طی ۱۰ روز گذشته، نرخ دلار در بازار آزاد در محدوده بالای ۸۰ هزار تومان باقی ماند و امیدها به تاثیرگذاری عرضه ارز پتروشیمی‌ها در کاهش نرخ ارز کمرنگ شد. این روند نشان‌دهنده کاهش توانایی بانک مرکزی در کنترل بازار ارز و عبور نرخ دلار از پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه قبلی است.
قیمت دلار که در نیمه دی‌ماه با انتشار خبر ورود ارز پتروشیمی‌ها به مرکز مبادله، به ۷۸ هزار تومان کاهش یافته بود، بار دیگر به مسیر صعودی بازگشت و در روز یکشنبه ۳۰ دی ماه در بازار آزاد، با ۱۰۰ تومان افزایش نسبت به روز قبل از آن، به ۸۱ هزار و ۳۵۰ تومان رسید.
این افزایش در حالی رخ داد که نرخ دلار در معاملات مرکز مبادله با ۱۴۵ تومان کاهش، به ۶۸ هزار و ۲۵۱ تومان رسید.
این شکاف قیمتی کاهش تاثیر سیاست‌های ارزی بانک مرکزی را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که مرکز مبادله و بازار آزاد به طور فزاینده‌ای از یکدیگر فاصله گرفته‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سخنان مذاکره‌ای و واکنش بازار
یکی از موضوع‌های اثرگذار اخیر بر بازار ارز سخنان علی عبدالعلی‌زاده، نماینده هماهنگی سیاست‌های کلی توسعه دریامحور، بود. او اعلام کرد دولت برای مذاکره با آمریکا آماده است و رسیدن به توافق دو تا سه ماه زمان خواهد برد، اما این اظهارات هم بر خلاف انتظار، نتوانست روند صعودی قیمت ارز را متوقف کند.
برخی فعالان بازار معتقدند نبود اطمینان از واکنش دولت ترامپ و مواضع قبلی او عامل بی‌توجهی بازار به چنین اظهاراتی است. به نظر می‌رسد بازار ارز دیگر به اخبار رسانه‌ای و فضاسازی‌های سیاسی واکنش جدی نشان نمی‌دهد و عوامل بنیادی نظیر نبود تعادل در عرضه و تقاضا را در اولویت قرار داده است.
درهم امارات هم طی هفته گذشته نوسانی ۳۰۰ تومانی را در محدوده ۲۱ هزار و ۹۰۰ تا ۲۲ هزار و ۲۰۰ تومان پشت سر گذاشت. تثبیت قیمت درهم در این سطح تاریخی نشان‌دهنده احتمال افزایش تقاضای واردات و اثرگذاری آن بر بازار داخلی ارز است.
یورو نیز با ثبت ۸۳ هزار و ۱۰۰ تومان در روز یکشنبه، فاصله قیمتی کمتری نسبت به دلار پیدا کرد. این ارز نیز نوسانی حدود ۳۰۰ تومان داشت و ممکن است بار دیگر به زیر ۸۳ هزار تومان بازگردد.
بازار طلا و سکه نیز همچنان تحت تاثیر نوسان‌های ارزی قرار دارد. بهای سکه امامی که هفته گذشته به ۵۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسید، تا پایان هفته ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافت و هفته جاری را با سطح ۵۶ میلیون تومان آغاز کرد. در طول روز یکشنبه، قیمت سکه چندین بار بین کانال‌های ۵۵ و ۵۶ میلیون تومان نوسان داشت.
احتمال افزایش قیمت دلار به ۱۰۰ هزار تومان؟
برخی تحلیلگران درباره ادامه روند صعودی قیمت دلار هشدار داده‌اند. محمد هاشمی، عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت، مدعی شد که ناپایداری اقتصادی می‌تواند تا پایان سال ۱۴۰۳ قیمت دلار را به ۱۱۰ هزار تومان برساند.
منتقدان دولت چهاردهم معتقدند که این التهاب‌های ارزی عمدا برای تحت فشار قراردادن مجمع تشخیص مصلحت به‌منظور تصویب لوایح اف‌ای‌تی‌اف (FATF) و گره زدن آینده اقتصادی ایران به مذاکرات با آمریکا ایجاد شده‌اند. این فرضیه نگرانی‌ها را درباره ارتباط میان سیاست‌های اقتصادی و منافع سیاسی افزایش داده است.
برزو حق‌شناس، کارشناس بازارهای مالی، معتقد است سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای ترامپ می‌تواند روند قیمت طلا و ارز را در بازارهای جهانی تغییر دهد. او گفت: «دوره قبلی ترامپ نشان داد که جنگ تجاری و اعمال تحریم‌ها ذخایر طلای بانک‌های مرکزی را افزایش می‌دهد و به رشد اونس جهانی منجر می‌شود. انتظار می‌رود که در این دوره نیز روند مشابهی را شاهد باشیم.»
این تحلیل نشان می‌دهد سیاست‌های خارجی آمریکا می‌توانند بر بازارهای مالی داخلی ایران تاثیر مستقیم داشته باشند.
بورس تهران؛ سه روز کاری پی‌درپی ریزش شاخص
بازارها در هفته‌های اخیر با توجه به شرایط اقتصادی تحولات منفی در شاخص‌های کلیدی را شاهد بوده‌اند. در بورس تهران با ریزش‌های پی‌درپی، شاخص کل به‌شدت کاهش یافت و بازارهای جانبی همچون طلا و مسکن نیز همچنان در وضعیت بی‌ثبات قرار دارند. این شرایط نشان‌دهنده بی‌اطمینانی فعالان اقتصادی است.
بورس تهران که در هفته‌های گذشته روند صعودی داشت، از روز چهارشنبه ۲۶ دی ماه وارد مسیر نزولی شد. در این روز، شاخص کل با کاهش ۴۳۰ واحدی در سطح دو میلیون و ۸۶۶ هزار و ۲۲۲ واحدی قرار گرفت. روند نزولی در روز شنبه ۲۹ دی‌ماه شدت بیشتری یافت و شاخص کل با ریزش سنگین ۵۰ هزار و ۵۶۸ واحدی به سطح دو میلیون و ۸۲۵ هزار و ۶۵۴ واحدی رسید.
روز یکشنبه ۳۰ دی ماه نیز، بورس تهران کاهش ۱۴ هزار و ۶۷۳ واحدی داشت و شاخص کل به دو میلیون و ۸۰۰ هزار واحد سقوط کرد. این سومین روز متوالی از ریزش‌های شدید بورس نگرانی‌های جدی برای فعالان بازار سرمایه ایجاد کرد.
محمدرضا اعلمی، کارشناس بازار سرمایه، درباره این وضعیت گفت: «همگرایی شاخص کل و شاخص هم‌وزن در جهت نزولی احتمال عمیق‌تر شدن اصلاح شاخص بورس را افزایش می‌دهد. اگر برخی نمادهای پتروشیمی بازگشایی نشوند، ممکن است روند نزولی بورس ادامه‌دار شود.»
بازار طلا؛ تاثیر سیاست‌های ارزی و رشد اونس جهانی
در بازار طلا، تاثیر سیاست‌های ارزی داخلی در کوتاه‌مدت بیش از نرخ جهانی طلا بود، اما کارشناسان معتقدند در بلندمدت، رشد اونس جهانی اثرش را بر بازار طلای داخل خواهد گذاشت.
برزو حق‌شناس، کارشناس مالی، تاکید کرد: «سیاست‌های دولت ترامپ نظیر جنگ تجاری و اعمال تعرفه‌های سنگین می‌تواند به افزایش تقاضای جهانی برای طلا منجر شود.»
بازار مسکن نیز همچنان در وضعیت رکود قرار دارد. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این رکود دست‌کم تا پایان بهمن ادامه داشته باشد و هرگونه تحرک احتمالی به اسفندماه و الگوی سنتی رونق معاملات در ماه‌های پایانی سال موکول شود.
یکی از مشکلات اصلی این بازار نبود شفافیت آماری است. بانک مرکزی از مردادماه سال جاری از انتشار آمار رسمی معاملات خودداری کرد. نبود اطلاعات دقیق ارزیابی شرایط واقعی بازار را دشوار کرده و به فقدان اطمینان در میان فعالان بازار دامن زده است.
انتظار بازارها برای سیاست‌های ترامپ
همانند سایر بازارهای مالی، بورس، طلا و مسکن نیز تحت‌تاثیر وضع سیاسی و انتظار برای مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ قرار دارند. بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند آغاز به کار رسمی دولت ترامپ و شفاف شدن رویکردهای آن در قبال ایران می‌تواند به وضعیت تعلیق موجود در بازارها پایان دهد. این انتظار، به‌ویژه در بازار ارز و بورس، تاثیری روانی ایجاد کرده که موجب نوسان‌های پیش‌بینی‌ناپذیر شده است.
بازارهای مالی ایران در شرایطی بی‌ثبات و ناپایدار به سر می‌برند. از ریزش‌های سنگین در بورس تهران گرفته تا رکود در بازار مسکن و وابستگی طلا به سیاست‌های بین‌المللی همه نشان از تاثیر مستقیم عوامل خارجی و داخلی بر اقتصاد ایران دارند.
