پنج هزار تن ذرت فاسد و آلوده به سم «آفلاتوکسین» در گمرک‌های استان مازندران دپو شده است. این خبر را مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک ایران، اعلام کرد و گفت: «ذرت‌های آلوده در فرایندی قانونی در اختیار سازمان اموال تملیکی قرار ‌گرفته است.»

به گفته او، ذرت‌های آلوده در سال ۱۳۹۸ به منطقه ویژه اقتصادی نوشهر وارد شده‌اند. علاوه بر این، بالغ‌ بر ۱۴.۷ هزار تن کالای متروکه دیگر که اغلب نهاده‌های دامی‌اند نیز در گمرک‌های استان مازندران دپو شده‌اند.

معاون فنی گمرک ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا، درباره چرایی ماندگاری و فاسد شدن ذرت‌ها گفت: «گمرک در قبال کالایی که اظهار نشده مسئولیتی ندارد و مسئولیت از زمانی آغاز می‌شود که به گمرک اظهار شده باشد و در فرایند اجرای تشریفات قرار بگیرد یا مراجع تحویل‌گیرنده کالا آن را به‌عنوان کالای متروکه اعلام کنند. این اقلام نیز قبل از اظهار، در مناطق ویژه دپو شده بود و مرجع تحویل‌گیرنده به‌محض سر رسیدن محدودیت زمانی و پایان دوره ماندگاری در خصوص اعلام متروکه بودن و ارجاع به سازمان اموال تملیکی اقدام کرده است.»

او با بیان اینکه بارها در مورد دپو کالاهای اساسی در گمرک‌ها و بندرهای ایران هشدار داده‌ شده است، ادامه داد: «به‌دفعات درخواست کردیم تا شرکت‌های خصوصی و دولتی، با توجه به شرایط ماندگاری اقلام، برای تعیین تکلیف کالا و خروج آن‌ها از گمرک اقدام کنند اما متاسفانه علی‌رغم پیگیری‌های مستمر به عمل آمده، در برخی موارد اقدام موثری صورت نگرفته است.»

مسئولان گمرک در ماه‌های گذشته از احتمال فاسد شدن چند ۱۰ هزار تن نهاده دامی دولتی و خصوصی در گمرک‌های شمال ایران خبر و هشدار داده بودند که برای جلوگیری از فساد این نهاده‌ها باید اقدام‌های لازم انجام شود.

ترخیص نهاده‌های دامی از گمرک‌ها در حالی به‌کندی انجام می‌شود که دامداران ایرانی برای تامین نهاده‌های دامی با چالش‌های جدی مواجه‌اند و بسیاری از آنان به دلیل ناتوانی از تامین نهاده‌ها حتی دام‌های مولد خود را راهی کشتارگاه می‌کنند. موضوع مهم دیگر خطر آلوده شدن نهاده‌های دامی به سم آفلاتوکسین به دلیل معطل ماندن بیش از زمان مجاز در گمرک، است.

این موضوع یک‌ بار هم در سال ۱۳۹۸، پس از اینکه بازرس انجمن بهداشت و ایمنی موادغذایی در یک برنامه تلویزیونی از مردم خواست که تا اطلاع بعدی از مصرف شیر پاستوریزه خودداری کنند، خبرساز شد. این کارشناس با استناد به یافته‌های پژوهش‌ تعدادی از استادان دانشگاه، اعلام کرده بود که ۳۲ درصد شیرهای موجود در بازار به سم آفلاتوکسین آلوده‌اند.

او هم به ورود ذرت‌های دامی آلوده به ایران اشاره‌ کرده و گفته بود که مصرف این ذرت‌های آلوده به آفلاتوکسین تولید شیرهای آلوده به این سم را سبب شده است. سم موجود در خوراک دام به شیر وارد می‌شود و با توجه به اینکه بر اثر حرارت و جوشاندن هم از بین نمی‌رود، همچنان در شیر باقی می‌ماند.

گفته‌های این کارشناس، به‌سرعت در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد و موجی از نگرانی ایجاد کرد. هم‌زمان مقام‌های جمهوری اسلامی ایران نیز به آن واکنش نشان دادند.

سازمان ملی استاندارد ایران با انتشار بیانیه‌ای، خبر آلودگی شیرها به سم آفلاتوکسین را کذب خواند و از صداوسیما خواست تا «برای جلوگیری از تشویش اذهان عمومی از اظهارنظرهای غیرکارشناسانه و بدون پشتوانه علمی و تحقیقاتی جدا خودداری کند». رئیس سازمان غذا و دارو هم به مردم توصیه کرد به این تبلیغات توجه نکنند و شیر مصرف کنند.

با این حال، رئیس اتحادیه دامداران ایران احتمال وجود سم در خوراک دام برخی مناطق به دلیل «نگهداری نامناسب» را رد نکرد و رئیس وقت مجلس کمیسیون کشاورزی را مامور بررسی این موضوع کرد. در همان زمان، یکی از فرضیه‌هایی که مطرح شد، احتمال آلوده بودن خوراک دام به سم آفلاتوکسین و آلودگی شیر دام پس از خوردن علوفه آلوده بود. با وجود این، سازمان دامپزشکی اعلام کرد که آزمایش‌ها و قوانین و مقررات این سازمان در مورد میزان مجاز آفلاتوکسین در خوراک دام و شیر، بسیار سخت‌گیرانه‌تر از اتحادیه اروپا و آمریکا است. این ادعاها در حالی مطرح می‌شد که پرونده ورود ذرت‌های آلوده به ایران همچنان باز بود.

ماجرای ذرت‌های آلوده از ۱۴ اسفند سال ۹۶ و با خبری از یک مقام مسئول در بندرخمینی استان خوزستان مبنی بر کشف و توقیف ۱۲۶ هزار تن ذرت آلوده در گمرک این استان آغاز شد. در این خبر آمده بود که در اوایل تابستان ۹۶، چند واردکننده دولتی و خصوصی حدود ۵۰۰ هزار تن ذرت به ایران وارد کردند که به گفته مقام‌ها، از این میزان حدود ۱۲۵ هزار تن به سمی به نام آفلاتوکسین آلوده بودند.

گزارش‌های حاکی از آن بود که سازمان استاندارد مجوز خروج کالا را نداده و در نهایت دو راه باقی ‌مانده است؛ صادرات یا امحا. امحا هزینه بسیار بالایی داشت و صادرات هم فقط به کشورهایی ممکن بود که در این زمینه استاندارد متفاوتی داشتند.

بعد از اینکه واردکنندگان فشار زیادی اعمال کردند، برای اینکه ذرت‌ها به داخل کشور وارد شود، موضوع به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس رفت و در نهایت، بعد از بررسی این کمیسیون و بازدید نمایندگان از انبارها، امیر خجسته، نایب‌رئیس کمیسیون اصل ۹۰، از وجود ۱۴۰ هزار تن ذرت آلوده به سم آفلاتوکسین در ایران خبر داد. او چندی بعد، میزان ذرت‌های آلوده را از ۱۴۰ هزار تن، به ۵۰۰ هزار تن افزایش داد و ۱۳ شرکت دولتی را مسئول این واردات دانست و گفت: «هر دامی که از این ذرت‌ها استفاده کرده باشد، شیر و محصولات لبنی آن به این سم آلوده شده است.»

با وجود این، مقام‌های جمهوری اسلامی با همان قدرتی که ورود ذرت‌های آلوده به ایران را تکذیب کردند، سم موجود در شیرها را هم انکار کردند. حالا پس از گذشت دو سال از این ماجرا، بار دیگر خبر رسیده است که ذرت‌های معطل مانده در گمرک فاسد و به سم آفلاتوکسین آلوده شده‌اند.

آفلاتوکسین یکی از آلاینده‌های خطرناک موادغذایی است که از طریق خوراک دام به چرخه غذایی انسان منتقل می‌شود و عوارضی همچون سرطان کبد به دنبال دارد.