امرالله صالح، معاون اول دولت پیشین افغانستان، با متهم کردن آمریکا به خیانت به افغانستان و سپردن آن کشور به طالبان گفت که اعتماد کورکورانه دولت اشرف غنی- که او معاون اولش بود- به دولت آمریکا و همچنین نادیده گرفتن روند صلحی که روسیه آغاز کرده بود بزرگ‌ترین اشتباه بود.

امرالله صالح این سخنان را در مصاحبه با روزنامه روسی‌زبان ننزوسیمیا گازیت بیان کرد و افزود که دولت جمهوری در افغانستان «بیش از حد به واشنگتن گوش می‌داد» و اشرف غنی توطئه کشورهای غربی در افغانستان را درک نکرد.

معاون اول دولت پیشین افغانستان فروپاشی دولت جمهوری را نتیجه روندی درازمدت دانست که در سال ۲۰۱۴ و پس از الحاق کریمه به روسیه آغاز شد. او معتقد است که پس از این اقدام روسیه، آمریکا تماس‌هایش را با طالبان افزایش داد و به فکر خروج از افغانستان افتاد.

برخلاف بسیاری‌ها که معقتدند دولت جمهوری- که با سرمایه‌گذاری هنگفت آمریکا برپا شده بود- یک‌شبه فرو ریخت، صالح می‌گوید روند فروپاشی دولت جمهوری چند سال ادامه داشت، اما عامل اصلی آن معامله دولت آمریکا با طالبان بود. صالح گفت: «در بهار ۲۰۱۱، پس از اینکه ‌آمریکایی‌ها اسامه بن لادن، رهبر القاعده، را در پاکستان کشتند، وارد نخستین دور مذاکرات با طالبان شدند که در نهایت، در فوریه ۲۰۲۰، با امضای توافق‌نامه طالبان در دوحه، به پایان رسید.» بر اساس روایت صالح، روند فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان در جریان مذاکرات آمریکا با طالبان طرح‌ریزی شد و «در واقع، این توطئه‌ای علیه [دولت] کابل بود».

به باور امرالله صالح، پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه، روند خروج آمریکا از افغانستان و مذاکره میان هیئت‌های آمریکایی و طالبان در دوحه شتاب بیشتری گرفت، چون در این وضع، آمریکا با دو گزینه ادامه حمایت از دولت جمهوری با هزینه‌های جدید یا سپردن افغانستان به طالبان روبه‌رو بود.

صالح افزود که دولت آمریکا گزینه دوم را انتخاب کرد، چون این اقدام با دکترین هنری کیسینجر هم‌خوانی دارد.

منظور امرالله صالح از دکترین کیسینجر طرح آمریکا در دهه هشتاد میلادی برای حمایت از مجاهدین افغان در برابر تجاوز شوروی و دولت سوسیال دموکراتیک طرفدار روسیه در افغانستان است. گروه‌های جهادی افغانستان، که از حمایت تسلیحاتی و مالی دولت آمریکا بهره‌مند بودند، توانستند نیروهای شوروی را وادار به عقب‌نشینی از افغانستان کنند. در نتیجه خروج نیروهای شوروی از افغانستان، دولت این کشور به‌دست گروه‌های جهادی متخاصم افتاد. در نتیجه، تنش بر سر تقسیم قدرت در افغانستان آن کشور را وارد جنگ‌های ویرانگر داخلی کرد.

صالح می‌گوید آمریکا با سپردن مجدد افغانستان به طالبان، بار دیگر همان برنامه‌ای را که در دهه هشتاد اجرا کرده بود تکرار کرد. او افزود که در زمان خروج آمریکا از افغانستان، دولت جمهوری هیچ دوستی در منطقه نداشت که نتیجه عملکرد آمریکا در افغانستان بود.

صالح افزود: «در نتیجه تلاش‌های واشنگتن، ما هیچ متحدی در منطقه نداشتیم. زمانی که ضعیف شدیم، آمریکا شروع به سوءاستفاده بی‌رحمانه از نقاط ضعف ما کرد. اگر از روند صلح روسیه و ابتکارهای روسیه در مورد افغانستان پشتیبانی کرده بودیم، تا این حد به آمریکا وابسته نمی‌ماندیم و آن وقت فروپاشی این‌گونه رخ نمی‌داد.»

امرالله صالح در مورد سفری که در ژوئن ۲۰۲۱ با اشرف غنی و عبدالله به واشنگتن داشت گفت در آن سفر مقام‌های آمریکایی، از جمله ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، اطمینان داد که حمایت آمریکا از دولت جمهوری ادامه خواهد داشت و در صورتی که طالبان کابل را محاصره کنند، اقدام نظامی می‌کند. صالح افزود: «برنز گفت دولت بعدی در افغانستان باید از طریق توافق‌نامه صلح با طالبان تشکیل شود و آمریکا با گزینه‌های دیگر مخالفت خواهد کرد.»

معاون اول دولت پیشین افغانستان تصریح کرد که «تناقض میان وعده و عمل آمریکایی‌ها بلافاصله آشکار شد»، چون وقتی در اوت ۲۰۲۱ طالبان کابل را محاصره کردند، دولت جمهوری که در آستانه فروپاشی بود هیچ کمکی از آمریکا دریافت نکرد.

در همین حال، امرالله صالح آزادی بیش از ۵ هزار زندانی طالبان از زندان‌های دولت افغانستان زیر فشار آمریکا و تبلیغات در مورد فساد دولت اشرف غنی در رسانه‌های مورد حمایت سفارت آمریکا در کابل را از جمله ابزارهایی می‌داند که به‌تدریج دولت جمهوری را ضعیف کرد. صالح در این مورد افزود: «رسانه‌های زیر نظارت واشنگتن در افغانستان به‌اتفاق آرا رئیس‌جمهوری غنی را به تشنگی قدرت و فساد متهم کردند؛ ارزار تمام‌عیاری برای بی‌اعتبار کردن حکومت جمهوری و تضعیف موقعیت آن در کشور آغاز شد.»

صالح مدعی شد که ۲۵۰ ایستگاه رادیویی که از سفارت آمریکا کمک مالی می‌گرفتند و ده‌ها کانال تلویزیونی و چند روزنامه‌ علیه دولت جمهوری تبلیغات می‌کردند. و همین اقدام به ضعیف شدن دولت کمک کرد.

امرالله صالح، که یک روز پیش از سلطه طالبان بر کابل این شهر را ترک کرد و به پنجشیر رفت تا در کنار جبهه مقاومت ملی علیه طالبان بجنگد، در بیش از دوسال سلطه طالبان بر افغانستان با هیچ رسانه تصویری مصاحبه نکرده است. او در این مدت فقط با یک رسانه هندی و یک رسانه روسی مصاحبه کرده و محل زندگی‌اش را نیز فاش نکرده است. صالح در پاسخ به این پرسش که به‌عنوان معاون اول دولت پیشین افغانستان از فروپاشی آن دولت چه درسی گرفته است، گفت: «من به نسل کنونی و آینده افغانستان توصیه می‌کنم که اکنون و در آینده سخنان شیرین زیادی از خارجی‌ها، به‌خصوص از آمریکایی‌ها، خواهید شنید، اما خوب متوجه باشید و به این حرف‌ها اعتماد نکنید. هرگز به‌خاطر این سخنان پیوندهایتان را با کشورهای همسایه قطع نکنید.»