مهدی صفری، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، گفت تفاهم‌نامه با شرکت گازپروم روسیه به ارزش ۴۰ میلیارد دلار، در یک ماه آینده به قرارداد تبدیل می‌شود و مذاکره‌های آن در حال انجام است. به گفته معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه ایران، تاکنون حدود شش و نیم میلیارد دلار از این تفاهم‌نامه به قرارداد تبدیل شده‌ است. 

صفری در مصاحبه با صداوسیما گفت که «سناریو ایران برای تجارت گاز با روسیه، خرید گاز از این کشور و سپس صادرات گاز خودمان به کشورهای همسایه است». او مدعی شد که این قرارداد همکاری، فرصت تبدیل شدن ایران به «هاب گازی» منطقه را فراهم می‌کند. 

به گفته معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، مبادله (سوآپ) گاز و فراورده‌های نفتی ایران و روسیه، در سفر پیشین جواد اوجی، وزیر نفت، به روسیه مطرح شد و طی چند روز آینده درباره اعداد و ارقام آن توافق می‌شود. 

از سخنان صفری چنین برمی‌آید که «سوآپ» گاز و فراورده‌های نفتی ایران و روسیه از مدتی پیش نهایی شده‌ بود و تنها «مشکل تعویق» این قرار داد، کشور واسطی بود که قرار بود گاز روسیه از آنجا به ایران سوآپ شود، اما اکنون کشورهای ترکمنستان و آذربایجان قرار است نقش واسطه را ایفا کنند. از نظر معاون وزیر امور خارجه ایران، این رویکرد دو کشور واسطه «هوشمندانه» است و «منجر به ثبات سیاسی و امنیتی ملت‌ها می‌شود».  

معاون وزیر امور خارجه ایران در توجیه این قرارداد مبادله گاز و فراورده‌های نفتی ایران و روسیه، گفت: «اگر ما گاز روسیه را خریداری نکرده و یا سوآپ نکنیم، روس‌ها با کشورهای دیگر این همکاری را شکل می‌دهند. اخیرا هم بحث تجارت گاز روسیه با ترکیه مطرح شده است، در نتیجه ما باید از فرصت‌ها به سرعت بهره‌برداری کنیم.» به گفته او، تمرکز مذاکرات سوآپ نفت روسیه بر روی میزان سوآپ سالانه ۱۰ میلیون تن نفت است و توافق‌ها در آستانه نهایی شدن قرار دارند. 

امضای قراردادهای سوآپ نفت و گاز با روسیه را پیش‌تر جواد اوجی، وزیر نفت، اعلام کرده و گفته بود که برای توسعه هفت میدان نفتی و گازی «با روسیه قرارداد داریم» که پیشرفتی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد دارند، و درباره ۱۴ میدان دیگر نیز مذاکرات در حال انجام است.

در حالی‌ که مقام‌های دولت رئیسی ادعا می‌کنند که خرید گاز از روسیه برای دو کشور سود اقتصادی به همراه دارد، کارشناسان تاکید می‌کنند که جمهوری اسلامی ایران، در شرایطی که روسیه با تحریم‌های بین‌المللی مواجه است، گاز این کشور را می‌خرد که روی دستش نماند. 

پیش‌تر، هدایت‌الله خادمی، نائب‌رئیس کمیسیون انرژی مجلس دهم، در همین زمینه گفته بود: «کار به جایی رسیده که دومین دارنده ذخایر گاز جهان واردکننده شده است و روسیه‌ای که حاضر نیست فقط چند درصد کم ‌شدن صادراتش را تحمل کند، ایران را به عنوان راهی برای جبران بازار‌های ازدست‌رفته خود می‌بیند.» به گفته او، مقام‌های دولت رئیسی به جای پاسخگو بودن، از این اقدام به مثابه یک «دستاورد» هم یاد می‌کنند. 

خرید گاز از روسیه بخشی از توافق‌ ۲۰ ساله تهران و مسکو است؛ قراردادی که ابراهیم رئیسی در زمستان ۱۴۰۰، در جریان سفر به روسیه، پیش‌نویس آن را برای ولادیمیر پوتین، سوغات برد و هنگام ورود به این کشور گفت: «ما هیچ محدودیتی برای گسترش و توسعه روابط با روسیه نداریم و خواهان برقراری روابط راهبردی با مسکو هستیم.»

توافق‌نامه ۲۰ ساله ایران و روسیه، علاوه بر همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های تجاری، برنامه‌های مشترک نظامی را نیز شامل می‌شود.