روز جمعه، ۱۸ اسفند، ۵۱ هزار روحانی برای کسب مدرک دانشگاهی کارشناسی ارشد در آزمون وزارت تحصیلات عالی رژیم طالبان شرکت کردند.

وزارت تحصیلات عالی رژیم طالبان  اعلام کرد که این آزمون روز جمعه همزمان در ۷ شهر بزرگ افغانستان با حضور ۵۱ هزار نفر از روحانیون برگزار شد. در اطلاعیه این وزارت‌خانه آمده است روحانیونی که در آزمون موفق بوده‌اند مدرک معادل کارشناسی ارشد را، که در افغانستان پس از دو سال تحصیل صادر می‌شود، دریافت می‌کنند. محمد نقا، خطیب یکی از مسجدهای  کابل که در این آزمون شرکت کرده بود، در پیامی ویدیویی گفت که ازطریق دوستانش از این آزمون مطلع شده است و پس از ثبت‌نام و شرکت در آن منتظر دریافت مدرک کارشناسی ارشد است. این پیام ویدیویی در صفحه اکس وزارت تحصیلات عالی رژیم طالبان منتشر شد. مولوی محمد رسول نعمانی، روحانی اهل بغلان، نیز گفت در مدارس دینی تحصیل کرده است و اکنون امیدوار است مدرک کارشناسی ارشد دریافت کند. نعمانی همچنین افزود که بیشتر شرکت‌کنندگان این آزمون در مدارس دینی افغانستان و کشورهای خارج آموزش دیده‌اند و مدرک تحصیلی ندارند، به همین دلیل است که برای‌شان مدرک کارشناسی ارشد صادر خواهد شود.

در بهمن ماه سال گذشته نیز هزاران روحانی، ازجمله اعضای طالبان، در آزمونی که تحت عنوان معادل‌سازی اسناد تحصیلی علمای دینی برگزار شد شرکت کردند. برای افرادی که در این آزمون موفق شدند مدرک دانشگاهی صادر شد تا با استفاده از آن بتوانند در نهادهای دولتی استخدام شوند. بیشتر کارشناسان افغان معتقدند که صدور مدرک‌های دانشگاهی برای روحانیونی، که در مدرسه‌های دینی غیررسمی آموزش دیده‌اند، تلاشی است برای جذب آنان در نهادهای دولتی و حذف دانشگاهیان و افراد باتجربه از این نهادها.

علاوه بر این، مدرک‌های دانشگاهی افغانستان، که تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان از اعتبار نسبی برخوردار بود، با فروپاشی دولت جمهوری از اعتبار افتاد و بیشتر کشورها این مدرک‌ را معادل مدرک رسمی نمی‌دانند.

شفیق‌الله شفیق، استاد پیشین دانشگاه بلخ، که در آلمان زندگی می‌کند، به ایندیپندنت فارسی گفت که با فروپاشی دولت جمهوری در افغانستان، تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌ در زمینه اعتباربخشی به مدارک دانشگاهی و بهبود کیفیت نظام آموزشی به هدر رفت. شفیق افزود: «طالبان با گماشتن افراد غیرحرفه‌ای و فاقد دانش و تجربه در سمت‌های مهم و علمی، عملا قانون نظام آموزشی را زیر پا گذاشتند و بدون در نظرداشتن شرایط و ضرورت و نیاز امروز، با دست‌کاری بسیار بی‌رحمانه در محتوای آموزشی، نظام دانشگاهی افغانستان را ویران کردند.»

شفیق که تا پیش از فروپاشی دولت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت در دانشگاه بلخ تدریس می‌کرد، درمورد شرکت ۵۱ هزار نفر از روحانیون ازجمله اعضای طالبان برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد گفت: «طالبان با اعطای سند(مدرک) ماستری (کارشناسی) به اعضا و طرفداران خود، به معنی واقعی کلمه برای نظام آموزشی و تحصیلی در افغانستان نقطه پایان گذاشتند.» او  افزود برگزاری این آزمون «مبین فساد سیاسی است و معنی این اقدام به حراج گذاشته شدن مدارک دانشگاهی در افغانستان است».

با وجودی که در بیست سال حاکمیت دولت جمهوری، تلاش شد نظام آموزشی افغانستان و مدارک دانشگاهی این کشور، در بیرون از افغانستان از اعتبار برخوردار شود، اما به‌دلیل فساد اداری، جعل اسناد و کیفیت پایین آموزش، بسیاری از کشورها مدرک‌های دانشگاهی افغانستان را معادل مدرک‌های کشورهایی مانند پاکستان، ایران، هند و آسیای مرکزی نمی‌دانند. با سلطه طالبان روند پذیرش مدرک‌های دانشگاهی صادرشده در افغانستان در بسیاری از کشورها متوقف شده است.

سلطه طالبان بر افغانستان و وضع محدودیت‌های شدید بر دانشگاه‌ها، به‌ویژه محروم شدن زنان از تحصیل و اشتغال، به خروج صدها استاد دانشگاه از این کشور منجر شد. عباس بصیر، آخرین وزیر تحصیلات عالی در دولت جمهوری که اوت ۲۰۲۱ کرسی این وزارت را به عبدالباقی حقانی عضو طالبان واگذار کرد، در دی‌ماه امسال به ایندیپندنت فارسی گفت که بیش از ۳۰ درصد استادان دانشگاه‌های افغانستان را ترک کرده‌اند. بصیر افزود که طالبان ساختار نظام آموزشی را در افغانستان برهم زده‌اند و دانشگاه‌ها در حال تبدیل شدن به مدارس دینی‌اند. وزیر تحصیلات عالی دولت پیشین افغانستان همچنین افزود که اگر روش طالبان در مواجهه با دانشگاه‌ها به همین شکل ادامه یابد، تا چند سال دیگر دانشگاه‌های افغانستان محل تولید نیروی افراطی در جامعه خواهند بود.

دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در گزارش اخیر خود، که چهارشنبه گذشته آن را به شورای امنیت ارائه کرد، آورده است که طالبان از زمان بازگشت به قدرت حدود ۷ هزار مدرسه دینی-جهادی بنا کرده‌اند. این مدراس دینی در حالی در سراسر افغانستان برپا شده‌اند که مدرسه‌های رسمی به روی دختران بالاتر از کلاس ششم بسته‌اند و محتوای آموزشی مدرسه‌های پسران نیز به نفع ایدئولوژی طالبان دست‌کاری شده است.