به دنبال تشدید تنش میان روسیه و اوکراین، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز چهارشنبه ۲۳ فوریه، تحریم‌های جدیدی علیه شرکت سازنده خط لوله گاز نورد استریم‌۲، که گاز روسیه را به آلمان انتقال می‌دهد، اعلام کرد. در اوایل هفته جاری نیز آلمان اعلام کرد که پس از ورود نیروهای روسیه به شرق اوکراین، پروژه خط لوله گاز نورد استریم‌۲ متوقف خواهد شد.

بایدن در بیانیه‌ای گفت: «امروز، به دولت دستور دادم تحریم‌هایی را علیه نورد استریم‌۲ و مسئولان شرکت‌های مربوط به آن اعمال کنند. این اقدام‌ها بخشی دیگر از تحریم‌ها در پاسخ به اقدام‌های روسیه در اوکراین است.»

نورد استریم‌۲ خط لوله انتقال گاز طبیعی از روسیه به آلمان است که از بستر دریای بالتیک می‌گذرد و صادرات گاز روسیه به آلمان را دو برابر می‌کند. این خط لوله گاز از پنج کشور (روسیه، آلمان، دانمارک، فنلاند و سوئد) عبور می‌کند و از طریق منطقه اوست لوگا در خلیج فنلاند، تا دریای بالتیک امتداد دارد و در شهر گریفسوالد به شمال شرقی آلمان می‌رسد. این دومین خط لوله گازی است که روسیه را به شمال آلمان متصل می‌کند و با خط لوله اول که در سال ۲۰۱۱، آماده بهره‌برداری شد، آلمان را به واردات گاز روسیه وابسته می‌کند.

قرار است نورد استریم‌۲ در مجموع ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز به آلمان منتقل کند؛ به عبارت دیگر، مقدار کل گاز صادراتی روسیه به آلمان را دو برابر کند و به ۱۱۰ میلیارد مترمکعب در سال برساند. سپس، گاز منتقل‌شده به آلمان به سایر کشورهای غرب اروپا انتقال یابد.

هزینه ساخت این خط لوله حدود ۱۱ میلیارد دلار است و این پروژه را گازپروم، غول گازی روسیه، مدیریت می‌کند و پنج شرکت در تامین مالی آن مشارکت دارند که عبارت‌اند از شرکت «شل» هلند، شرکت «انژی» فرانسه، گروه انرژی «او.ام.وی» اتریش و شرکت‌های «یونیپر» و «وینترشال دیا» آلمان.

کار این پروژه در سپتامبر ۲۰۲۱ به پایان رسید، اما آلمان تصویب آن را به‌دلیل آشفتگی‌های سیاسی و نگرانی از استفاده آن به‌عنوان سلاح روسی علیه اتحادیه اروپا، به حالت تعلیق درآورد.

مهند هشبول، کارشناس مسائل انرژی، در این زمینه به اسکای‌نیوز عربی گفت اروپا در حال حاضر، گاز کافی در ذخایرش دارد زیرا در سال جاری، زمستان بسیار سردی نداشت و همین امر باعث کاهش میزان مصرف گاز ذخیره‌شده در این قاره شد.

او خاطرنشان کرد که اگر از انرژی به‌عنوان ابزاری در تنش‌های سیاسی استفاده شود، هیچ طرفی پیروز نخواهد بود، زیرا اروپا به واردات انرژی از روسیه به‌شدت وابسته است. بر اساس آمار، در سال ۲۰۱۹، اتحادیه اروپا ۴۷ درصد زغال سنگ، ۲۷ درصد نفت و فراوردهای نفتی و ۴۲ درصد گاز مورد‌نیازش را از روسیه وارد کرده است. بنابراین، در صورت توقف صادرات انرژی از روسیه به اروپا، روسیه ده‌ها میلیارد دلار در هر سال از دست خواهد داد.

عمرو دیب، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه نیژنی نووگورود روسیه، نیز معتقد است مسکو به پروژه نورد استریم‌۲ اهمیت بسیاری می‌دهد زیرا این پروژه از یک سو، گاز روسیه را به اروپا می‌رساند و از سوی دیگر، به افزایش وابستگی اروپا به منابع انرژی روسیه منجر می‌شود. البته این امر به‌نوبه خود زمینه‌ساز گسترش نفوذ روسیه در برخی کشورهای اروپایی و باعث توسعه همکاری اروپا و روسیه می‌شود.

این تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگو با اسکای‌نیوز عربی، گفت: «مسکو خواستار افزایش تعامل با کشورهای اروپایی به‌صورت جداگانه است و نمی‌خواهد با اتحادیه اروپا به‌عنوان یک بلوک همکاری کند. هدف مسکو از این راهبرد، تضعیف وحدت اتحادیه اروپا به‌نفع افزایش همکاری روسیه با کشورهای بزرگ این اتحادیه است.» 

او در ادامه افزود پروژه نورد استریم‌۲ یک همکاری کاملا دوجانبه میان روسیه و آلمان است و بدون همکاری این دو کشور، پروژه نمی‌تواند به مراحل نهایی و عملیاتی برسد.

به گفته عمرو دیب، آغاز کار این پروژه «یک دستاورد ژئوپلیتیکی بزرگ برای روسیه خواهد بود». او گفت: «این پروژه جایی برای اختلاف و ناسازگاری ندارد، بلکه ابزاری برای فشار غرب بر روسیه است. به همین دلیل، هرگاه واشنگتن قصد اعمال فشار بر مسکو را داشته باشد، این بحث مطرح می‌شود که پروژه نورد استریم‌۲ متوقف می‌شود و شرکت‌های وابسته به آن تحت تحریم قرار می‌گیرند.»

با این حال، او تاکید کرد: «پروژه نورد استریم‌۲ به مرحله نهایی رسیده و آلمان نیز در این زمینه مبالغ هنگفتی سرمایه‌گذاری کرده است. علاوه بر این‌، اروپا به گاز روسیه نیاز مبرم دارد. در نتیجه، انتظار می‌رود این پروژه به دلایل گوناگون و نیازمندی‌های دو طرف به مرحله اجرا برسد، مشروط بر این‌که نیروهای روسیه وارد خاک اوکراین نشوند. در غیر این‌صورت، اگر مسکو اصرار به حمله به اوکراین داشته باشد، توقف این خط لوله گاز به‌رغم چالش‌های بسیاری که در پی دارد، نخستین تصمیم غرب علیه روسیه خواهد بود.»