تصور پژوهشگران این بود که اگر بتوانند سازوکاری کلیدی پیدا کنند، ممکن است روزی علم به فواید الکل منهای آسیب‌های ناشی از آن، دست یابد. آن‌ها حالا این سازوکار را یافته‌اند.

مطالعه‌ جدید پژوهشگران بیمارستان عمومی ماساچوست توضیح می‌دهد که چرا مصرف الکل به میزان کم تا متوسط ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را کم کند.

هاروارد گزت، نشریه رسمی دانشگاه هاروارد، گزارش می‌دهد که پژوهشگران برای نخستین بار دریافتند مصرف الکل به مقدار کم تا متوسط آثار طولانی‌مدت استرس در مغز را کاهش می‌دهد و احتمالا همین تاثیر عاملی مهم در کاهش خطر بیماری قلبی در افراد شرکت‌کننده در این مطالعه بوده است که به مقدار کم تا متوسط الکل مصرف می‌کردند. این یافته‌ها در نشریه کالج آمریکایی قلب و عروق منتشر شده‌اند.

احمد توکل، نویسنده ارشد و متخصص قلب و یکی از مدیران مرکز پژوهش‌های تصویربرداری قلب و عروق بیمارستان عمومی ماساچوست، می‌گوید: «ما به دلیل آثار نگران‌کننده‌ مصرف الکل بر سلامتی، نوشیدن آن برای کاهش خطر حملات قلبی یا سکته مغزی را توصیه نمی‌کنیم. بلکه می‌خواستیم بدانیم نوشیدن کم تا متوسط الکل، آن‌طور که چندین مطالعه دیگر نیز نشان داد، چگونه باعث کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شود. مثلا اینکه سازوکاری بیابیم که آثار محافظتی الکل بر قلب را بدون آثار نامطلوب آن تکرار یا ایجاد کند.»

مطالعات پیشین نشان داده است که مصرف کم تا متوسط الکل (برای زنان یک شات در روز و برای مردان یک تا دو شات در روز) خطر بیماری قلبی را کم می‌کند. اما معلوم نبود آیا این نتیجه مصرف اندک الکل است یا رفتارهای سلامت‌محور، موقعیت اجتماعی‌ــ‌اقتصادی یا سایر عوامل بوده‌اند که از قلب افرادی که کم/متوسط الکل می‌نوشند، محافظت می‌کنند.

این مطالعه با راهبری کنچکوو مزو و مایکل تی. آزبورن انجام شد و در آن بیش از ۵۰ هزار نفر که در بانک اطلاعات پزشکی بیمارستان عمومی بریگام ثبت‌نام کرده بودند، شرکت‌ کردند.

در بخش نخست این مطالعه، رابطه میان مصرف کم/متوسط الکل و حمله قلبی و سکته مغزی پس از تطبیق طیفی از عوامل ژنتیکی، بالینی، سبک زندگی و اجتماعی‌اقتصادی ارزیابی شد. پژوهشگران دریافتند که مصرف کم یا متوسط الکل حتی با در نظر گرفتن آن عوامل دیگر، خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

در مرحله بعد، زیرمجموعه‌ای ۷۵۴ نفری را بررسی کردند که پیش‌تر (به‌طور عمده برای پایش سرطان) تصویربرداری مغزی پت‌اسکن (PET/CT) انجام داده بودند. هدف این بود که تاثیر مصرف کم یا متوسط الکل بر فعالیت شبکه عصبی مرتبط با استرس در حال استراحت را تعیین کنند.

این تصویربرداری مغزی نشان داد که نشانه‌های استرس در آمیگدال، ناحیه‌ای از مغز که به واکنش استرس مربوط است، در افرادی که به مقدار کم یا متوسط الکل مصرف می‌کنند، در مقایسه با کسانی که الکل نمی‌نوشند یا خیلی کم می‌نوشند، کاهش یافت. این پژوهشگران با بررسی سوابق حمله قلبی این افراد پی بردند که حمله قلبی و سکته مغزی در آن‌هایی که به میزان کم یا متوسط الکل می‌نوشند، کمتر بوده است. دکتر توکل گفت: «تغییرات پدیدآمده در مغز افرادی که به میزان کم تا متوسط الکل می‌نوشند، بخش چشمگیری از آثار محافظتی آن بر قلب را توضیح می‌دهد.»

مدت‌ها است که مشخص شده الکل واکنش آمیگدال به محرک‌های تهدیدکننده را در زمانی که فرد در حال مصرف الکل است، کاهش می‌دهد. مطالعه اخیر نخستین مطالعه‌ای است که نشان می‌دهد مصرف کم تا متوسط الکل بر کاهش فعالیت آمیگدال تاثیر نوروبیولوژیکی طولانی‌مدت دارد که می‌تواند بر سیستم قلبی‌عروقی تاثیری چشمگیر داشته باشد.

توکل گفت: «اگر آمیگدال بیش از حد آماده و هشیار باشد، سیستم عصبی سمپاتیک تقویت می‌شود، در نتیجه فشار خون بالا می‌رود، ضربان قلب افزایش می‌یابد و باعث آزاد شدن سلول‌های التهابی می‌شود. پیامد استرس مزمن فشار خون بالا، افزایش التهاب، خطر چاقی و ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی است.»

پژوهشگران در پایان، تاثیر مصرف الکل کم یا متوسط بر کاهش حملات قلبی و سکته مغزی را در افراد مستعد استرس مزمن، مانند کسانی که سابقه اضطراب زیاد دارند، بررسی کردند. آن‌ها دریافتند که در این ۵۰ هزار فرد دارای سابقه اضطراب، نوشیدن کم تا متوسط الکل اثر محافظتی آن از قلب را دو برابر سایرین افزایش می‌دهد.

با این حال، هرچند مصرف کم یا متوسط الکل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد، نتایج این مطالعه نشان داد که هر مقدار مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان را بالا می‌برد. از طرفی، با مصرف الکل به مقدار زیاد، بیش از ۱۴ شات در هفته، خطر حمله قلبی به‌تدریج افزایش و فعالیت کلی مغز کاهش می‌یابد (که ممکن است بر سلامت شناختی تاثیر نامطلوبی بگذارد).

نویسندگان این مطالعه به این نتیجه رسیدند که پژوهش باید روی یافتن روش‌هایی جدید متمرکز شود که استرس مغز را کاهش دهد، بی‌آنکه آثار مخرب الکل را داشته باشد. مطالعه این گروه پژوهشی اکنون روی تاثیر ورزش، روش‌های کاهش استرس مانند مراقبه [مدیتیشن] و درمان‌های دارویی بر شبکه‌های عصبی مرتبط با استرس و نحوه ایجاد تاثیر مثبت بر سلامت قلب و عروق متمرکز است.