شرکت هواپیمایی ماهان حدود یک سال پس از بهرهبرداری ازاکو کمپ «ستاره لوت» در روستای ملکآباد از توابع بخش شهداد استان کرمان، احداث جاده دسترسی به این منطقه گردشگری به طول ۲۰ کیلومتر را نیز آغاز کرد. مقامهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با طرح این ادعا که توسعه منطقه طبیعی لوت و جذب گردشگر در این منطقه ضروری است، از فعالیتهای شرکت هواپیمایی ماهان دفاع میکنند، اما فعالان میراث فرهنگی و طبیعی هشدار دادهاند که پروژههای هواپیمایی ماهان بر اکوسیستم حساس کویر لوت تاثیر میگذارد و این منطقه طبیعی ثبت جهانیشده را انتفاعی میکند؛ زیرا تغییر پهنهبندی سبز مناطق حفاظتشده طبیعی خطر نابودی آنها را در پی دارد.
اکو کمپ ستاره لوت که زمستان ۱۴۰۲ به بهرهبرداری رسید، طبق اطلاعات موجود در سایت هواپیمایی ماهان، «در میان درختان خرمای بهشت کویری واقع است و تا فرودگاه کرمان حدود دو ساعت فاصله دارد». این منطقه گردشگری تعدادی اقامتگاه، رستوران و امکانات تفریحی و گردشگری دارد و مساحت آن حدود ۱۰ هزار هکتار است.
از مجموع خبرهای مربوط به پروژههای هواپیمایی ماهان در کویر لوت چنین برمیآید که این شرکت هواپیمایی به منظور توسعه منطقه گردشگری ستاره لوت با هدف سود اقتصادی بیشتر، با مدیران میراث فرهنگی به توافق رسیده است. مسئولان این وزارتخانه نیز با ادعای توسعه گردشگری در کویر لوت از طرحهای ماهان دفاع میکنند و مدعیاند که این پروژهها به اکوسیستم طبیعی کویر لوت آسیب نمیزند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سعید شاهرخی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان، با طرح این ادعا که هواپیمایی ماهان «سرمایهگذاری توانا» است، میگوید که این شرکت با «رویکرد علمی و تحقیقات جامع»، به حوزه گردشگری بیابان لوت ورود پیدا کرده است.
شاهرخی پروژه هواپیمایی ماهان در کویر لوت را اینگونه توجیه کرد: «تا سال گذشته سطح سبز لوت که محل اجرای تورهای گردشگری بود، محدوده شهداد تا نهبندان را شامل میشد و سطح سبز زیادی وجود نداشت تا میراث فرهنگی به شرکتها و دفاتر گردشگری اجازه دهد تورهای ساماندهیشده را به این مناطق وارد کنند اما از ماه گذشته، محدوده سطح سبز بیابان لوت در حوزه کرمان گسترش پیدا کرد و رودشور، دریاچه نمک و گندمبریان هم جزو این محدوده قرار گرفتند. برای دسترسی به منطقه گندمبریان و دریاچه نمک، جاده دسترسی به طول حدود ۲۰ کیلومتر ساخته میشود.».
مدیرکل میراث فرهنگی کرمان ادعا کرد که هواپیمایی ماهان این جاده را با حفظ الگوهای میراث جهانی میسازد و گردشگری در بیابان لوت را «ساماندهی» میکند.
این مقام دولتی در واکنش به نگرانیهای مربوط به انتفاعی شدن منطقهای که میراث ملی ایرانیان است، مدعی شد که برای حفظ و نگهداری آثار جهانی و ملی جز انتفاعی شدن آنها چارهای وجود ندارد و این نسخه برای آثار طبیعی و فرهنگی «شفابخش» است.
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، نیز با اینکه اذعان کرد «توسعه گاهی با عرصه و حریم آثار طبیعی و تاریخی در تضاد است و میراث فرهنگی را مجبور به درگیریهای قضایی میکند»، از پروژههای هواپیمایی ماهان در کویر لوت دفاع کرد و به روزنامه پیام ما گفت که با هلدینگ ماهان برای تبعیت از ضوابط میراث فرهنگی مکاتبه شده است.
او اضافه کرد: «با این حال، با شناختی که از ماهان داریم و فعالیتهایی که در این منطقه انجام میدهند، احساس میکنیم به دنبال تخلف نیستند. میراث فرهنگی هم بههیچوجه نمیخواهد مانع توسعه آن منطقه باشد.»
سخنان مسئولان میراث فرهنگی آشکار میکند که آنها با آگاهی از پیامدهای پروژههای هواپیمایی ماهان دست این شرکت هواپیمایی را در کویر لوت باز گذاشتهاند. حال آنکه کویر لوت و جنگلهای هیرکانی تنها میراث طبیعی ایراناند که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند و نگهداری و محافظت از آنها اهمیت ملی و جهانی دارد.
کویر لوت که سال ۱۳۹۵ بهعنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت شد، در مناطق جنوبی و شرقی ایران و در استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی گسترده است اما بخش عمدهای از آن در استان کرمان قرار دارد.
ویژگیهای طبیعی و اکولوژیکی خاص کویر لوت را به یکی از مهمترین میراث طبیعی ایران و جهان تبدیل کرده است.
فعالان میراث فرهنگی و طبیعی بر این باورند که فعالیتهای هواپیمایی ماهان و هرگونه ساختوساز و توسعه زیرساختها میتواند به تخریب این اکوسیستم منجر شود و تغییر در پهنهبندی منطقه حفاظتشده لوت افزایش فعالیتهای انسانی و تخریب میراث طبیعی را در پی دارد. علاوه بر اینکه نگاه صرفا اقتصادی و انتفاعی به مناطقی مانند کویر لوت، بدون در نظر گرفتن ملاحظات حفاظتی، میتواند به تخریب میراث طبیعی منجر شود.
پروژههای هواپیمایی ماهان به منطقه حفاظتشده لوت محدود نیست و این هلدینگ با نفوذ در دیگر بخشها نیز به محیطزیست و عرصههای طبیعی و فرهنگی خسارت وارد کرده است. یکی از جنجالبرانگیزترین موارد نیز پروژه موسوم به «پارک گردشگری ایران زمین» یا «حیاط تهران» در حاشیه بزرگراه چمران تهران است.
طبق قرارداد این پروژه که فروردین ۱۴۰۳ امضا شد، شهرداری تهران زمینی به مساحت ۳۰ هزار مترمربع را که ۲۲ هزار مترمربع آن سند شش دانگ دارد، به شرکت هواپیمایی ماهان واگذار کرده است تا طی سه مرحله «ساخت، بهرهبرداری و انتقال پروژه» در آنجا مجتمع گردشگری، تفریحی و مسکونی بسازد. این زمین که در نزدیکی رودخانه و جایی نزدیک به تقاطع اتوبان چمران و خیابان ملاصدرا واقع است، منطقهای خوش آبوهوا با درختان بسیار است که تاکنون آنجا ساختوسازی نشده است و بخشی از مهمترین باغهای باقیمانده تهران در این منطقه قرار دارد. منتقدان میگویند علیرضا زاکانی، شهردار تهران، اراضی مهم شمال شهر را که ریههای پایتخت محسوب میشوند، به هلدینگ ماهان واگذار کرده است.
شرکت هواپیمایی ماهان سال ۱۳۷۱ بهعنوان نخستین شرکت هواپیمایی خصوصی ایران در کرمان تاسیس شد. مالک ماهان «موسسه خیریه مولیالموحدین علی ابن ابیطالب» در استان کرمان است که بسیاری آن را بهعنوان «هلدینگ دانهدرشتهای کرمانی» میشناسند. این شرکت هواپیمایی در جابهجایی فرماندهان سپاه قدس و نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی نقش دارد و نامش در فهرست تحریمهای وزارت خزانهداری آمریکا و اتحادیه اروپا ثبت شده است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پیشتر شرکت هواپیمایی ماهان را به «جابهجایی سلاحهای کشتار جمعی» متهم کرده بود. اتحادیه اروپا نیز این شرکت را به دلیل ارسال موشک و پهپاد به روسیه تحریم کرده است.