خبرگزاری بلومبرگ روز شنبه دوم مارس (۱۲ اسفند) در گزارشی به اقدام جمهوری اسلامی مبنی بر کاهش ذخایر اورانیوم با خلوص بالا (نزدیک به سطح مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای) پرداخت و آن را فریب‌کاری رژیم حاکم بر ایران دانست.

براساس این گزارش، مقامات غربی معتقدند تصمیم جمهوری اسلامی برای کاهش ذخایر اورانیوم با خلوص بالا و رقیق کردن آنها و ادعای تولید سوخت رآکتورهای پیشرفته هسته‌ای غیرنظامی احتمالا تاکتیکی برای مذاکره است.

اگرچه در حالت عادی این اقدام تهران باید مورد استقبال کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورهای غربی قرار گیرد، اما تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، ازجمله درگیری‌های نظامی بین گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی و آمریکا، سوءظن‌هایی را درمورد نیت واقعی رژیم حاکم بر ایران ایجاد کرده است.

به گفته تحلیلگران، اکنون نگرانی اصلی درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی مربوط به موارد قابل مشاهده نیست، بلکه مربوط به بخش پنهان ماجراست. درواقع کاهش ذخایر اورانیوم با خلوص بالا نگرانی درمورد دیگر جنبه‌های برنامه هسته‌ای تهران را کاهش نمی‌دهد.

یکی از مقام‌های اروپایی، که خواست نامش فاش نشود، گفت که نگرانی‌های کنونی درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی شامل سایت‌های جدید احتمالی اعلام‌نشده و همکاری نکردن با بازرسان بین‌المللی است.

مقام دیگری نیز تاکید کرد که دیپلماسی هسته‌ای با جمهوری اسلامی اساسا تا پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده در ۵ نوامبر متوقف است.

پس از خروج دونالد ترامپ از برجام، تلاش‌های دولت جو بایدن برای احیای این معامله شکست خورده است، و باید تا اکتبر ۲۰۲۵ که تحریم‌های سازمان ملل برداشته می‌شود راه‌حل جدیدی درباره نگرانی غرب پیدا شود.

با وجود نگرانی‌ها درباره فریب‌کاری جمهوری اسلامی، برخی معتقدند که رقیق کردن اورانیوم را باید مثبت تلقی کرد. به گفته رابرت کلی، بازرس ارشد سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «اینکه جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش را رقیق کند می‌تواند تاثیر مثبتی بر صنعت هسته‌ای غیرنظامی جهانی داشته باشد.»

او می‌گوید: «این اقدام تهران ممکن است پیامی جدی در نظر گرفته شود مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی مایل است ذخایر موادی را که تهدید تلقی می‌شوند کاهش دهد و آن‌ها را به موادی برای مقاصد غیرنظامی بدل کند.»

برخی نیز معتقدند که این ذخایر رو به رشد اورانیوم با غنای پایین ممکن است بتواند مسیرهای جدیدی برای مذاکره باز کند و تهران محصول مورد نیاز بازارهای غربی را به آنها ارائه دهد.

اورانیوم با غنای پایین می‌تواند در رآکتورهای مدولار کوچک استفاده شود و باعث شود که آنها بی‌نیاز به سوخت‌گیری طولانی‌تر کار کنند و باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی شود.

بریتانیا ۳۷۹ میلیون دلار برای افزایش تولید اورانیوم با غنای پایین متعهد شده است. ایالات متحده نیز ۱۵۰ میلیون دلار پرداخت کرده است تا فقط ۲۰ کیلوگرم از این ماده را در ماه نوامبر به دست آورد. این در حالی است که در حال حاضر فقط روسیه این ماده را به شکل تجاری تامین می‌کند. در چنین شرایطی،‌ جمهوری اسلامی در سه ماه گذشته ۱۴۵ کیلوگرم سوخت تولید کرده است و بیش از ۷۱۲ کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی‌شده تا ۲۰ درصد دارد.

گوخار موخاتژانوا از مرکز خلع سلاح و عدم اشاعه وین در این زمینه می‌گوید: «تبدیل هرچه بیشتر اورانیوم با غنای پایین راهی است که ممکن است جمهوری اسلامی را از تشدید فعالیت‌های هسته‌ای دور کند.» او تاکید می‌کند: «ممکن است کشورهای غربی هنوز آماده نباشند که ایران را در مقام تامین‌کننده بالقوه و مشروع اورانیوم با غنای پایین  به شمار آورند، اما این تغییر می‌تواند در ماه‌های آینده امکانی برای گفت‌وگو ایجاد کند.»

رویکرد ماه‌های اخیر تهران در پرهیز از افزایش سرعت غنی‌سازی با خلوص بالا و کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده در حالی است که جمهوری اسلامی از سال ۱۳۹۸ و پس از خروج آمریکا از برجام همواره از تعهدات هسته‌ای‌ خود شانه خالی کرده است.

به باور بسیاری، از آنجایی که تهران به هیچ‌یک از درخواست‌های آژانس برای توضیح ابهام‌های باقی‌مانده و همکاری با بازرسان پاسخ نداده است، اکنون نیز کاهش ذخایر اورانیوم با خلوص بالا را نمی‌توان در چارچوب اقداماتی بررسی کرد که جمهوری اسلامی ملزم و ناگزیر به اجرای آن بوده است و هنوز جای نگرانی درباره ابعاد پنهان این موضوع وجود دارد.