رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهوری ترکیه، روز چهارشنبه، ۱۷ مه (۲۷ اردیبهشت)، اعلام کرد روسیه با تمدید قراردادی که به اوکراین اجازه می‌دهد غلات خود را از طریق دریای سیاه به بخش‌هایی از جهان بفرستد که با گرسنگی دسته‌و‌پنجه نرم می‌کنند، موافقت کرد.

اردوغان گفت: «می‌خواهم یک خبر خوب بدهم. ابتکار غلات دریای سیاه با تلاش کشورمان و حمایت دوستان روسی و اوکراینی ما دو ماه دیگر تمدید شد.»

میانجیگری ترکیه و سازمان ملل متحد با طرف‌های متخاصم، تابستان گذشته به امضای موافقتنامه‌ای جداگانه برای تسهیل حمل‌ونقل مواد غذایی و کود روسی، که مسکو اصرار دارد در قرارداد منظور نشده است، انجامید.

روسیه ضرب‌الاجلی تا پنجشنبه تعیین کرده بود که یا پیش‌شرط‌هایش مورد توجه قرار گیرد، یا از این قرارداد خارج خواهد شد. با این حال، رئیس‌ جمهوری ترکیه سخنی درباره دادن امتیازی احتمالی به طرف روس بر زبان نیاورد، اما از ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، و ولودیمیر زلنسکی، رئیس ‌جمهوری اوکراین، و آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای کمک‌هایشان به تمدید این قرارداد تشکر کرد.

اردوغان که دو روز پس از برگزاری دور اول انتخابات ریاست‌‌ جمهوری ترکیه این خبر را اعلام می‌کرد، گفت:«به تلاش‌هایمان برای اطمینان از تحقق همه شروط توافق ادامه خواهیم داد تا در دور بعدی هم تمدید شود.»

گسترش ابتکار صادرات غلات دریای سیاه، پیروزی‌ای برای کشورهای آفریقایی، خاورمیانه و بخش‌هایی از آسیا است که به گندم، جو، روغن‌نباتی و سایر محصولات غذایی مقرون‌به‌صرفه اوکراین متکی‌اند؛ به‌ویژه از این رو که خشکسالی در برخی از نقاط جهان موجب تلفات زیادی شده است.

تمدید این قرارداد، سال گذشته به کاهش قیمت کالاهای مواد غذایی مانند گندم کمک کرد.

در گفت‌وگوهای هفته گذشته در استانبول، الکساندر کوباکوف، معاون نخست‌وزیر اوکراین، گفت قرارداد غلات «باید برای مدت طولانی‌تری تمدید شود و گسترش یابد تا قابلیت‌ پیش‌بینی و اطمینان» به بازارها داده شود. با این حال، مسکو اعلام کرده که با گسترش این قرارداد مخالف است.

این قرارداد به بیش از ۳۰ میلیون تن غلات اوکراینی اجازه صادرات می‌دهد که بیش از نیمی از آن به کشورهای در حال توسعه صادر می‌شود. چین، اسپانیا و ترکیه بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان غلات اوکراین‌‌اند و به همین دلیل، روسیه می‌گوید مواد غذایی به فقیرترین کشورها فرستاده نمی‌شود.

دبیرکل سازمان ملل متحد می‌گوید که ذرت اوکراینی برای خوراک دام به کشورهای توسعه‌یافته صادر شده است، در حالیکه «اکثریت» غلات خوراکی برای مردم، به اقتصادهای نوظهور انتقال یافته است.

گوترش ماه جاری میلادی به خبرنگاران گفت اگر «بخش معناداری» از محموله‌ها به کشورهای توسعه‌یافته ارسال شود، «تاثیر مثبتی برای همه کشورها دارد، زیرا قیمت‌ها را پایین می‌آورد» و وقتی قیمت‌ها پایین بیاید، همه سود می‌برند.

ردیابی جریان‌های تجاری نشان می‌دهد روسیه در آوریل بیش از چهار میلیون تن گندم صادر کرده است که بالاترین حجم صادرات این کالا در پنج سال گذشته به‌شمار می‌رود. پیش‌بینی می‌شود صادرات گندم روسیه  در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، معادل ۴۴ میلیون تن باشد.

برداشت گندم اوکراین در ماه ژوئن آغاز می‌شود و این کشور نیاز دارد که محصولات خود را در ژوئیه بفروشد. به همین دلیل، حفظ گذرگاه کشتیرانی دریای سیاه بسیار کلیدی است.

اوکراین همچنین می‌تواند غلات خود را از مسیر زمینی از طریق اروپا صادر کند، اما این مسیرها در قیاس با محموله‌های دریایی، ظرفیت کمتری  دارند و باعث ایجاد اختلاف در اتحادیه اروپا شده‌اند.

این در حالی است که کشورهایی چون مراکش، تونس، الجزایر، سوریه و شرق آفریقا در حکم بزرگترین واردکنندگان مواد غذایی، با خشکسالی و مشکلات اقتصادی مواجه‌اند که احتمالا قیمت مواد غذایی را بالا نگه می‌دارد.