صبح چهارشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۰ برابر با ۷ ژوئیه ۲۰۲۱، نیروی زمینی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران طی مراسم  رسمی در ستاد کل سپاه پاسداران واقع در منطقه قصر فیروزه تهران، اعلام کرد که ۸۳ دستگاه خودرو، کامیون، نفربر زرهی، تانک اصلی میدان نبرد، خودرو زرهی مقاوم به مین و راکت‌انداز را به همراه شش فروند پهپاد رزمی-شناسایی مهاجر ۶ و سه پهپاد شناسایی دست‌پرتاب به نیروی زمینی سپاه پاسداران الحاق شدند که بخش عمده‌ای از آن‌ها به یگان نیروهای ویژه صابرین آن تعلق دارند. شمار زیادی از این تجهیزات قدیمی بودند و در راستای بزرگنمایی مراسم، در میان تجهیزات به تازگی خریداری شده قرار داده شدند که از أن میان می‌توان به دست‌کم دو فروند از پهپادها اشاره کرد.

بودجه چند برابری نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران در مقایسه با بودجه اندک نیروهای چهارگانه ارتش، امکان خرید گسترده تجهیزات و تسلیحات و نیز ارتقای تسلیحات آن را، اعم از تانک‌های اصلی میدان نبرد، نفربرهای زرهی و هلیکوپتر‌ها، در سال‌های اخیر فراهم کرده است. در دو سال گذشته، نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران چندین مراسم الحاق تسلیحات و تجهیزات به تازگی خریداری شده برگزار کردند که عمدتا با چاشنی تبلیغات روانی از طریق بزرگنمایی و نمایش تجهیزات قدیمی (و حتی در مواردی غیرواقعی) در کنار تجهیزات تازه‌تحویل، برگزار می‌شوند.

همچنین، در جریان این مراسم، موشکی به نام الماس، شبیه به موشک اسرائیلی اسپایک، در کنار موشک هوا به سطحی به نام قائم-۱۱۴، شبیه به موشک آمریکایی اِی جی اِم-۱۱۴ هلفایر (AGM-114 Hellfire)، به نمایش درآمد. 

سال‌هاست که سازمان جهاد خودکفایی و تحقیقات صنعتی سپاه پاسداران با همکاری صنایعی چون الکترونیک شیراز، اپتیک اصفهان، و مهام پارچین، و نیز شرکت توسعه فناوران هواپایه متعلق به سازمان صنایع هوایی ایران، در تلاش است تا موشک‌های ضد تانک و هوا در سطح قابل استفاده توسط پهپادهای رزمی و هلیکوپترهای تهاجمی‌اش تولید کند، اما به علت ناتوانی در ساخت راکت موتور مناسب و نیز سامانه هدایتی بدون سیم در این صنایع، تا کنون موفقیتی حاصل نشده است. 

در جریان مراسم الحاق تسلیحات و تجهیزات جدید به یگان صابرین نیروی زمینی سپاه، شش فروند هلیکوپتر هوانیروز سپاه در کنار هشت نفربر زرهی و دست‌کم یک تانک تی-۷۲ام۱ ارتقا یافته تولیدی صنایع زین العابدین سپاه، حضور داشتند. بررسی دقیق رنگ‌آمیزی هلیکوپترهای حاضر در مراسم، نشان می‌دهد که دست‌کم چهار فروند آن‌ها سال‌هاست که در خدمت سپاه پاسداران بوده است و معلوم نیست به چه علت در مراسم الحاق تجهیزات جدید حاضر بودند.  در این گزارش به بررسی دقیق ادوات و خودروهای سبک و سنگین الحاقی به نیروی زمینی سپاه در جریان آن مراسم می‌پردازیم.

راکت‌ها و موشک‌اندازها

در جریان آن مراسم، ۱۶خودرو و کامیون حامل پرتابگر راکت‌های بالستیک خمپاره‌ای و غیرهدایت شونده سبک و سنگین و نیز شلیک کننده موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد تاکتیکی مشاهده شدند.  در این میان، دو کامیون مرسدس بنز حاوی موشک‌اندازهای ۶‌تایی برای شلیک موشک بالستیک فتح، و دو کامیون دیگر حاوی پرتابگرهای دوقلوی این موشک دیده شدند. در کنار آن‌ها دو کامیون دیگر، یکی مجهز به یک پرتابگر ۶‌تایی راکت غیرهدایت شونده فجر-۵ و دیگری پرتابگر ۱۲تایی راکت‌های فجر-۳ دیده شدند.

همچنین ۵ دستگاه خودرو سبک سفیر مجهز به راکت‌اندازهای فلق با قابلیت شلیک راکت‌های ۱۰۷میلیمتری غیر‌هدایت شونده  فجر-۱ مشاهده شدند. جیپ سفیر (محصول شرکت سایپا) که در ۲۰ سال گذشته به تعداد بسیار زیاد برای جایگزینی جیپ‌های فرسوده ویلیز موجود در نیروی زمینی ارتش ساخته شد،  فاقد ساده‌ترین تجهیزات حفاظتی است و سرنشیان آن را نه تنها در معرض خطر گلوله‌های کوچکترین اسلحه‌های دشمن قرار می‌دهد، بلکه فاقد ایمنی لازم برای حفظ جان آن‌ها در ساده‌ترین تصادفات جاده‌ای است.

نمایش عجیب کامیون‌ها و خودروهای تازه خریداری شده

یکی از موارد عجیب مراسم الحاق تسلیحات جدید به یگان صابرین نیروی زمینی سپاه، حضور ۲۹ دستگاه کامیون کاماز ۵۳۵۰ روسی بود. این کامیون‌ها نه تنها پایین‌ترین مدل تولیدی کارخانه کاماز هستند، بلکه هنوز به رنگ سبز زیتونی مناسب برای  عملیات در مناطق اروپایی روسیه دیده می‌شوند. هر یک از این کامیون‌ها، یک توپ کششی را به همراه داشت که احتمالا از نوع ۱۲۲ میلیمتری تایپ ۵۴ ساخت چین بود.

در کنار ۲۹ کامیونی که به نمایش درآمد، ۲۶ دستگاه خودرو ارس و دو دستگاه خودرو تویوتا لندکروزر نیز مشاهده شدند که هفت دستگاه از آن‌ها مجهز به تیربار، خمپاره‌انداز و پرتابگر راکت بود. دو دستگاه از آن‌ها نیز به نظر می‌رسید به تجهیزات آب‌پاش و مناسب عملیات ضد حمله شیمیایی و میکروبی باشد. خودرو ارس مجهز به شاسی خودرو تویوتا لندکروزر و موتور وانت زامیاد ۲۴، بیش از هشت سال است که به شکل انبوه از سوی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تولید می‌شود.

در کنار خودروهای ارس و کامیون‌های کاماز، هفت دستگاه خودرو زرهی مقاوم به مین (MRAP) توفان هم به چشم می‌خورد که نمونه تولید تحت لیسانس امرپ روسی تایفون جی اِس-۳۰۰ ساخت کاماز است، که آن نیز خود نمونه تولیدی تحل لیسانس امرپ تایفون ساخت گروه صنعتی آمریکایی اشتریت (Streit Group) مستقر در راس‌الخیمه در امارات متحده عربی است. امرپ‌های توفان در ماه‌های اخیر به وفور از سوی سپاه پاسداران در اختیار حشدالشعبی در عراق قرار گرفته است.

بررسی هلیکوپترهای به نمایش درآمده در مراسم

در جریان مراسم، ۶ دستگاه هلیکوپتر هوانیروز سپاه جمعی پایگاه فتح در محل فرودگاه جایروکوپتر واقع در ستاد کل سپاه پاسداران مشاهده شدند. در آن میان، دو فروند شاهد ۲۷۸ بودند که بررسی رنگ آن‌ها نشان می‌دهد که مدل‌های  ۱۲-۰۱۶۲ و ۱۲-۰۱۶۷ هستند. این دو هلیکوپتر آموزشی و سبک طی یک مراسم رسمی در تاریخ اول مهر ۱۳۹۸ از سوی صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) به هوانیروز سپاه تحویل شده بودند. ۱۲-۰۱۶۲ پیش‌تر به سازمان محیط زیست فروخته شده بود و سال‌ها بلااستفاده در فرودگاه خرم آباد زمینگیر مانده بود.

دو هلیکوپتر دیگر در این مراسم از نوع بِل اِی اِچ-۱جِی اینترنشنال کبرا (Bell AH-1J International Cobra) بودند. فروند نخست با رنگ استتار سبز و قهوه‌ای و با شماره ۱۲-۲۲۰۵ از سال ۱۳۸۴ در خدمت سپاه قرار دارد. این هلیکوپتر پیشین هوانیروز ارتش در جریان پروژه تیزتک ۲۰۹۱ در شرکت‌های پشتیبانی و نوسازی هلیکوپترهای ایران (پنها) و نیز هسا بازسازی شد و ارتقا یافت و پس از آن به نیروی هوایی سپاه تحویل شد. چند سال بعد، این هلیکوپتر به شاهین‌شهر بازگشت تا تبدیل به دومین پیش‌نمونه پروژه توفان ۲ شود. این هلیکوپتر پس از ارتقا به سطح توفان ۲ در تاریخ ۱۳ دی ۱۳۹۱ در شاهین‌شهر رونمایی شد.

در جریان مراسم امروز، هلیکوپتر ۱۲-۲۲۰۵ به ماکت موشک‌هایی به اسم قائم-۱۱۴ مجهز بود؛ موشک‌هایی شبیه به اِی جی اِم-۱۱۴ هلفایر ساخت آمریکا که به نظر می‌رسد با توجه به تعبیه در آویزگاه داخلی آن، بسیار سبک (ساخته شده از فایبرگلاس) و غیر‌واقعی بوده باشند. دومین کبرای حاضر در این مراسم،  ۱۵-۲۲۰۹ بود که سال گذشته به هوانیروز سپاه تحویل شده بود و علاوه بر داشتن کابین عقب و جلو شیشه‌ای (نمایشگرهای دیجیتالی آلات دقیق برای خلبان و افسر تسلیحات)، به یک سامانه هدف‌گیری جدید به جای پریسکوپ اِم-۶۵ قدیمی آن مجهز شده بود تا امکان استفاده از موشک‌های جدید هوا به سطح هدایت فروسرخ و لیزری برای آن در آینده فراهم شود.

چهار فروند هلیکوپتر دیگر به نمایش درآمده در جریان این مراسم، به ترتیب دو فروند بل ۲۱۴آ اصفهان (Bell 214A Isfahan) پیشین هوانیروز ارتش و خریداری شده در سال‌های پیش از انقلاب، و دو فروند میل-۱۷۱ ساخت شرکت اولان اوده روسیه بودند. یکی از این دو هلیکوپتر از نوع میل ۱۷۱ئی بود که به نظر می‌رسد هلیکوپتر شماره ۵۳۴۵-۱۲ باشد که پیش‌تر متعلق به شرکت خدمات هلیکوپتری نوید بود و مورد استفاده یگان هوایی هلال احمر قرار داشت.

در سوله یا آشیانه جایروکوپتر فرودگاه واقع در ستاد فرماندهی سپاه پاسداران، شماری از تسلیحات و تجهیزات جدید و به تازگی توسعه یافته از سوی معاونت جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران به نمایش درآمد که شامل پهپادهای آموزشی، موشک ضدتانک الماس (شبیه به موشک اسپایک ساخت اسرائیل) و شمار دیگری از تجهیزات و ادوات رزمی  برای  رویت فرماندهان سپاه پاسداران به نمایش گذاشته شدند و رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران با انتشار تصاویرشان، سعی در بزرگنمایی کارایی آن‌ها داشتند.

برگزاری مراسم رسمی الحاق تجهیزات ساده و کوچک مانند خودرو و کامیون به نیروی زمینی سپاه، امری عجیب است که حتی در میان نیروهای نظامی کشورهای کوچک و توسعه نیافته نیز به سختی مشاهده می‌شود. حتی نیروی زمینی ارتش نیز در سال‌های اخیر (به عنوان مثال پس از خرید صدها دستگاه کامیون کراز از کشور اوکراین در سال ۱۳۹۲) از برگزاری چنین مراسم تبلیغاتی پرهیز کرد. 

برگزاری چنین مراسمی از سوی فرماندهان سپاه پاسداران، در راستای اثبات استفاده بودجه کلان اختصاص یافته به آن‌ها برای خریداری تسلیحات و تجهیزات نظامی در سال جاری است. هدف ثانویه چنین مراسمی هم می‌تواند تلاش برای افزایش روحیه پرسنل نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران باشد.