هیاهوی جنگ غزه بین اسرائیل و حماس بر جنگ‌های دیگری که در جهان جریان دارند و میزان خشونت و خطر آن‌ها چندان هم کمتر نیست، سایه افکنده است. نبرد غزه نه‌تنها جنگ اوکراین را که از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ تاکنون ادامه دارد و به کشته شدن ده‌ها هزار نفر در روسیه و اوکراین منجر شده است، از کانون توجه جهان دور کرد، بلکه جنگ خونین و خطرناک دیگری را که در قلمرو وسیع ژئوپلیتیکی نقطه تلاقی شمال شرق آفریقا و جنوب غرب آسیا جریان دارد، نیز به دست فراموشی سپرد.

جنگ سودان که از ۱۵ آوریل ۲۰۲۳ بین ارتش سودان به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای واکنش سریع به رهبری ژنرال محمد حمدان دقلو معروف به «حمیدتی» آغاز شد، به‌رغم تلاش‌ها و میانجی‌گری‌های خارجی متعدد ادامه دارد و آن‌ها نتوانسته‌اند هیچ طرفی را به توقف جنگ یا پذیرش آتش‌بس پایدار متقاعد کنند.

به نظر می‌رسد البرهان و حمیدتی همچنان سعی دارند مناقشه را از طریق پیروزی نظامی حل کنند. به همین دلیل، تمامی تلاش‌های دیپلماتیک در مقابل تصمیم دو طرف برای ادامه جنگ خونین در خارطوم و استان‌های دیگر، به‌ویژه دارفور که از نظر تاریخی پیشینه‌ای خونین دارد و از نظر جغرافیایی در موقعیت حساسی واقع شده است، شکست خورده است.

دارفور با توجه به موقعیت مکانی حساس آن در مرز با لیبی و چاد، از یک سو سودان را به لیبی که در بحرانی عمیق فرو رفته، وصل می‌کند و از سوی دیگر آن را به اعماق منطقه ساحل که به‌شدت دستخوش درگیری‌ و دخالت‌های خارجی شده است، پیوند می‌دهد.

در طول بیش از هفت ماهی که از آغاز این جنگ می‌گذرد، دو طرف متخاصم نتوانستند برای دستیابی به راه‌حلی توافق کنند که سودان را از بحران و مردم آن را از هزینه سنگینی که می‌پردازند، نجات دهد. افزون بر این، در میدان جنگ نیز هیچ طرفی نتوانست کشمکش را به نفع خود پایان دهد.

در این مدت، سودان خسارات بسیاری متحمل شد؛ چه از نظر تلفات انسانی که از ده‌ها هزار کشته و صدها هزار مجروح فراتر رفته و چه از نظر خسارات مادی که اقتصاد، نهادهای دولتی و زیرساخت‌های کشور را به‌شدت آسیب‌پذیر کرده است.

با این حال، مذاکرات صلح جده با مشارکت ایالات متحده و عربستان سعودی به‌رغم چالش‌های پیش‌ رو همچنان به تلاش‌هایش ادامه می‌دهد تا دو طرف درگیر را با هدف پایان دادن به جنگ، پای میز مذاکره بنشاند. هرچند با گذشت زمان، سطح انتظارات برای دستیابی به صلح پایدار کاهش یافته است، تلاش‌ها برای ارائه راه‌حل‌های جایگزین و پیشنهادهای واقع‌بینانه‌ و کاربردی‌تر مانند موافقت با تسهیل ارسال کمک و برقراری آتش‌بس تدریجی جریان دارد تا مسیر اعتمادسازی میان دو طرف هموار شود.

همه کشورها، نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای بر این اصل اتفاق نظر دارند که «برای پایان دادن به مناقشه سودان، هیچ راه‌حل نظامی وجود ندارد»، بنابراین ادامه نبرد ناگزیر به فروپاشی دولت و از هم پاشیدگی کلی سودان منجر می‌شود.

این در حالی است که ایده تشکیل دولتی وابسته به ارتش در پورت‌سودان و دولت دیگری وابسته به نیروهای واکنش سریع در دارفور، نگرانی از احتمال تجزیه سودان را افزایش داده است. به این معنا که اگر وضعیت موجود همچنان ادامه پیدا کند، کشور سودان ممکن است بر اساس تنش‌های منطقه‌ای، قومی و قبیله‌ای تجزیه شود.

جنگ سودان بحرانی بزرگ با پیامدهای بی‌شمار داخلی و منطقه‌ای است و می‌تواند به درگیری‌های دیگر در کشورهای آسیب‌پذیر همسایه که در معرض خطر مداخله قرار دارند، دامن زند. بنابراین، بعید نیست که نبود فشار خارجی شدید برای جلوگیری از مداخله در امور داخلی سودان، به طولانی شدن درگیری منجر شود و این کشور را به یک افغانستان جدید تبدیل کند.

جنگ غزه دیر یا زود پایان خواهد یافت؛ در حالی که درگیری بین دو طرف متخاصم در سودان که تابه‌حال هیچ راهبردی عملی برای خروج از بحران ندارند، ممکن است مدت‌ها طول بکشد.

البته خطر بزرگ در این واقعیت نهفته است که پس از فروپاشی این کشور و نهادهای دولتی آن و به خطر افتادن وحدت ملی و تمامیت ارضی سودان، پایان یافتن درگیری هم دیگر نمی‌تواند برای کشور و مردم سودان سودی داشته باشد.

برگرفته از شبکه اسکای‌نیوز عربی