این روزها خاورمیانه شاهد تحولاتی است که اثرات آن شاید تا سال‌ها بر معادلات سیاسی و امنیتی منطقه پایدار خواهد بماند. پس از انفجار بیروت و تداوم اعتراضات در لبنان نسبت به ناتوانی دولت در برخورد با مشکلات سیاسی و اقتصادی این کشور هفته قبل خبر توافق تاریخی اسراییل با امارات در رسانه‌ها منتشر شد. این توافق تاریخی با استقبال گسترده سران کشورهای منطقه- اتحادیه اروپا و آمریکا مواجه شد طبیعی است که چنین توافقی مطلوب ایران نیست. ترکیه نیز مخالفت خود را با این توفق اعلام کرد.

برخی کارشناسان روابط بین‌الملل بر این عقیده‌اند که توافق امارات و اسراییل در راستای سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران صورت گرفته است. با توجه به تمایل هر دو دولت و حمایت اروپا و آمریکا از این توافق باید به تدریچ شاهد عملیاتی شدن این توافق بود. هر چند مخالفت‌ها نیز در منطقه ادامه خواهد داشت. در چارچوب این توافق حجم تجارت بین دو کشور می‌تواند در کوتاه‌مدت افزایش یابد در این بین این دو کشور می‌توانند در زمینه برخی مسائل منطقه‌ای سیاست مشابهی نیز دنبال کنند.

انرژی‌های تجدیدپذیر

سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشورها در حال افزایش است. در این بین برخی کشورها با تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر به صادرکننده فناوری در این صنعت نیز تبدیل شده‌اند و برخی کشور‌ها و شرکت‌های خصوصی هم با استفاده از منابع مالی کافی اقدام به سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر کشورها می‌کنند. این عمل نه تنها باعث افزایش سطح روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور می‌شود بلکه زمینه حضور این شرکت‌ها را در پروژه‌های مشابه در منطقه فراهم می‌نماید.

امارات، پیشرو در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر

امارات با داشتن منابع عظیم نفت یکی از کشورهای مهم و تاثیر گذار در اوپک است. این کشور روزهای اول ماه جاری اولین نیروگاه هسته‌ای خویش را به بهره‌برداری رساند. امارات در عین حال یکی از کشورهای پیشرو در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. تلاش امارات برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی این کشور بارها مورد توجه آژانس بین‌المللی انرژی و بقیه سازمان‌های درگیر با انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییرات اقلیمی قرار گرفته است. ماه سپتامبر سال قبل امارات شاهد برگزاری بیست و چهارمین کنگره جهانی انرژی بود در جریان این کنگره فرانسیسکو لاکامیرا، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، در مصاحبه با خبرگزاری امارات گفت: «برنامه‌های امارات متحده عربی برای مقابله با اثرات تغییرات آب و هوایی، با هدف کاهش ۷۰ درصدی انتشار گاز دی اکسید کرین تا سال ۲۰۵۰ اعلام شده است.» وی با اطمینان از تلاش کشورها برای ساخت بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی در جهان، از اعتماد به ظرفیت‌های امارات برای دستیابی به این برنامه‌ها خبر داد.

شهر مصدر

پروژه بلندپروازنه امارات یعنی شهر «مصدر»، در حال اجراست در این بین شرکت مصدر که مجری ساخت این شهر در حال حاضر در بیش از سی کشور جهان در بخش انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر فعال است. در ماه گذشته تفاهم‌نامه‌ای بین دولت افعانستان و شرکت اماراتی (پال فور سولار انرژی) برای تولید سه هزار مگاوات برق خورشیدی به امضا رسید. ظرفیت این نیروگاه خورشیدی سه هزار مگاوات خواهد بود. افغانستان با مشکلات زیادی در زمینه انرژی روبه‌رو است. این کشور در حال حاضر به دو هزار مگاوات برق در بخش مسکونی و اقتصادی نیاز دارد.

شرکت مصدر ابوظبی هفته قبل قراردادی با شرکت انرژی‌های تجدیدپذیر «ای دی اف» در شمال آمریکا به امضا رسانید. در وب‌سایت این شرکت آمده است که «براساس این توافق‌نامه شرکت مصدر ۵۰ درصد از سهم سه پروژه مزارع بادی نبراسکا و تگزاس را با تولید ۸۱۵ مگاوات انرژی و پنج پروژه تولید انرژی خورشیدی ازطریق صفحات خورشیدی در کالیفرنیا به همراه دو سیستم ذخیره‌سازی انرژی با ظرفیت کلی ۶۸۹ مگاوات انرژی خورشیدی و ۷۵ مگاوات ذخیره‌سازی باتری لیتیوم یون را خریداری کرده است.» ایجاد شغل در بخش انرژی یکی از موارد مورد توجه ترامپ در بخش سیاست‌گذاری انرژی آمریکا بوده است. قرار است پس از سرمایه‌گذاری شرکت مصدر در این پروژه‌ها بیش از دو هزار شغل در بخش انرژی‌های پاک کشور ایجاد می‌کند و از انتشار بیش از سه میلیون تن دی اکسید کربن جلوگیری خواهد کرد.

انرژی‌های تجدیدپذیر اسراییل

در سال ۲۰۱۹ اسراییل توانست ۸.۷ درصد از انرژی مورد نیازش را از طریق نیروگاه‌های خورشیدی و پانل‌های خورشیدی تامین کند. در سال گذشته ۱.۱ گیگاوات به ظرفیت تولید برق در نیروگاه‌های خورشیدی اسراییل افزوده شد. بر اساس اعلام وزارت انرژی اسراییل این کشور در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ سهم انرژی‌های تجدیدپذیر را با سرمایه‌گذاری ۲۲ میلیارد دلاری از ۱۷٪ به ۳۰٪ افزایش دهد. در این بین انرژی خورشیدی بیش از بیش مورد توجه قرار گرفته است.

اسراییل در نظر دارد برای دستیابی به هدف کاهش میزان گاز دی اکسید کربن به تدریج نیروگاه‌های زغال سنگ و آلاینده را با نیروگاه‌های گازی و خورشیدی جایگزین نماید. اگر اسراییل بتواند این برنامه را عملی کند، پیش‌بینی می‌شود این امر منجر به کاهش ۹۳ درصدی آلودگی هوا و کاهش ۵۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد. در حال حاضر در حدود ۸۵ درصد از منازل اسراییل از انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند. برنامه اسراییل برای افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر ایچاد اشتغال در این بخش را نیز به همراه خواهد داشت.

خط لوله مدیترانه شرقی

دوم ژانویه گذشته قرارداد ساخت خط لوله مدیترانه شرقی با حضور سران اسراییل – یونان و قبرس در آتن به امضا رسید. ظرفیت این خط لوله دو میلیارد متر مکعب پیش‌بینی شده که طبق برنامه باید در سال ۲۰۲۵ به بهره‌برداری برسد. این خط لوله در صورت تکمیل می‌تواند ۱۰٪ نیاز اروپا را برآورده کند. هزینه ساخت این پروژه گازی حدود هفت میلیارد دلار برآورد شده است. شیوع ویروس کرونا باعت کاهش قیمت نفت و گاز شده است و اکثر پروژه‌های انرژی با مشکلات مالی مواجه شده‌اند خط لوله مدیترانه شرقی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در صورت کاهش تاثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد جهانی و حل مشکلات موجود در دریای مدیترانه، اسراییل می‌تواند از منابع مالی امارات برای تکمیل این پروژه بهره گیرد هر چند به نظر نمی‌رسد مشکلات موجود در بین کشورهای ساحلی دریای مدیترانه به زودی حل شود.

با شروع روند عادی‌سازی روابط دو کشور امارات می‌تواند به تامین‌کننده نفت اسراییل تبدیل شود هر چند این امر نیز مشکلات خاص خود را به همراه خواهد داشت. در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر فناوری و منابع مالی امارات می‌تواند در خدمت اهداف اسراییل برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. امکان سرمایه‌گذاری امارات در میادین عمده گاز اسراییل – این کشور می‌تواند با افزایش ظرفیت تولید گاز- صادرات گاز اسراییل را افزایش دهد. تکمیل پروژه خط لوله مدیترانه شرقی هم در صورت فراهم شدن شرایط لازم می‌تواند یکی از محورهای همکاری اسراییل و امارات در آینده باشد. باید منتظر انتشار جزییات توافق‌نامه تاریخی امارات و اسراییل بود، اما آن چه واضح است این است که انرژی می‌تواند به محور و ستون روابط اقتصادی و سیاسی اسراییل و امارات تبدیل شود.