با اختصاص بودجه‌های چند میلیاردی و کمک گرفتن از چین و روسیه، هنوز آرزوی دیرینه حکومت جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد «اینترنت ملی» محقق نشده است. قطع کلی اینترنت، ایجاد اختلال، و مسدود کردن سرویس‌های پرطرفدار، رویکردی است که حکومت برای سرکوب اعتراضات در پیش گرفته است. در حال حاضر حکومت برای گرداندن امور کشور ، هنوز به وصل بودن به اینترنت جهانی نیاز دارد.
پس از کشته شدن مهسا امینی و آغاز اعتراضات سراسری، حکومت ایران تمام راه‌های ارتباطی آنلاین ایمن را مسدود کرده است و می‌کوشد کاربران اینترنت را به استفاده از سرویس‌های داخلی مجاب کند. در نخستین گام در این مسیر، دو سرویس پرطرفدار اینستاگرام و واتساپ که به گفته مسئولان شرکت زیرساخت، ۸۰ درصد ترافیک اینترنت ایران را از آن خود کرده‌اند، مسدود شدند.
اطلاعات منتشرشده از سوی سرویس‌های ناظر بر شبکه، نشان از آن دارد که قطع اینترنت در ایران الگوی مشخصی یافته است. براساس این اطلاعات، می‌توان دریافت که در دو هفته اخیر، اینترنت اپراتورهای موبایل هر روز از حدود ساعت پنج بعد‌ازظهر قطع شده و این وضعیت تا بامداد روز بعد ادامه داشته است.
قطع کردن اینترنت پس از اتمام ساعات کاری، به این معنا است که دستگاه‌های دولتی به شبکه جهانی اینترنت وابسته‌اند و هنوز در بسته شبکه ملی اطلاعات فعال نیستند. بسیاری از زیرساخت‌ها، از جمله سرویس‌های خطوط هوایی و بانکی، به اینترنت وابسته‌اند و قطعی کامل اینترنت، خسارت‌های هنگفتی در پی خواهد داشت.
هشدار به کاربران: به سمت سرویس های داخلی نروید
هدف از محدودسازی، اجبار کاربران به استفاده از ابزارهای ناامن است. زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، پس از مسدود شدن اینستاگرام اعلام کرد: «توصیه می‌کنم که مردم کسب‌و‌کار خودشان را بر محیطی که پایبند قانون جمهوری اسلامی ایران نیست، برنامه‌ریزی نکنند.»
اظهارات زارع‌پور می‌تواند به معنای تایید ضمنی دائمی بودن این محدودیت‌ها باشد. گذشته از مشکلات مرتبط با حریم خصوصی کاربران در سرویس‌های داخلی، کیفیت و خدمات این سرویس‌ها مشابه نمونه‌های خارجی نیست و در حال حاضر برای اینستاگرام که در ایران به محیط کسب و‌کار تبدیل شده است، نمونه داخلی نداریم.
پیام‌رسان‌های دخلی امن نیستند
«آی‌گپ» یکی از پیام‌رسان‌های داخلی است که همواره با دیده تردید به آن نگاه می‌شود. از سویی، مدیران آی‌گپ ادعا می‌کنند که پیام‌ها صرفا در مبدا و مقصد قابل دسترسی‌اند و تمامی اطلاعات و پیام‌ها در آی‌گپ رمزنگاری می‌شوند، اما از سوی دیگر، مدیرعامل آی‌گپ می‌گوید که در صورت تخلف کاربر و درخواست مراجع قضایی، اطلاعات کاربر در اختیار آن مراجع قرار خواهد گرفت. روشن نیست که اگر تمام اطلاعات به صورت رمزنگاری شده منتقل می‌شود، آی‌گپ چگونه اطلاعات و فعالیت‌ها را در اختیار نهادهای قضایی قرار خواهد داد. وضعیت توجه به امنیت و حریم خصوصی کاربران در دیگر سرویس‌های داخلی نیز با آی‌گپ مشابه است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اختلالات اخیر چه تفاوتی با موارد مشابه قبلی دارد؟
در اختلالات و محدودسازی‌های اخیر، تغییر روند سیستم سانسور اینترنت به وضوح قابل مشاهده است. در اعتراضات سال‌های گذشته، نخستین اقدام حکومت ایران، قطع منطقه‌ای یا سراسری اینترنت بوده است. در موارد اخیر نیز حکومت ایران به ایجاد اختلال حداکثری و قطع کردن مقطعی اینترنت رو آورده است.
از برآیند رفتار حکومت، می‌توان نتیجه گرفت که هنوز شبکه ملی اطلاعات در مراحل نهایی نیست و آمادگی کافی برای قطع کامل اینترنت بین‌المللی ندارد. از سوی دیگر، می‌توان به پیشرفت سیستم سانسور پی برد که بدون قطع کامل اینترنت، سیاست‌های خود را اجرا می‌کند.
اجرای سیاست «سانسور و محدودیت بر اساس تحلیل ترافیک» برای نخستین بار
همچنین، در اختلالات اخیر، نتایج فیلترینگ با استفاده از تحلیل ترافیک و تحلیل رفتار کاربر، به وضوح قابل مشاهده است. چند سالی است که شرکت‌هایی، از جمله «سحاب‌پرداز» و «دوران» که بازوهای اجرایی سرکوب دیجیتال‌اند، فعالیت کاربران و ترافیک اینترنت را زیر نظر دارند و راه‌های دسترسی کاربران و دور زدن محدودیت‌ها را به منظور مسدودسازی آن‌ها، رصد می‌کنند. نرم‌‌افزارهایی مثل «وایبر» یا «لینکدین» که مدت‌ها در ایران طرفدار نداشتند یا برای پیام‌رسانی از آن‌ها استفاده نمی‌شد، پس از افزایش اختلالات، بار دیگر مورد استقبال کاربران قرار گرفتند، و سپس آن‌ها نیز مسدود شدند. این روند، بیانگر رویکرد «فیلتر کردن براساس تحلیل ترافیک» است.
