رودخانه‌های دجله و فرات که در طول تاریخ به‌عنوان مهم‌ترین منابع آب عراق به شمار می‌رفتند و این سرزمین را به خاستگاه تمدن انسانی تبدیل کرده بودند، امروز در حال خشک شدن‌اند. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های عمومی و فضای مجازی عراق، سطح آب رودخانه‌های دجله و فرات آنچنان کاهش یافته که مردم می‌توانند در وسط رودخانه که تقریبا به طور کامل خشک شده است، قدم بزنند و از یک سمت به سمت دیگر بروند.
در همین حال، وزارت منابع آب عراق اعلام کرد که به دلیل سیاست‌های آبی کشورهای همسایه، عراق حدود ۷۰ درصد حقابه خود را از دست داده است. این وزارتخانه روز یکشنبه ۷ اسفند ۱۴۰۱ در بیانیه‌ای تصریح کرد کاهش سهمیه آب در برخی از استان‌های جنوبی» ناشی از «کاهش شدید آب در سد موصل بر رودخانه دجله و سد حدیثه بر رودخانه فرات است که از کشور ترکیه وارد عراق می‌شود».
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در همین راستا، ایمن قدوری، کارشناس محیط زیست و عضو اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، در گفت‌وگوی با اسکای‌نیوز عربی گفت: «پس از سال ۲۰۰۳، عراق در معرض جنگ و تهاجم دیگری قرار گرفت که منابع آبی آن را هدف قرار داد. از سوی دیگر، چالش‌های داخلی عراق کشورهای بالادست را تشویق کرد بدون توجه به حقابه کشورهای پایین‌دست، به طور بی‌رویه سدسازی کنند. در نتیجه، کشورهای ترکیه و ایران با تخطی از کنوانسیون ۱۹۹۷ نیویورک که حقوق کشورهای پایین‌دست رودخانه‌ها را تضمین می‌کند، حقابه عراق را پایمال کردند.»
ایمن قدوری افزود: «سازمان ملل متحد در گزارش سال ۲۰۱۳ خود پیش‌بینی کرد که رودخانه‌های عراق به دلیل رشد سریع جمعیت، تقاضای روزافزون برای آب شیرین و شتاب روند تغییرات اقلیمی، تا سال ۲۰۴۰ خشک خواهند شد و این امر عراق را با بزرگ‌ترین تهدید در تاریخ این کشور روبرو خواهد کرد. علاوه بر آن، هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) وابسته به سازمان ملل متحد در گزارشی، نشان داد که منابع آبی رودخانه‌های واقع در جنوب و جنوب شرقی مدیترانه از جمله دجله و فرات در پایان ربع اول قرن جاری، به دلیل کاهش میزان بارندگی، در معرض کاهش حدود ۳۳ درصدی بیلان آبی خود قرار خواهند گرفت. بنابراین با توجه به عوامل یادشده، رودخانه‌های دجله و فرات تا پنج سال آینده کاملا خشک خواهند شد.»
ایمن قدوری خاطرنشان کرد: «میزان آبی که از ترکیه وارد عراق می‌شد و تنها ۲۰ درصد از سهم واقعی آب عراق را تشکیل می‌داد و ۶۳۰ مترمکعب بر ثانیه براورد می‌شد، در سال ۲۰۱۴ به دلیل پروژه‌های آبی ترکیه به حدود ۵۰۰ مترمکعب در ثانیه کاهش یافت. پروژه جنوب شرقی آناتولی (GAP) به‌ویژه ساخت سدهای آتاتورک و ایلیسو بر رودخانه‌های فرات و دجله نیز سهم آب عراق را تا ۷۰ درصد کاهش داد.»
به گفته قدوری، «آبی که از سمت ایران وارد عراق می‌شود نیز با چالش‌های بسیاری مواجه است. به ویژه اینکه پس از سال ۲۰۰۳ ایران عمدا مخزن سد کرخه را پر کرد و این امر به قطع ورود حدود ۹۰ درصد از آب رودخانه کرخه به عراق منجر شد. علاوه بر آن، دولت ایران مسیر بیش از ۴۲ رودخانه بزرگ و مسیل را به‌گونه‌ای به داخل مرزهای ایران تغییر داد که آب ورودی آن‌ها به عراق قطع شد. به‌عنوان مثال، تغییر مسیر رودخانه‌های کارون و سیروان باعث شد میزان آبی که از ایران وارد عراق می‌شود، ۱۲ درصد کمتر از سهم عراق باشد.»
روزنامه الشرق‌الاوسط نیز در گزارشی، درباره بحران کمبود آب در عراق نوشت: «طی دو سال گذشته مناطق وسیعی از باتلاق‌های جنوب عراق در معرض خشکسالی و بیابان‌زایی قرار گرفتند و صدها خانواده که مشغول کشاورزی و دامداری بودند، به مهاجرت به مناطق دیگر وادار شدند. تداوم خشکسالی و سطح پایین آب رودخانه‌ها به از بین رفتن مزارع و چراگاه‌ها منجر شد و در نتیجه، کشاورزان و دامداران دست از تلاش کشیدند و برای یافتن کار و تامین مخارج زندگی به نقاط دیگر کشور رفتند.»
البته بحران کمبود آب برای عراق به‌عنوان کشوری نیمه‌بیابانی که جمعیت آن بالغ بر ۴۲ میلیون نفر است، چالش بزرگی به شمار می‌رود و آینده آن را با توجه به عوامل یادشده به‌شدت تهدید می‌کند.
