل می‌شود، هیچ آگاهی ندارند.» او افزود: «در حال حاضر تحقیقات در مورد صحت این ادعا جریان دارد.»

مرگ الظواهری همچنین پرسش‌های بسیاری را درباره تعهد جنبش طالبان مبنی بر پناه ندادن به گروه‌های تروریستی مطرح می‌کند که بخشی از توافقنامه ۲۰۲۰ دوحه  درمورد خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان است. طالبان در بیانیه‌ای که‌ روز پنجشنبه گذشته صادر کرد، بار دیگر متعهد شد که «هیچ کشوری از خاک افغانستان تهدید نمی‌شود»، این در حالی است که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفت: «طالبان با میزبانی و پناه دادن به الظواهری، توافق (دوحه) را آشکارا نقض کرده است».

در همین راستا، ماهر فرغلی، پژوهشگر امور گروه‌های اسلامی در مصر، در مصاحبه‌ای با الشرق‌الاوسط گفت: «طالبان در تلاش برای جلب توجه ایالات متحده به منظور حذف نام این گروه از فهرست سازمان‌های تروریستی است». او افزود: «رهبر القاعده با استفاده از تراشه [ردیاب کوچکی] که در لباس‌هایش گذاشته شده بود، هدف حمله قرار گرفت، در حالی‌که او تحت حمایت سراج‌الدین حقانی به‌سر می‌برد.»

سرهنگ حاتم صابر، کارشناس مبارزه با تروریسم در مصر، در گفت‌وگو با الشرق‌الاوسط گفت: «طالبان از زمان ظهور، همواره حامی سازمان القاعده بود، اگرچه این گروه با اسامه بن‌لادن، بنیان‌گذار القاعده در مورد حمله به ایالات متحده اختلاف‌نظر داشت.» او افزود: «هدف قراردادن الظواهری به این شکل هرگز بدون همکاری طالبان ممکن نبود، هرچند طالبان به ظاهر این موضوع را انکار کند.»

ناظران بر این باورند که در حال حاضر هدف اساسی طالبان، تلاش برای حفظ وحدت و جلوگیری از بروز اختلاف میان صفوف آن است که ممکن است در نتیجه خبرهایی که در مورد احتمال «تسلیم الظواهری» دست‌به‌دست می‌شود، رخ دهد. علاوه بر اینکه خطر تجمع جنگجویان خارجی در افغانستان که حضور آن‌ها در پایان سال ۲۰۲۱ در این کشور افزایش چشمگیری یافت، پیوسته در حال افزایش است.

فرغلی گفت: «طالبان مسئله تحویل تروریست‌ها یا جنگجویان به ایالات متحده آمریکا را به‌رسمیت نمی‌شناسد، بنابراین طبیعی است که حضور الظواهری را انکار کند.» او افزود: «طالبان نمی‌تواند برای بیرون راندن جنگجویان خارجی از قلمرو خود تصمیمی بگیرد، زیرا آن‌ها را نمی‌شناسد.» فرغلی همچنین گفت: «طالبان ممکن است نقش جاسوس مخفی را بازی کند و هر زمان که بخواهد روابطش را با واشنگتن بهبود بخشد و از حضور جنگجویان خارجی در کشور بهره‌برداری کند.»

اکنون در حالی که طالبان می‌گوید در حال «مطالعه و بررسی» چگونگی پاسخ به عملیات آمریکایی است که الظواهری را هدف قرار داد، روش پاسخ‌دهی طالبان به عملیات یادشده می‌تواند در سطح داخلی و خارجی عواقبی درپی داشته باشد. کارشناسان معتقدند که طالبان احتمالا راهبرد پاکستان را در این زمینه دنبال خواهد کرد، به‌طوری‌که با جنگجویان جهادی خارجی در خاک خود مدارا کند تا جایی که خشم بین‌المللی علیه آن‌ها برانگیخته شود، سپس جنگجویان مزبور را به اتخاذ برخی اقدام‌های موقت وادار کند.»

برگرفته از روزنامه الشرق الاوسط