زردچوبه، گیاهی از خانواده زنجبیل، که در طب آیورودا به دلیل خواص ضدالتهابی و در آشپزی آسیایی به دلیل طعم و رنگ جذابش شهرت دارد، ممکن است بر اثر دخالت سودجویان عامل یک مسمومیت کشنده مخصوصا در کودکان شود.

هالدی، نام هندی این ادویه، از نام سانسکریت آن به معنای «طلایی‌رنگ» گرفته شده است؛ اما برای میلیون‌ها نفر در جنوب آسیا که آن را همیشه مصرف می‌کنند، زردی فریبنده زردچوبه می‌تواند کشنده باشد.

به گزارش نشریه اکونومیست، برای افزایش رنگ، ریزوم‌ها یا ساقه‌های ریشه‌مانندی را که این ادویه از آن‌ها استخراج می‌شود، با کرومات سرب، یک سم موثر بر سیستم عصبی، سمپاشی می‌کنند. آنچه به توضیح اینکه چرا جنوب آسیا بالاترین آمار مسمومیت با سرب را در جهان دارد، کمک می‌کند.

بیماری‌های قلبی و مغزی ناشی این مسمومیت‌ که کودکان به‌ طور ویژه در معرض ابتلا به آن قرار دارند، علت حداقل ۱.۴ میلیون مرگ در این منطقه در سال ۲۰۱۹ بوده است.

هزینه اقتصادی این مسمومیت‌ها نیز فلج‌کننده است؛ تخمین زده می‌شود که مسمومیت با سرب در سال ۲۰۱۹ بهره‌وری آسیای جنوبی را معادل ۹ درصد تولید ناخالص داخلی کاهش داد. با این حال مشخص شده که با سیاست‌های هوشمندانه و آگاهی‌بخشی می‌توان این آسیب را تا حد زیادی کاهش داد. بنگلادش نشان داده که این امر چگونه ممکن است و مسیر را مشخص کرده است.

این کشور در سال ۲۰۱۹ به تشویق گروه‌هایی از دانشگاه استنفورد و مرکز بین‌المللی تحقیقات بیماری‌های اسهالی، یک کارزار سراسری علیه زردچوبه تقلبی و دستکاری‌شده راه‌اندازی کرد. قوانینی هم علیه تقلب تصویب شد و عمده‌فروشانی که به دستکاری زردچوبه ادامه می‌دادند، بر اساس آن مجازات شدند. نخست‌وزیر وقت بنگلادش، شیخ حسینه، هم این مشکل را در تلویزیون مطرح کرد و بازارهای بنگلادش با هشدارهایی در مورد آن اشباع شدند. رسانه‌های محلی نیز به شکل گسترده به این موضوع پرداختند.

بر اساس داده‌های تازه منتشرشده، این کشور از این طریق میزان زردچوبه تقلبی در بازارهای ادویه‌اش را در عرض دو سال به صفر رساند. این امر سطح سرب در خون کارگران کارخانه زردچوبه بنگلادش را تا حدود یک‌سوم کاهش داد و احتمالا در سراسر این کشور جان هزاران نفر را نجات داد.

سایر کشورهایی هم که مسمومیت با سرب در آن‌ها زیاد است، نیز باید از بنگلادش پیروی کنند. براوردهای اخیر حاکی از آن است که ۸۱۵ میلیون کودک‌ــ یک کودک از هر سه کودک در جهان‌ــ در اثر این فلز مسموم شده‌اند. به گفته مرکز توسعه جهانی، یک اتاق فکر در واشینگتن، این فاجعه یک‌پنجم دلیل شکاف یادگیری بین کودکان در کشورهای ثروتمند و فقیر را توضیح می‌دهد.

مسمومیت با سرب علل زیادی دارد. قوانین ضعیف یا فقدان قانون تولید و پخش ظروف پخت‌وپز، لوازم‌آرایشی و سایر محصولات حاوی سرب را ممکن می‌کنند. با این‌ حال تقریبا در همه‌جا زردچوبه تقلبی مقصر اصلی به نظر می‌رسد که عمدتا به دلیل عملکرد ضعیف هند درباره این مشکل است که ۷۵ درصد زردچوبه جهان را تولید می‌کند. منبع بسیاری از رنگدانه‌های سمی موجود در بنگلادش هم هند بود و تخمین زده می‌شود که بیشترین میزان مسمومیت با سرب را در بین کشورهای جهان داشته باشد.

روش برخورد بنگلادش با این مشکل، اگر به‌درستی اجرا شود، می‌تواند در بسیاری از کشورها کارساز باشد. از عناصر کلیدی موفقیت بنگلادش استقبال از تخصص خارجی، سازمان‌های غیردولتی تاثیرگذار، تمایل دولت برای همکاری با آن‌ها و تشکیل یک ائتلاف گسترده‌ شامل روزنامه‌نگاران و شرکت‌های خصوصی، برای به حداکثر رساندن نتیجه‌بخشی این طرح بود.