در مناظره ۹۰ دقیقه‌ای دونالد ترامپ و کامالا هریس، دو نامزد احزاب اصلی آمریکا در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴، به مواردی نظیر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، توافق دوحه و بازگشت طالبان به قدرت هم پرداخته شد.

کامالا هریس، نامزد حزب دموکرات، دونالد ترامپ را که سال ۲۰۱۹ با انتصاب زلمی خلیل‌زاد به‌عنوان فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان، گفت‌وگو با طالبان را کلید زد، به «گفت‌وگو با یک گروه تروریستی و دور زدن دولت وقت افغانستان» متهم کرد اما ترامپ استدلال کرد او باید با طالبان مذاکره می‌کرد، چون این گروه سربازان آمریکا را می‌کشت. او به مکالمه تلفنی‌‌اش با ملا عبدالغنی برادر، رئیس هیئت مذاکره‌کننده طالبان در دوحه، در سال ۲۰۱۹ استناد کرد و گفت تا ۱۸ ماه پس از آن صحبت تلفنی، طالبان به سربازان آمریکایی حمله نکردند. 

هریس در ادامه، با اشاره به توافق دوحه که فوریه ۲۰۲۰ با حضور مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت ترامپ، و نمایندگان طالبان در قطر امضا شد، گفت «ترامپ بدترین توافقنامه‌ها را امضا کرده است. او دولت افغانستان را دور زد و با گروه تروریستی طالبان مستقیم وارد مذاکره شد. بر اساس این توافق بود که پنج هزار نیروی طالبان از زندان آزاد شدند.»

کامالا هریس همچنین به دعوت دونالد ترامپ از سران طالبان، از جمله ملا عبدالغنی برادر، به کمپ دیوید اشاره کرد و یادآور شد کمپ دیوید جایی مهم و آبرومند است که سران دولت‌ها به آنجا دعوت می‌شوند. دونالد ترامپ سپتامبر ۲۰۱۹ در رشته توییتی خبر داد که قرار بود با هیئت طالبان در کمپ دیوید ملاقات کند، اما کشته شدن یک سرباز آمریکایی در کابل باعث شد که این دیدار لغو شود. 

ترامپ در پاسخ به هریس، به دعوت از طالبان به کمپ دیوید اشاره نکرد، اما در واکنش به انتقاد او از مذاکره و امضای توافق دوحه با طالبان، ادعا کرد در توافق دوحه شرایطی گذاشته شد که طالبان به آن عمل نکردند و از نظر او این توافق فسخ شده است.

این نخستین‌بار است که ترامپ از فسخ شدن توافق دوحه صحبت می‌کند. تا پیش از این، هیچ یک از مقام‌های سابق و کنونی ایالات متحده در مورد فسخ این توافق حرفی نزده بودند. مقام‌های دولت بایدن در سه سال گذشته همواره توافق دوحه را پایه و اساس طرح خروج از افغانستان دانسته و از طالبان خواسته‌اند به تعهداتشان پایبند بمانند.

البته ترامپ در سخنانش مشخص نکرد که این توافق از کی فسخ شده است و تنها گفت: «این توافقنامه از جانب ما فسخ شد، چون آ‌ن‌ها [طالبان] به آنچه باید عمل می‌کردند، عمل نکردند.» 

پس از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۰، جو بایدن اعلام کرد که به توافق دوحه که در دولت ترامپ امضا شد، پایبند می‌ماند. او آوریل ۲۰۲۱ خبر داد که نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج می‌شوند و برای تخلیه افغانستان یک جدول زمانی اعلام کرد. 

در توافق دوحه که منتقدانش آن را «سند تسلیم‌ افغانستان به طالبان» می‌نامند، از طالبان به‌عنوان «امارت اسلامی افغانستان» نام برده شده است. دولت ترامپ در این توافق تعهد کرد که تا ۱۴ ماه پس از امضای آن، نیروهایش را از افغانستان خارج کند. طالبان هم تعهد کردند که ضمن احترام گذاشتن به حقوق بشر و حقوق زنان، همکاری با گروه‌های تروریستی بین‌المللی را قطع کنند و به هیچ گروهی اجازه ندهد که از خاک افغانستان منافع دیگر کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا را تهدید کند.

طالبان به رغم اینکه در این توافق تعهد کردند با دولت وقت افغانستان برای تشکیل دولت فراگیر مذاکره کنند، هرگز حاضر نشدند با دولت اشرف غنی مذاکره کنند. پس از بازگشت به قدرت نیز به ایمن الظواهری، رهبر پیشین القاعده در کابل، پناه‌‌ دادند و روابطشان را با گروه‌های تروریستی بین‌المللی قطع نکردند. ایمن الظواهری اواخر ژوییه ۲۰۲۲ در کابل در حمله هوایی نیروهای آمریکایی کشته شد.

ناظران شورای امنیت سازمان ملل متحد هم در سه گزارشی که در سه سال گذشته منتشر کرده‌اند، حضور اعضای القاعده و چندین سازمان تروریستی دیگر در افغانستان را تایید کرده‌اند.

«شرم‌آورترین لحظه در تاریخ آمریکا»

ترامپ در این مناظره خروج دولت بایدن از افغانستان را «شرم‌آورترین لحظه در تاریخ آمریکا» توصیف کرد و گفت دولت بایدن‌‌‌ــ‌هریس به بدترین شکل عقب‌نشینی کرد.

او افزود که توافق دوحه شروطی داشت و باید در چندین مرحله اجرا می‌شد که رعایت نشد و دولت بایدن را متهم کرد که محتوای توافق دوحه را نادیده گرفته است. ترامپ افزود: «اگر به این توافق عمل می‌شد، سربازانمان را از دست نمی‌دادیم، بسیاری از آمریکایی‌ها را جا نمی‌گذاشتیم و تسلیحاتی به ارزش ۸۵ میلیارد دلار را رها نمی‌کردیم.»

کامالا هریس در پاسخ به انتقادهای ترامپ گفت چهار رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گفتند نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج می‌کنند، اما در نهایت جو بایدن بود این کار را انجام داد و باعث شد مبلغ هنگفت ۳۰۰ میلیون دلار در روز که از پول مالیات دهندگان آمریکایی هزینه می‌شد، در این جنگ هدر نرود.

هریس از تصمیم جو بایدن در خروج از افغانستان حمایت کرد و گفت که با آن موافق بود.

دولت بایدن‌ــ‌هریس در مورد خروج از افغانستان به آمریکایی‌ها دروغ گفته است

کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا یکشنبه گذشته، نتایج تحقیقات دوساله این کمیته را در مورد روند خروج از افغانستان و پیامدهای آن منتشر کرد. در این گزارش آمده است که دولت بایدن‌ــ‌هریس به شهروندان آمریکایی در مورد خروج از افغانستان دروغ گفته است.

در این گزارش که دو روز پیش از برگزاری مناظره ترامپ و هریس منتشر شد و بازتاب وسیعی در رسانه‌های آمریکایی داشت، آمده که دولت بایدن در تصمیم‌گیری خروج از افغانستان به صورت یک‌جانبه عمل کرده و دیدگاه متحدان آمریکا در چارچوب عملیات مبارزه با تروریسم در افغانستان و همچنین دیدگاه دولت وقت افغانستان را نادیده گرفته است.

این گزارش که آن را اعضای جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا تهیه کرده‌اند، دولت بایدن را مقصر همه رویدادهایی می‌داند که پس از خروج آمریکا از افغانستان به وقوع پیوست. به ادعای تهیه‌کنندگان این گزارش، حمله روسیه به اوکراین، تضعیف جایگاه آمریکا در جنوب آسیا، چیره شدن چین بر تایوان و تقویت جایگاه رقبای آمریکا در منطقه همگی ناشی از عملکرد ضعیف دولت بایدن در خروج از افغانستان است. 

دونالد ترامپ هم پیش از این گفته بود که خروج آشفته دولت بایدن از افغانستان به اعتبار آمریکا در سطح جهان لطمه زد. او دو هفته پیش، در سخنرانی در انجمن گارد ملی آمریکا گفت: «تا سه سال پیش، ایالات متحده در سطح جهان اعتبار زیادی داشت و مورداحترام بود، اما اکنون هیچ‌کس به این کشور احترام نمی‌گذارد.»

 ترامپ افزود که او نیز قصد داشت از افغانستان خارج شود، اما او این کار را با وقار و قدرت انجام می‌داد، نه آن‌طور که دولت بایدن انجام داد.