انتشار گزارش انجمن تجارت الکترونیک مبنی بر قرمز بودن وضعیت اینترنت در ایران خشم وزیر و مدیران وزارت ارتباطات را برانگیخته است.

وزیر ارتباطات و مدیر شبکه زیرساخت با اعلام غیرفنی بودن گزارش، آن را تلاشی برای بی‌اعتبارشدن این وزارتخانه دانستند، اما از ارائه مستندات آماری برای رد اطلاعات ارائه‌شده خودداری کردند.

اواخر تیرماه انجمن تجارت الکترونیک تهران در گزارشی با بررسی اختلال، محدودیت و نوسان سرعت، اینترنت ایران را بی‌کیفیت‌ترین اینترنت جهان معرفی کرد.

بر اساس این گزارش، کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت «بحرانی و قرمز» قرار گرفته و پس از میانمار دومین اینترنت پر اختلال دنیا و پس از چین دومین اینترنت محدود جهان و یکی از ۵ اینترنت کند جهان معرفی شده است.

اما شدت وخامت وضعیت اینترنت ایران در این گزارش واکنش وزیر ارتباطات را در پی داشته است که آن را غیرمنصفانه دانسته و بار دیگر تاکید کرده است شرایط اینترنت روبه‌بهبود است. سخنانی که پیش‌تر در حاشیه نمایشگاه الکامپ گفته شد و وزیر ارتباطات مدعی بود نه‌تنها وضع اینترنت مناسب است که وزارت ارتباطات در حال فراهم‌کردن اینترنتی با سرعت چند صد مگابیت برای مردم است.

اصرار وزیر ارتباطات بر مساعد بودن وضعیت اینترنت ایران در حالی مطرح می‌شود که این وزارتخانه طی دو سال گذشته آمار روشنی در مورد ظرفیت پهنای باند بین‌المللی و اختلال‌های مداوم اینترنت ارائه نکرده و دسترسی به وب‌سایت بررسی تبادل ترافیک داخلی را ناممکن کرده است.

روابط‌عمومی وزارت ارتباطات در دفاع از عملکرد این وزارتخانه، تصاویر نشست اعضای هیئت‌مدیره انجمن تجارت الکترونیک با مقام‌های ارشد وزارت ارتباطات را منتشر کرده است تا اساس گزارش را غیرفنی اعلام کند.

روزنامه دنیای اقتصاد نیز در گزارشی به بررسی این نشست پرداخته و آورده است که محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، بدون ارائه آماری مستند تنها از قرارگرفتن ایران در کنار میانمار گلایه کرده و گفته است: «نباید زحماتی را که برای توسعه شبکه در این کشور چه در دولت گذشته و چه توسط این دولت کشیده شده، زیر سؤال برد.»

بر اساس آنچه در این نشست گذشته است ادعای وزارت ارتباطات پذیرش اختلال و مقصر دانستن استفاده مردم از فیلترشکن‌های رایگان است.

سخنی که در تناقض با نظرسنجی سایت پیوست قرار می‌گیرد که به استناد آن، میزان استفاده از فیلترشکن رایگان یک‌چهارم فیلترشکن‌های خریداری شده است.

اما در گزارش انجمن تجارت مقصر اصلی‌ وضع اینترنت میزان فیلترینگ اعلام شده که در سه‌لایه تعریف می‌شود: الف. دامنه‌ها و آی‌پی‌هایی که فیلتر شده‌اند. ب. دامنه‌ها و آی‌پی‌هایی که به‌صورت موردی مجاز شده‌اند. ج. سایر دامنه‌ها و آی‌پی‌ها که تقریبا تمام اینترنت را شامل می‌شوند و با اختلال عمدی مواجه‌اند.

حسن بلوردی، معاون فنی شرکت ایرانسل، نیز در این جلسه به‌صراحت از نارضایتی مردم سخن گفت و تایید کرد اختلال در شبکه قابل‌انکار نیست. به گفته بلوردی ایجاد محدودیت روی برخی پلتفرم‌ها، باعث اختلال روی سرویس‌های دیگر شده است.

در این نشست، با بررسی عوامل ایجاد نارضایتی عمومی در مورد وضعیت اینترنت گفته شد اکثریت کاربران ایرانی بیش از کندی سرعت، از شدت اختلال و قطعی اینترنت گلایه دارند. سخنی که با نظرات کاربران در رسانه‌های اجتماعی تطابق دارد.

کارشناسان حوزه آی‌تی معتقدند دلیل این اختلال تعمدی، ایجاد وقفه در دسترسی به شبکه و در نتیجه آن قطع‌ شدن فیلترشکن‌های فعال است.

بر اساس نظرسنجی سایت پیوست بیش از ۹۶ درصد کاربران ایرانی به‌صورت روزمره از فیلترشکن استفاده می‌کنند که نشان می‌دهد آنچه اینترنت داخلی و مجاز شناخته می‌شود کارایی لازم را برای جامعه ندارد.

بر اساس داده‌های آماری، ایران ۷۰ میلیون کاربر اینترنت دارد که ۴۸ میلیون نفر، عضو یکی از رسانه‌های اجتماعی فیلترشده‌اند.

سایت دیجیاتو به نقل از شرکت پروتون به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ارائه‌دهنده فیلترشکن اعلام کرده است حدفاصل ۹ مهر تا ۹ آبان ۱۴۰۱، میزان ثبت‌نام کاربران ایرانی در این سایت رشدی ۶ هزاردرصدی داشته است.

با درنظرگرفتن این میزان نیاز کاربران ایرانی به فیلترشکن، تجارت آن بدل به بازاری سودآور شده که تداوم فیلترینگ را در کنار اقدامی امنیتی به منفعتی اقتصادی برای مافیای درون حاکمیت بدل کرده است.

روزنامه اینترنتی فراز با ارائه گزارشی مدعی شد اگر تنها ۲۵ میلیون کاربر اقدام به خرید فیلترشکن کنند، مبلغی نزدیک به ۱۸۰۰ میلیارد تومان در ماه نصیب فروشندگان فیلترشکن‌ها خواهد شد. عددی که حدود ۲ تا ۳ برابر درآمد عملیاتی شرکت مخابرات ایران است.

سود مضاعف اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات اینترنت از دوبرابر شدن مصرف پهنای باند بین‌المللی در نتیجه استفاده از فیلترشکن موجب شده است، این شرکت‌ها از تداوم وضعیت فیلترینگ نفع چشمگیر مادی برده و به حامیان فیلترینگ بدل شوند.

فیلترینگ، کندی سرعت و اختلال گسترده، همگی در دنیایی که تجارت و زیست روزانه افراد وابستگی شدیدی به اینترنت پیدا کرده است، هر روز بیش‌ازپیش کاربران ایرانی را با معضل دسترسی به اینترنت آزاد روبرو می‌کند که به گفته آنان مصداق آزار روانی شهروندان محسوب می‌شود.