در شب برگزاری اجلاس وزرای دفاع ناتو در بروکسل، رخوت و تردید بر این پیمان، که ۲۹ عضو دارد، سایه افکنده است.

دونالد ترامپ از اعضای ناتو می‌خواهد که بخش بیشتری از وظایف و بار این اتحاد را به دوش بکشند، در حالی که حتی حامیان خود او تمایل سابق را ندارند و واشینگتن در درگیری‌های مهم به طور فزاینده‌ای از استراتژی اقدام مستقل و یک‌جانبه پیروی می‌کند.

طبق یک نظرسنجی که اخیرا منتشر شده است، آلمان و فرانسه باور خود به ناتو را از دست داده‌اند، اما لهستان و کشورهای منطقه بالتیک و دیگرانی که در جبهه رویارویی با روسیه قرار دارند، به شدت از این پیمان حمایت می‌کنند.

ترکیه، که به این می‌بالد که دومین ارتش زمینی ناتو را دارد، بیش از سایر اعضا از آن ناراضی است، حتی در شرایطی که ایالات متحده از این کشور در رویارویی با نیروی تحت پشتیبانی روسیه در سوریه حمایت می‌کند.

بعد از نشست پرتنش سال گذشته در لندن، که به دنبال ترک ناگهانی جلسه از سوی دونالد ترامپ و تمسخر او توسط شماری از سران حاضر، بیشتر شبیه نمایش بچه مدرسه‌ای‌ها بود، برای اولین بار این هفته سران دفاعی ناتو در بروکسل گرد هم می‌آیند.

با توجه به ضدیت ترامپ با ناتو و در عین حال درخواستش از اعضای دیگر برای تخصیص منابع بیشتر، به نظر می‌رسد که این ائتلاف در حال فرسوده شدن است. علاوه بر این، از داخل کسانی مانند امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، که به توانایی ناتو شک دارد، به این نهاد حمله می‌کنند و از بیرون تبلیغات منفی و عملیات نفوذ به رهبری روسیه آن را هدف قرار داده‌اند.

حمایت از ناتو در یک دهه گذشته، در فرانسه و آلمان کاهش دو رقمی داشته است.

با وجود این، طبق یک نظرسنجی توسط مرکز تحقیقات پیو در واشینگتن، به طور متوسط ۵۳ درصد از ۱۶ کشور عضوی که در آنجا نظرسنجی شده است، نظر مثبتی درباره ناتو دارند، و فقط حدود یک چهارم نسبت به آن نگرشی منفی دارند.

در ایالات متحده، بیش از نصف طرفداران ترامپ در حزب جمهوری‌خواه دید مثبتی نبست به ناتو دارند، و از هر پنج نفری که خود را دموکرات می‌داند 3 نفر از این ائتلاف حمایت می‌کنند.

در این نظرسنجی، که اواخر بهار و تابستان ۲۰۱۹ انجام گرفت، در مجموع از ۲۱۰۰۰ نفر سؤال شد.

حمایت از ناتو در بین شهروندان کشورهای اروپای شرقی مانند لهستان، که در سال ۱۹۹۹ عضو این ائتلاف شد و به شدت نگران برنامه‌های ولادیمیر پوتین است، بیشتر از سایر مناطق بود.

مردم ترکیه کمتر از شهروندانِ دیگر اعضا طرفدار ناتو هستند و فقط ۲۱ درصد آن‌ها دید مثبتی به این ائتلاف دارند. در حالی که تلاش ترکیه برای گسترش نفوذ خود در منطقه مدیترانه حساسیت یونان و قبرس، دو عضو دیگر ناتو، را برانگیخته است، این کشور در سوریه و لیبی عملا از حمایت ناتو برخوردار نیست.

سیمونه تولنز مدیر مرکز درگیری، امنیت و جوامع در دانشگاه کاردیف، می‌گوید: «در حال حاضر مسئله ترکیه، فوری‌ترین موضوع است.»

در سوئد و اوکراین، دو کشوری که عضو ناتو نیستند اما با آن همکاری دارند، مردم تا حد زیادی از این ائتلاف حمایت می‌کنند، و به احتمال زیاد ترس از طرح و نقشه‌های روسیه عامل اصلی این حمایت است.

مقامات بلندپایه سیاست خارجی غرب سخت تقلا می‌کنند، ائتلافی را که از دید آن‌ها برای مقابله با روسیه احیاشده و چین حیاتی است، حفظ کنند. روز سه‌شنبه، کای بیلی هاچیسون، نماینده ایالات متحده در ناتو، از اعضای گارد قدیمی و واقع‌گرای حزب جمهوری‌خواه و از جمله پوپولیست‌های اطراف ترامپ، اعتراف کرد که نوعی سرخوردگی از این ائتلاف وجود دارد و مصرانه از رهبران خواست که درباره مورد مزایای ناتو با مردم صحبت کنند.

او در پاسخ به ایندیپندنت گفت: «برخی از رهبران ما به اشکال مختلف از ناتو انتقاد کرده‌اند.» و مصرانه از مقامات در کشورهای عضو خواست که تأکید کنند «جهان جای امنی نیست، و ما نمی‌توانیم موضوع امنیت را دست‌کم بگیریم.»

با وجود پایین بودن میزان حمایت مردم ترکیه از ناتو، او قاطعانه از آنکارا در رویارویی با نیروهای رژیم سوریه تحت حمایت روسیه در استان ادلب دفاع کرد و گفت که کشته شدن بیش از۱۰ سرباز ترکیه به دست نیروهای بشار اسد «غیر قابل تصور» است.

خانم هاچیسون افزود: «ما با قدرت در مقابل این اقدامات سوریه تحت حمایت روسیه ایستاده‌ایم.»

با وجود تلاش‌ها برای نشان دادن چهره‌ای مثبت از ناتو، اندکی بیش از نصف کسانی که در نظرسنجی شرکت کردند گفته‌اند که در صورت حمله روسیه، کشورشان نباید از متحدی که مورد حمله قرار گرفته است دفاع کند؛ در حالی که دفاع مشترک در مقابل روسیه یکی از عوامل اساسی شکل‌گیری ناتو است.

خانم هاچیسون تأکید کرد که ترامپ خواستار این است که کشورهای عضو برای دفاع از خود، بیشتر هزینه بکنند. وی همچنین از کشورها خواست که در آموزش نیروهای عراقی مشارکت بیشتری داشته باشند.

کارشناسان می‌گویند چنین چیزی بعید است. ناتو همین حالا هم در حال انجام مأموریت کوچکی در عراق است که در ابتدا موجب ایجاد تنش و اختلافات زیادی شد، و به دنبال ترور قاسم سلیمانی، فرمانده ایرانی، در بغداد در اوایل سال جاری، بخش عمده آن تعلیق شده است.

خانم تولنز می‌گوید: «بعد از ترور قاسم سلیمانی، اعضای ناتو تمایل چندانی به حمایت از آنچه آمریکا در خاورمیانه انجام می‌دهد، ندارند. ایالات متحده قبل از انجام این عملیات با هیچ یک از اعضای ناتو مشورت نکرد.»

خانم هاچیسون، با تأکید بر لزوم توسعه قابلیت‌های دفاع سایبری و جنگ اطلاعاتی ناتو، گفت: «همه کشورهای عضو هدف حمله سایبری و هیبریدی روسیه قرار گرفته‌اند و برخی نیز با چنین حملاتی از سوی چین روبه‌رو شده‌اند.»

دولت ترامپ در بودجه ۲۰۲۱ خود، ۷۲۴ میلیون دلار بودجه اضافی برای مقابله با عملیات‌های روسیه، از جمله تبلیغات منفی و کارزارهای گمراه‌سازی، پیشنهاد کرده است. اما در شب اجلاس سران ناتو، مسکو اعلام کرد که تحت تأثیر تلاش‌ها برای مقابله با این کشور قرار نگرفته است.

آژانس خبری ریانووستی، روز سه‌شنبه به نقل از سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، نوشت: «صرف نظر از بودجه‌‌های تخصیص داده شده و تکنیک‌هایی که ایالات متحده به آن‌ها متوسل می‌شود، هرگونه تحریم و برنامه‌ای که هدف آن محدود کردن روسیه، محدود کردن نفوذ ما، و تضعیف قدرت و اقتدار ما در جهان باشد، بی‌نتیجه خواهد بود.»

در نهایت، ممکن است رفتار روسیه تنها چیزی باشد که می‌تواند ناتو را تقویت کند.

خانم تولنز می‌گوید: «به نظر می‌آید چند سالی است که ناتو با مشکل بقا روبه‌رو شده است. خیزش دوباره روسیه اساس این ائتلاف را تقویت خواهد کرد. ما داریم به مفهوم و هدف اصلی آن باز می‌گردیم. ما درباره یک جنگ سرد جدید صحبت می‌کنیم.»