عتیق رحیمی: در افغانستان هویت سینمایی شکل نگرفت

عتیق رحیمی، نویسنده افغان-فرانسوی، عضو هیئت داوران جشنواره کن ۲۰۲۳ است

عتیق رحیمی در سال ۲۰۰۸، با رمان سنگ صبور، برنده جایزه گنکور فرانسه شد- BORIS HORVAT/AFP

عتیق رحیمی، نویسنده و کارگردان افغان-فرانسوی که در ترکیب هیئت داوران جشنواره کن ۲۰۲۳ حضور دارد، در مصاحبه‌ای که در وب‌سایت این جشنواره منتشر شد، گفت که در افغانستان هویت سینمایی شکل نگرفت و به‌همین‌دلیل، نمی‌توان درباره «سینمای افغانستان» صحبت کرد.

عتیق رحیمی متولد ۱۹۶۲ در کابل است. رحیمی در مدرسه استقلال در کابل درس خواند و زبان فرانسوی را در آنجا آموخت. او در سال ۱۹۸۴ کابل را ترک کرد و به فرانسه پناهنده شد و از آن زمان تاکنون در این کشور زندگی می‌کند.

رحیمی در  سال ۲۰۰۲، پس از فروپاشی رژیم طالبان، به افغانستان برگشت و به فعالیت‌های سینمایی و ادبی پرداخت. او فیلم خاک و خاکستر را براساس رمانی از خودش به همین نام، در سال ۲۰۰۳ در کابل فیلم‌برداری کرد. رحیمی در سال ۲۰۰۸، با رمان سنگ صبور، در فرانسه جایزه ادبی گنکور را به دست آورد. او فیلم سنگ صبور را در سال ۲۰۱۳ در کازابلانکا فیلم‌برداری کرد، چون به‌دلیل تهدیدهای امنیتی نتوانست آن را در افغانستان فیلم‌برداری کند.

عتیق رحیمی در مصاحبه با وب‌سایت جشنواره کن گفت: «ما فرصت ایجاد هویت سینمایی را [در افغانستان] نداشته‌ایم.»

رحیمی درمورد تجربه‌اش از فیلم‌برداری فیلم خاک و خاکستر در افغانستان گفت: «فیلم‌برداری فیلم من، خاک و خاکستر، در سال ۲۰۰۳، به‌خوبی پیش رفت، زیرا کشور برای اولین‌بار از وحشت طالبان بیرون آمده بود. نوعی انرژی بازگشت به زندگی وجود داشت.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

رحیمی افزود که در سال ۲۰۱۳ برای تکمیل فیلم‌برداری فیلم «سنگ صبور» نیاز داشت به کابل برود، چون کوه‌های کابل را نمی‌توان در جای دیگری پیدا کرد، اما به‌دلیل تهدیدهایی که وجود داشت، این کار صورت نگرفت.

رحیمی اضافه کرد: «من با یک تیم خیلی کوچک [به کابل] رفتم و به همه گفتم که دارم مستند می‌سازم. بااین‌حال، تهدیدم کردند.»

طی ۲۰ سال حاکمیت دولت جمهوری در افغانستان، با وجود اینکه فضای سیاسی نسبتا بازی بر افغانستان حاکم بود، دولت توجهی به مسائلی همچون هنر، ادبیات و سینما نشان نداد. هرچند شماری از سینماگران جوان افغان فیلم‌ها و سریال‌های پرمخاطبی در افغانستان تولید کردند، اما این آثار نتوانستند در خارج از کشور توجه چندانی جلب کنند. عتیق رحیمی نیز که در آن زمان چندبار برای برنامه‌های ادبی و سینمایی به افغانستان سفر کرد، با تهدید و محدودیت‌هایی مواجه شد. با فروپاشی دولت پیشین افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت در ماه اوت ۲۰۲۱، تمامی فعالیت‌های سینماگران آزاد در این  کشور متوقف و شبکه‌های تلویزیونی نیز از پخش فیلم‌ و سریال منع شدند.

عتیق رحیمی که اکنون عضو هیئت داوران جشنواره فیلم کن است، هم‌زمان روی سه پروژه، شامل یک فیلم انیمیشن، یک فیلم الهام‌گرفته از داستان واقعی، و یک فیلمنامه، کار می‌کند.

او درمورد تجربه خود از کار هم‌زمان روی سه پروژه هنری و ادبی گفت: «من در روستای کوچکی زندگی می‌کنم و در خانه‌ام هر پروژه اتاق خود را دارد. صبح روی یک پروژه کار می‌کنم، بعدازظهر روی پروژه دیگر. وقتی جایم را عوض می‌کنم، به نظر می‌رسد هر آنچه قبلا درباره پروژه دیگر فکر می‌کردم، دیگر وجود ندارد. بعد پیاده‌روی می‌کنم، شامم را آماده می‌کنم و تا نیمه‌شب به اتاق دیگری می‌روم تا روی پروژه سوم کار کنم.»

بیشتر از فرهنگ و هنر