تداوم آشفتگی در شماری از کشورهای خاورمیانه همچون عراق، سوریه، لبنان و یمن، مسیر گسترش نفوذ ایران را در جهان عرب هموار کرده است؛ رژیم ایران سعی می کند با استفاده از فرصت های فراهم شده پروژه سیاسی خود را در کشورهای عربی به اجرا در آورد. در کشورهای سوریه، عراق و یمن، تهران از نظام های سیاسی حاکم که وابستگی به ایران دارند، حمایت می کند اما در شماری دیگر مانند لبنان، دست به تشکیل گروه های شبه نظامی زده است که سازمان حزب الله لبنان می تواند به عنوان عمده ترین مثال آن به شمار رود. اما عراق به دلیل این که مرز مشترکی با ایران دارد و گذرگاه نفوذ ایران به جهان عرب محسوب می شود؛ بیشتر از سایر کشورها در معرض دخالت ایران قرار گرفته است؛ زیرا تهران افزون بر این که از رهبران سیاسی حاکم این کشور حمایت می کند، گروه های شبه نظامی همچون کتائب حزب الله و گروه عصائب اهل حق را نیز در عراق تأسیس کرده است.

هرچند میزان وابستگی کشورهای یاد شده به دولت ایران متفاوت است؛ اما ایران در تمام آن ها استراتژی واحدی را دنبال می کند و با ترویج فرقه گرایی و بهره برداری از اختلافات سیاسی و اجتماعی، نفوذ خود را در جوامع مختلف عربی گسترش می دهد و توازن قوا را به سود گروه های وفادار به خود تغییر می دهد. شکی نیست که افزایش نفوذ و قدرت این گروه ها، نظام های سیاسی را در کشورهای عربی مزبور به چالش می کشد و تداوم این امر منجر به آشفتگی اوضاع سیاسی و امنیتی شده و اهداف ایران را برآورده می کند.

مهم ترین استراتژی ایران در عراق، تشکیل گروه های شبه نظامی مشابه به حزب الله لبنان است؛ دولت ایران در نخست اقدام به تشکیل سازمان بدر کرد، سپس گروه های عصائب اهل حق، کتائب حزب الله عراق و گروه النجباء را تأسیس کرد و عرصه فعالیت گروه های شبه نظامی را در عراق گسترش داد. البته تمام گروه های مسلح یاد شده توسط سپاه قدس به رهبری قاسم سلیمانی که در اویل ژانویه 2020 در نزدیکی فرودگاه بغداد، کشته شد تشکیل شده و مسئولیت آموزش و تأمین مالی و نظامی آن ها را سپاه پاسدارن به عهده داشته است و به همین دلیل، عمده ترین هدف این گروه ها تحقق اهداف ایران در منطقه است.

پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، ایران تصمیم گرفت نیروی های آمریکایی را وادار به خروج از عراق کند؛ همین بود که کتائب حزب الله عملیات نظامی خود را علیه مواضع آمریکا در کشور آغاز کرد. قابل ذکر است که کتائب حزب الله به عنوان بخشی از نیروهای حشد شعبی که مطابق به فتوای جهاد کفایی آیت الله سیستانی به منظور مبارزه با داعش تشکیل شد، به شمار می رود و نسبت به تمام گروه های مسلح دیگر وابستگی بیشتری به دولت ایران دارد.

اما به رغم حضور گروه های متعدد شبه نظامی در عراق، رژیم ایران به تازگی اقدام به تأسیس گروه مسلح تازه ای به نام "جنبش مقاومت اسلامی" یا "جسم" کرده است که مسئولیت اداری و تأمین مالی آن را سپاه پاسداران به دوش دارد. به نظر می رسد که هدف ایران از تشکیل این گروه شبه نظامی، اجرای راهکار جدیدی برای رویارویی با نیروهای آمریکا در عراق است و تهران می خواهد با تشکیل این گروه مسلح تازه تشکیل شده و غیر و ابسته به جناح های سیاسی، عرصه عملیات نظامی علیه نیروهای آمریکایی را گسترش دهد و عراق را به وضعیت آشفته سال 2003 باز گرداند. همچنان، عدم وابستگی ظاهری گروه تازه تأسیس شده "جسم" باعث می شود تا احزاب و جناح های که در نظام سیاسی عراق نقش دارند، متهم به دست داشتن در حملات نظامی علیه نیروهای آمریکایی نشوند و هر حمله ای که از سوی شبه نظامیان وابسته به ایران انجام شود، مسئولیت آن را گروه "جسم" متحمل شود.

از سوی دیگر، اقدام ایران به تشکیل گروه "جسم"، تناقض در گفتار و کردار رژیم ایران را نشان می دهد، زیرا در حالی که ایران به دلیل فشارهای اقتصادی توان مقابله با بحران بیماری کرونا را ندارد و برای بیرون رفت از باتلاق کنونی از صندوق بین المللی پول درخواست 5 میلیارد دلار وام کرده است، اما رژیم ایران در همین شرایط دشوار دست به تشکیل گروه شبه نظامی "جسم" در عراق می زند. بدین معنی که اهداف سیاسی دولت، ارزش بیشتری نسبت به سلامتی ملت و رفاه جامعه دارد و یا به عبارت دیگر، رژیم ایران برای ایجاد گروه های مسلح در خارج کشور مشکل پولی ندارد؛ اما زمانی که بحث از ارائه خدمات بهداشتی و کمک اقتصادی به ملت شود؛ تحریم های آمریکا بهانه خوبی برای فرار از مسئولیت قرار داده می شود.

تردیدی نیست که پس از حدود حدود 18 سال کش و گیر با آمریکا، اکنون ایران سعی می کند با استفاده از گروه های شبه نظامی وفادار به خود، نیروهای آمریکایی را وادار به ترک عراق کند تا موانعی که بر سر راه پروژه سیاسی ایران در خاورمیانه قرار گرفته است را برطرف کند؛ اما بعید به نظر می رسد که پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق، ایران گرایشی برای تأمین ثبات و امنیت عراق داشته باشد و یا این که خواسته باشد در بازسازی این کشور سهمی بگیرد.

https://www.independentarabia.com