سرانه مصرف گوشت، برنج و لبنیات در ایران کاهش یافته و گزارش‌ نهادهای دولتی نشان می‌دهد که افزایش قیمت‌ها و سیر صعودی تورم در کیفیت زندگی دهک‌های بالا و متوسط جامعه ایران نیز تاثیر گذشته است. در سه سال گذشته، هفت دهک جامعه نتوانسته‌اند مقدار کالری موردنیاز و استاندارد را مصرف کنند و این نشان می‌دهد که امنیت غذایی در ایران به خطر افتاده است. 

داده‌های مطالعاتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد که مصرف گوشت در کلیه دهک‌های درامدی جامعه ایران از نصف کمتر شده است و مردم در سال ۱۳۹۸ به نسبت سال ۱۳۹۰ کمتر برنج، گوشت و لبنیات مصرف کرده‌اند. این در حالی است که برای تامین اقلام ضروری و مواد خوراکی پرمصرف هزینه بیشتری نیز پرداخته‌اند؛ به‌ عبارت‌ دیگر بیشتر خرج کرده‌اند اما کمتر خورده‌اند. 

این وضعیت به گروه آسیب‌پذیر و فقیر جامعه محدود نیست و در سال‌های گذشته، همه دهک‌های درامدی جامعه تحت‌تاثیر تورم و افزایش قیمت‌ها کیفیت زندگی خود را کاهش داده‌اند. در این سال‌ها، سفره هفت دهک جامعه نیز کوچک‌تر شده است و نتوانسته‌اند کالری موردنیاز خود را تامین کنند. 

بر مبنای گزارش وزارت بهداشت، میانگین حداقل کالری موردنیاز روزانه  دو هزار و ۳۶۷ کالری است اما بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرد، در سال ۹۷ فقط سه دهک درامدی بالای جامعه توانسته‌اند کالری موردنیاز روزانه خود را دریافت کنند. 

این آمار وضعیت معیشتی ایرانیان در سه سال گذشته را نشان می‌دهد؛ حال‌ آنکه از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ قیمت کالاهای اساسی بارها افزایش یافته است؛ به‌ طوری‌ که فقط در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۰، قیمت برخی موادغذایی مثل برنج و شکر از ۳۰ تا ۹۰ درصد بالا رفته است. 

به گفته زهرا کاویانی، کارشناس اقتصادی، مردم مصرف کالاهای اساسی را کاهش داده‌اند در حالی که برای این موادغذایی جایگزینی نداشته‌اند. این کارشناس اقتصادی با هشدار درباره خطر سوءتغذیه در ایران، به وب‌سایت تجارت‌نیوز گفت: «تا پیش از سال ۱۳۹۷، سوءتغذیه در کشور حاد و قابل‌بررسی نبود. حتی در سال ۱۳۹۸ هم برخی از گروه‌های پایین جامعه کمبود کالری خود را با قند و شکر جبران می‌کردند اما در سال ۱۳۹۹ قیمت قند و شکر هم افزایش یافته است و برخی خانواده‌ها توان خرید آن را هم ندارند.» 

به‌تازگی، قاسمعلی حسنی، دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی، نیز از کاهش ۳۵ درصدی مصرف موادغذایی در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۰ خبر داده بود. به گفته او، افزایش قیمت مواد پروتئینی مثل گوشت قرمز، مرغ و لبنیات باعث شده است تقاضا برای خرید اقلام جایگزین مثل سویا و حبوبات بیشتر شود. با این‌ حال قیمت این اقلام نیز نسبت به سال‌های گذشته رشدی چند برابری داشته است. 

او در گفت‌وگو با روزنامه همشهری با بیان اینکه بازار داغ سویا به دلیل گرانی گوشت ایجاد شده، گفته است: «علاوه بر جایگزینی سویا با گوشت قرمز گوسفندی و گوساله در سبد مصرفی بسیاری از خانوارهای کم‌درامد، بسیاری از تولیدکنندگان صنعتی و صنایع غذایی نیز در تولیدات خود سویا را جایگزین گوشت قرمز کرده یا سهم این ماده غذایی در تولیدات خود را به‌شدت افزایش داده‌اند. این شرایط موجب شده است قیمت عمده‌فروشی هر کیلو سویا به ۲۱ هزار تا ۲۲ هزار تومان افزایش یابد.»

پس از گران شدن موادغذایی پرمصرف و حذف آن‌ها از سفره مردم، حالا نوبت به موادغذایی جایگزین رسیده است. کاهش توانایی خرید مردم برای خرید موادغذایی جایگزین نیز خطر سوء‌تغذیه در کشور را به همراه دارد. 

مجلس شورای اسلامی به تازگی طرحی با عنوان «تقویت امنیت غذایی کشور» را تصویب کرده است. محمدباقر قالیباف روز سه‌شنبه، ۲۳ شهریور، در جلسه علنی مجلس مدعی شد در صورت تایید این طرح در شورای نگهبان و تبدیل آن به قانون، بر «امنیت ملی»، «امنیت غذایی» و کنترل قیمت‌ها در حوزه کشاورزی موثر خواهد بود؛ اما کارشناسان اقتصادی بارها هشدار داده‌اند که تنها راه کاهش مشکلات اقتصادی در ایران، کنترل تورم، به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای، لغو تحریم‌ها و برقرار تعامل با جامعه جهانی است.