مجموعه تاریخی «هگمتانه» در یونسکو به‌عنوان بیست و هشتمین اثر جهانی ایران ثبت شد.

 به گزارش خبرگزاری ایرنا، در چهل و ششمین اجلاس میراث جهانی یونسکو در دهلی‌نو پرونده «هگمتانه» پس از انجام اصلاحات درخواستی، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس)، بازوی مشورتی یونسکو، در سال ۲۰۲۳ از ایران خواسته بود تا درباره اصالت، اسناد حفاظت، مرزها، حمایت قانونی و جامعه محلی شهر همدان و بافت تاریخی هگمتانه اطلاعات بیشتری به این شورا بدهد.

هگمتانه (اکباتان، همدان کنونی)، پایتخت امپراتوری مادها، پایتخت تابستانی هخامنشیان و مقر ساتراپی استان ماد از زمان هخامنشیان تا ساسانیان بود. گنجینه‌های طلای هگمتانه یکی از آثار مهم این دوره تاریخی است. افسانه‌ها و روایت‌های تاریخی موجود است که عنوان می‌کند داریوش سوم پیش از مرگ دستور داد تمام طلاها، نقره‌ها و اشیای قیمتی را در اطراف هگمتانه دفن کنند تا دست اسکندر مقدونی به آن نرسد. این گنجینه اسرارآمیز هرگز پیدا نشد، اما آنچه باستان‌شناسان از مناطق تاریخی هگمتانه یافته‌اند تصویری از خزانه سرشار هخامنشی به ما می‌دهد. یکی از نمادین‌ترین آثار کشف‌شده در این منطقه تکوک یا جام زرین هخامنشی منسوب به داریوش است.

مجموعه‌ای از اشیای با ارزش باستانی مربوط به دوره‌های مختلف هخامنشی، اشکانی و ساسانی که در شهر باستانی هگمتانه (همدان امروزی) کشف شده‌اند، سطح مهارت هنرمندان و فلزکاران ایرانی را نشان می‌دهند. این گنجینه‌ها شامل انواع زیورآلات، سکه‌ها، اشیای تزیینی و وسایل خانگی طلایی‌اند که هنر و صنعت پیشرفته آن دوران را نشان می‌دهند.

 از انبوه گنجینه‌های طلای هگمتانه تنها نمونه‌های منحصربه‌فردی در برخی از موزه‌های مهم جهان به‌جامانده است.

در سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۲۳ میلادی دو گنجینه بزرگ در همدان پیداشده است. گنجینه ۱۹۲۰ شامل دو لوح طلا با کتیبه‌های پارسی باستان بود. گنجینه ۱۹۲۳ شامل دو لوح پایه کوچک، یکی نقره و دیگری طلا، متعلق به داریوش اول. همین کتیبه در لوح‌های بزرگ‌تری که بعدا در تخت جمشید یافت شد، دیده می‌شود. تمامی این یافته‌ها در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.

گفته می‌شود اسکندر مقدونی دو بار از این شهر دیدن کرد. در بهار سال ۳۳۰ قبل از میلاد، به دنبال فتح تخت جمشید و پاسارگاد، در تعقیب داریوش به آنجا لشکر کشید و خزانه ایران را تصرف کرد. کارشناسان معتقدند بخش زیادی از گنجینه‌های هگمتانه در طول قرن‌های متمادی به‌خصوص پس از حمله اسکندر به ایران برای مصارف دیگر استفاده شدند؛ مثلا در زمان شاه سلوکی، آنتیوخوس سوم (۲۲۲-۱۸۷ قبل از میلاد)، معبد آناهیتا هنوز ستون‌های طلاکاری شده و کاشی‌های نقره داشت. مورخان بیان کرده‌اند آنتیوخوس آن‌ها را برای ضرب سکه‌ ذوب کرد تا خزانه تهی‌شده خود را پر کند.

تاکنون ۲۷ اثر تاریخی و طبیعی ایران در فهرست یونسکو ثبت‌شده‌اند.  چغازنبیل، تخت جمشید، میدان نقش‌جهان اصفهان، تخت سلیمان، چشم‌انداز فرهنگی ارگ بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه آثار رهبانی ارامنه، سازه‌های آبی شوشتر، بازار تاریخی تبریز، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، باغ ایرانی، مسجد جامع اصفهان، برج گنبد قابوس، کاخ گلستان، شهر سوخته، چشم‌انداز فرهنگی میمند، شوش، قنات ایرانی، دشت لوت، شهر تاریخی یزد، چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس، جنگل‌های هیرکانی، راه‌آهن سراسری ایران و چشم‌انداز فرهنگی اورامانات و کاروانسراهای تاریخی ایران بخشی از میراث فرهنگی جهانی‌اند.