محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، شنبه، ۷ بهمن (۲۷ ژانویه)، اعلام کرد که نامه‌ای خطاب به ابراهیم رئیسی نوشته و از او بابت گرانی ۱۰۷ درصدی داروی وارداتی با وجود تخصیص دلار چهار هزار و ۵۰۰ تومانی و واردات ۲۸ کالا با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، انتقاد و سوال کرده است.

مشخص نیست که دولت به نامه قالیباف پاسخ داده است یا خیر، اما علنی شدن این موضوع باعث شد تا وزارت بهداشت با صدور بیانیه‌ای، معضل گرانی شدید دارو را کاملا منکر شود. وزارت بهداشت‌ در پاسخ به قالیباف درباره تورم دارو، مدعی شد که تورم ۱۰۷ درصدی اقلام دارویی به‌هیچ‌وجه صحت ندارد و افزایش قیمت دارو کمتر از نصف نرخ تورم سال بوده است.

وزارت بهداشت در این بیانیه ادعا می‌کند که سال گذشته «با اجرای طرح دارویار و تثبیت و کاهش پرداختی از جیب مردم در خرید دارو، حدود ۱۴ هزار قلم دارو زیر پوشش این طرح قرار گرفت تا افزایش نیافتن سهم پرداختی از جیب مردم تضمین شود».

وزارت بهداشت در حالی برای پاسخ به انتقاد از گرانی دارو از طرح دارویار نام می‌برد که افراد مختلف بارها از شکست این طرح دولت سخن گفته بودند. جالب این است که یکی از افرادی که از زیر بار مسئولیت گرانی دارو شانه خالی کرده و به شکست این طرح اعتراف کرده بود، وزیر بهداشت است.

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، آبان سال گذشته از بحران کمبود دارو و گرانی دارو اعلام برائت کرد و به وضوح گفت که مسئله گرانی و کمبود دارو به او مربوط نیست. او با تاکید بر اینکه مشکلات جاری در حوزه دسترسی به دارو ربطی به او ندارد، گفت که اگر طرح دارویار شکست بخورد، شخص او مقصر نیست.

رسانه‌های حامی دولت، از جمله خبرگزاری فارس، نیز نتوانستند از این طرح دولت حمایت کنند و بارها گزارش‌هایی درباره شکست آن روی خروجی سایتشان قرار دادند. در طرح دارویار قرار بود هزینه‌‌های دارویی بیماران تامین شود تا با هیچ‌گونه افزایشی در این زمینه مواجه نشوند و از سوی دیگر، قرار بود این طرح اکثر داروها را تحت پوشش بیمه قرار دهد، اما این وعده‌ها در عمل رعایت نشد و به شکست این طرح انجامید.

اوایل دی سال جاری نیز ایروان مسعودی‌اصل، بازرس کل امور بهداشت و درمان سازمان بازرسی، در یک برنامه تلویزیونی با اعلام شکست طرح دارویار، اعلام کرد که فقدان هماهنگی بین دستگاه اجرایی و آماده نبودن زیرساخت‌ها باعث این وضعیت شده است.

هرچند افزایش قیمت دارو معضل بزرگی است، مشکل اصلی شهروندان، کمبود دارو در ایران است. کمبود اغلب داروها و نایاب شدن برخی داروهای خاص در ایران باعث شده است که بازار‌سیاه، ممکن‌ترین راه دستیابی به دارو باشد. در چنین شرایطی، بازارسیاه حتی ممکن است به صورت رسمی شکل بگیرد و با انحصار واردات یا فروش امتیاز آن، به گروهی خاص اختصاص یابد.

به همین علت، در این بازار داروها نه به ده‌ها برابر، بلکه گاهی ممکن است تا ۸۰۰ برابر قیمت واقعی آن‌ها به فروش برسد. سایت رکنا ۱۲ بهمن سال گذشته در گزارشی درباره افزایش شدید قیمت داروهای بیماران مبتلا به سرطان، نوشت که از جمله قیمت «یک قلم داروی بیماران مبتلا به سرطان ریه، در یک ماه ۸۰۰ درصد گران شده و از پنج میلیون به ۴۱ میلیون تومان» افزایش یافته است.

با ابن حال، اینک وزارت بهداشت در بیانیه خود مدعی شده است که افزایش قیمت دارو کمتر از نصف نرخ تورم سال بوده است. این در حالی است که بالاترین نرخ تورم اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۲ حدود ۴۷ درصد است. بر این مبنا، «کمتر از نصف نرخ تورم سال» نیز معادل حدود ۲۳ درصد خواهد بود. اما بر خلاف ادعای وزارت بهداشت، این وزارتخانه در فروردین سال جاری به صورت رسمی با افزایش قیمت دارو‌ها موافقت کرد و طبق آن، رسانه‌های داخلی اعلام کردند که برخی از اقلام دارویی تا ۶۷ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. همچنین، دولت ابراهیم رئیسی در فروردین سال جاری اختصاص ارز نیمایی را به بیش از ۱۰۰ قلم مواد اولیه دارویی حذف کرد، و مشخص بود که این اقدام به گرانی دارو منجر خواهد شد.

محمد پیکان‌پور، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، نیز آذر سال جاری اعلام کرد که دارو در پلتفرم‌ها با ۳۰ برابر قیمت واقعی فروخته می‌شود؛ این پلتفرم‌ها برخی داروهای قاچاق نیز می‌فروشند و در جریان ثبت یک مورد مشخص شد داروخانه‌ای که آن دارو را به دست مصرف‌کننده می‌رساند مشخص نیست.

دولت در برخی موارد مربوط به بیماران خاص، انحصار واردات و فروش دارو را بر عهده گرفته است و بیماران برای دستیابی به دارو و هر بار خرید هفتگی یا ماهانه آن، باید به وزارت بهداشت رجوع، و تایید و اثبات کنند که آن دارو را برای مصرف شخصی خود نیاز دارند. در عین حال و با اینکه دولت انحصار واردات و ارائه این قبیل داروها را بر عهده گرفته است، در برخی هفته‌ها و ماه‌ها به بیماران اعلام می‌شود که داروهای مزبور موجود نیست و باید صبر کنند. این در حالی است که داروهای بیماران خاص، مانند سرطان، ام‌اس و... باید در تاریخ و حتی ساعات مشخصی مصرف شود و دولت با بی‌برنامگی و ناکارآمدی، جان انسان‌های بسیاری را به خطر انداخته است.

گذشته از کم‌کاری و بی‌عملی وزارت بهداشت در زمینه واردات و تامین داروهای ضروری بیماران خاص، انجمن دیستروفی چندی پیش اعلام کرد که این وزارت حتی داروهایی را که از طریق صلیب سرخ جهانی و هلال‌ احمر به صورت بشردوستانه در اختیارش قرار گرفته بود، به بیماران نداده و آن‌ها را در انبار نگه داشته است.

اینک قفسه‌های داروخانه‌ها خالی‌تر از قبل است و به جای آن، داروها به پستوهای ناصرخسرو یا کانال‌ها تلگرامی و اینستاگرامی برده شده و بیماران و خانواده‌هایشان مجبورند با پذیرش ریسک و خطرهای احتمالی، به این قبیل مراجع و داروها و نحوه نگهداری آن‌ها اعتماد کنند، زیرا باز هم دولت با ورود به یک بازار، وضعیت آن را آشفته‌تر از قبل کرده است.