سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان، بعد از ظهر روز یکشنبه ۱۷ ماه مه میلادی، توافق سیاسی میان محمداشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، و دکتر عبدالله عبدالله به امضا رسید. با امضای این توافق، مفاد آن قابل اجرا است و حکومت به زودی در پی اجرایی کردن آن بر‌می‌آید.
همان گونه که در رسانه‌ها انعکاس یافت، این توافق جایگاه فرد دوم دولت را به دکترعبدالله می‌بخشد. دکتر عبدالله سمت ریاست شورای مصالحه را که به زودی ایجاد خواهد شد نیز بر عهده گرفته است و رهبری روند صلح در افغانستان را عهده‌دار خواهد شد. هر دو معاون انتخاباتی وی نیز به عنوان معاونان شورای صلح برگزیده شده‌اند و سه معاون دیگر نیز از میان سیاستمداران افغان به آنان اضافه خواهند شد.
در شورای مصالحه تقریبا اکثریت رهبران سیاسی و محلی حضور خواهند داشت. مهم‌ترین رکن دیگر این توافق که جدل‌های زیادی را نیز در پی داشت، بحث سهم همراهان دکتر عبدالله در قدرت است. این توافق ظاهرا پنجاه درصد سهم در حکومت را به تیم ثبات و همگرایی داده است که شامل وزارتخانه‌ها، معاونان وزارتخانه‌ها، ریاست‌های مستقل و سفارتخانه‌های افغانستان در خارج است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با امضای توافق سیاسی، مهم‌ترین بن‌بست سیاسی افغانستان در پنج سال گذشته خاتمه یافت وچالش‌های شکل گرفته از آن بن بست نیز حل شد. مهم‌ترین چالشی که بن‌بست انتخابات و حوادث پس از آن ایجاد کرد، ناخرسندی ایالات متحده آمریکا و شماری از کشور‌های یاریگر افغانستان از نبود تساهل در میان سیاستمداران و به نتیجه نرسیدن میانجی‌گری آنان بود. آمریکا به همین دلیل یک میلیارد دلار از مجموع کمک‌های خود به افغانستان را به حالت تعلیق درآورد.
حالا با رسمی شدن توافق، در قدم اول کمک‌های تعلیق یافته دوباره به سوی افغانستان سرازیر خواهد شد و در قدم دوم کمک‌های جدیدتر، به‌خصوص برای مبارزه با ویروس کرونا، به این کشور ارائه خواهد شد. در بُعد اجتماعی نیز این توافق خوش‌بینی‌ها را برای شروع مذاکرات صلح و رسیدن به یک راه حل سیاسی در میان اقشار جامعه افزایش داده است و به امیدواری در میان مردم می‌افزاید.
مهم‌تر از همه، روند صلح مسیر مشخص و مدیران خود را یافته است و بهانه‌گیری طالبان مبنی بر نبود اجماع در میان سیاستمداران افغانستان برای صلح، از بین خواهد رفت.
در پس پرده توافق سیاسی چه چیزهایی نهفته است؟
ظاهرا دکتر عبدالله توانست سهم خود را از حکومت به دست بیاورد و خود نیز به عنوان فرد دوم دولت افغانستان در معادلات سیاسی عرض اندام کند. اما یک مقایسه اجمالی میان توافق سال ۲۰۱۴ و توافق ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که دکترعبدالله بسیاری از چیزهایی را که در آن زمان به دست آورده بود، این بار از دست داده است.
دکتر عبدالله در حکومت وحدت ملی ریاست شورای وزیران را بر عهده داشت و هفته‌ای یک بار همه وزرا را برای گزارش‌دهی به دفترش فرامی‌خواند. اما این بار عبدالله حتی عضو کابینه و شورای امنیت هم نیست. بحث دیگر، سهم پنجاه درصدی عبدالله از قدرت است. دادن پنجاه درصد قدرت به عبدالله به معنای آن نیست که عبدالله خواهد توانست هرگونه که بخواهد، با این سهم انجام دهد.
عبدالله افراد مورد نظر خود را به ریاست جمهوری معرفی خواهد کرد. از میان افراد معرفی شده، کسانی که شرایط لازم، یعنی تخصص، تجربه و شایستگی لازم داشته باشند، برای مناصب دولتی معرفی خواهند شد. پس از آن هم وزرای معرفی شده باید از خوان سفت و سخت مجلس نمایندگان رد شوند.
در کنار آن، دکتر عبدالله بخشی از هواداران قدرتمند خود را نیز از دست داده است. این افراد که اتفاقا تاثیرگذارترین چهره‌های سیاسی کنونی در کشورند، از عبدالله جدا شده‌اند و به‌زودی «اپوزیسیون» خود را در برابر دولت افغانستان تشکیل خواهند داد. در نبود این افراد در کنار عبدالله، او حتی از وزن سیاسی لازم برای تحقق خواست‌های خود هم برخوردار نخواهد بود.
یکی از مفاد توافق سیاسی، اعطای رتبه مارشالی به ژنرال دوستم است. عبدالله به شدت روی این درخواستش تاکید داشت و رئیس جمهوری در نهایت خواست او را پذیرفت. اما در واقعیت، این درخواست عبدالله برای وی بیشتر ضرر خواهد داشت تا فایده. زیرا این حرکت وی، تعداد زیادی از فرماندهان با نفوذ جهادی را از وی دور خواهد کرد.
چهره‌های زیادی در اطراف عبدالله بودند که خود را شایسته این رتبه نظامی می‌دانستند؛ از جمله اسماعیل‌خان، فرمانده جهادی مقتدر در غرب افغانستان. او رتبه نظامی «ژنرال چهارستاره» نیز دارد و شاید بیشتر از هر کسی خود را لایق رتبه مارشالی می‌دانست. افراد مانند اسماعیل‌خان که بار‌ها از عبدالله حمایت کردند ولی بعد فراموش شدند، با این حرکت عبدالله حتی لحظه‌ای هم در تیم او باقی نخواهند ماند.
به نظر می‌رسد که برخلاف سروصدای هواداران عبدالله که این توافق را نتیجه «برد-برد» برای خود می‌دانند، عبدالله در واقع بازی باخت - باختی انجام داده است. مشخص نیست که او در این وانفسای تشدید جنگ، چگونه خواهد توانست رمق تازه‌ای به پیکر نیمه‌جان روند صلح در افغانستان بدهد. در واقع تنها چیزی که برای عبدالله باقی مانده است، قصر سپیدار و کرسی کنار دست رئیس جمهوری است.
