اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به بررسی الگوی مصرف و درآمد خانوارهای استان تهران پرداخته است. در این گزارش آمده است که «طی سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱، شاهد جانشینی اقلام مصرفی و تغییر ترکیب مصرف خانوارها به سمت کالاهای ضروری همچون خوراک و مسکن بودهایم.»
در بخش درآمد نیز ترکیب درآمد از مشاغل آزاد به سمت مشاغل غیرکاری سوق پیدا کرده است، به این معنی که بیشتر درآمد خانوار از بخشهایی به دست میآید که به نظر میرسد مولد نیستند. درآمدهای غیرکاری شامل حقوق بازنشستگی، برآورد اجارهبهای مسکن شخصی، و دیگر منابع درآمدی نظیر اجاره از محل کسب و ملک و زمین، درآمد حاصل از سود سپرده، دریافتی از بیمه، و کمک هزینههای تحصیلی و... است.
بر اساس گزارش اتاق تهران، سهم درآمد خانوار از یارانه به صفر رسیده است. همچنین، درآمد دهک دهم سی برابر دهک اول است. معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق تهران با انتشار این گزارش اعلام کرد که اثرگذاری یارانه دریافتی شهروندان به صفر نزدیک شده است و عملا یارانهها دیگر تکمیلکننده نیازهای شهروندان نیستند. سهم یارانه از کل درآمد خانوار در سال ۱۳۹۶ در دهکهای پایین درآمدی چشمگیر بوده است، اما در سال ۱۴۰۱، این سهم بسیار کم و نزدیک به صفر ذکر شده است. این بدان معنا است که یارانه اثر چندانی در بودجه خانوارها، حتی خانوارهای دهکهای پایین درآمدی ندارد و هدفمندی یارانهها به مرور زمان از هدفهایش برای حمایت از اقشار آسیبپذیر و کمدرآمد دور شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این گزارش، سنجش نابرابری با میزان درآمد خانوار ارزشیابی شده است. بر این اساس، اختلاف درآمد خانوارها در سال ۱۴۰۱ نشاندهنده آن است که تفاوت بسیار زیادی بین درآمد دهکهای مختلف درآمدی وجود دارد. برای خانوارهای شهری کل کشور، درآمد دهک دهم حدود ۳۰ برابر دهک اول است. این تفاوت برای خانوارهای روستایی ۱۸.۳ برابر و برای خانوارهای شهری در تهران ۸.۶ برابر است.
با استناد به دادههای سال ۱۴۰۱ دیده میشود که ۲۸.۲ درصد خانوارهای شهری و ۳۲.۵ درصد خانوارهای روستایی کشور هزینههای زندگیشان از درآمدشان کمتر بوده است. در مورد خانوارهای شهری کشور، درآمد متوسط برای دو دهک اول کمتر از هزینه بوده است.
ترکیب هزینهها در سال ۱۴۰۱ و در کل ایران را اتاق تهران این گونه اعلام کرده است: ۳۸.۰۳ درصد مربوط به مسکن، سوخت و روشنایی؛ ۲۶.۵ درصد هزینههای خوراکی و دخانی؛ ۱۱.۵۹ درصد هزینههای متفرقه (شامل خدمات آرایش و پیرایش شخصی، لوازم و کالاهای شخصی بادوام و بیدوام، حمایتهای اجتماعی و خدمات مشاورهای)؛ ۷.۴۵ درصد حملونقل و ارتباطات؛ ۵.۸ درصد بهداشت و درمان؛ ۳.۵۶ درصد پوشاک و کفش؛ ۳.۱۲ درصد لوازم خانگی و هزینه نگهداری آن؛ ۱.۰۸ درصد غذاهای آماده، رستوران و هتل؛ ۰.۸۸ درصد تحصیل و آموزش؛ ۰.۸۸ درصد تفریحات و سرگرمی؛ و ۱.۱۱ درصد فروش کالاهای بادوام و دیگر هزینهها.