آمارهای کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که پس خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و تسلط طالبان بر آن کشور در اوت ۲۰۲۱، بیش از ۶۰۰ هزار پناهجو و مهاجر افغان جدید وارد پاکستان شده‌اند. 

قیصرخان افریدی، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، اخیرا گفت که پاکستان علاوه بر مهاجران جدید، میزبان ۱.۳ میلیون پناهجوی افغان است که کارت مهاجرت پی‌اوآر (PoR) صادره دولت را دارند.

بنا بر اعلام کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، تعداد افغان‌های مقیم پاکستان در ماه ژوئن ۲۰۲۳ به ۳.۵ میلیون نفر رسیده است که تنها ۱.۳ میلیون تن از آن‌ها در سازمان‌ها متولی ثبت شده‌اند.

به گفته این آژانس سازمان ملل، حدود ۷۷۵ هزار پناهجوی افغان ثبت‌نشده در پاکستان ساکن‌اند که حدود ۶۸.۸ درصد از این پناهجویان در نقاط شهری یا نیمه‌شهری و ۳۱.۲ درصد دیگر در ۵۴ منطقه مختلف از جمله روستاها زندگی می‌کنند. 

گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که تا ماه ژوئن ۲۰۲۳، تعداد ۷۳۵ هزار و ۸۰۰ نفر (۵۲.۶ درصد) از کل افغان‌های بدون اجازه اقامت در پاکستان ساکن خیبر پختونخوا، ۳۲۱ هزار و ۶۷۷ (۲۴.۱ درصد) در بلوچستان، ۱۹۱ هزار و ۵۳ نفر (۱۴.۳ درصد) در پنجاب، ۷۳ هزار و ۷۸۹ نفر (۵.۵ درصد) در سند، ۴۱ هزار و ۵۲۰ (۳.۱ درصد) در اسلام‌آباد و چهار هزار و ۳۵۲ نفر (۰.۳ درصد) نیز در جامو کشمیر آزاد زندگی می‌کنند. 

البته طی دو سال گذشته، بیش از ۱۶هزار افغان هم از طریق برنامه بازگشت داوطلبانه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به افغانستان بازگشته‌اند. 

به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، پناهندگان افغان که کارت‌ پی‌او‌آر گرفته‌اند، بر خلاف پناهجویان دیگر به طور قانونی در سازمان‌ها ثبت شده‌اند.

دولت پاکستان پیش از این در سال ۲۰۱۷، برای حدود ۸۸۰ هزار پناهجو کارت شهروندی افغانستان ای‌سی‌سی (ACC) صادر کرد که در سال ۲۰۲۳ منقضی شد.

افریدی گفت: «کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در حال مذاکره با مقام‌های پاکستانی برای تمدید کارت ثبت‌نام پناهجویان افغان است و ما امیدواریم در این زمینه نتیجه مثبتی حاصل شود.»

به گفته افریدی، موافقت مقام‌ها با تمدید کارت پناهجویان افغان که به دلیل انقضای کارت‌هایشان بلاتکلیف و مضطرب‌اند، آن‌ها را از سردرگمی نجات خواهد داد. 

گزارش‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که به دلیل افزایش روزافزون تعداد مهاجران افغان در پاکستان بدون افزایش حمایت‌های اهدایی و سیاست‌های درازمدت آن کشور، این «وضعیت نامطمئن» احتمالا به یک بحران تبدیل خواهد شد. 

رشد اقتصادی پاکستان در سال مالی ۲۰۲۳ از دو درصد به ۰.۲۹ درصد کاهش یافت. بنابراین به اعطای کمک‌های دولتی برای فراهم کردن مسکن، معیشت، آموزش و امکانات بهداشتی مناسب برای پناهندگان امید چندانی وجود ندارد.

مهاجران افغان و به‌ویژه افرادی که در دو سال گذشته از ترس انتقام‌جویی‌های طالبان از افغانستان به این کشور فرار کرده‌اند، هم می‌گویند که پلیس پاکستان آن‌ها را به بهانه‌های مختلف بازداشت می‌کند. 

سرداراحمد شکیب، سفیر رژیم طالبان در اسلام‌آباد، دو روز پیش اعلام کرد که طی دو هفته اخیر حدود ۷۰۰ پناهجوی افغان در شهرهای کراچی، اسلام‌آباد و راولپندی بازداشت شده‌اند. کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل متحد از حکومت پاکستان خواسته است بازداشت‌ مهاجران افغان در آن کشور را فورا متوقف کند.

قیصر آفریدی، سخنگوی این نهاد، در اسلام آباد به رسانه‌ها گفت که این نهاد از مقام‌های پاکستانی می‌خواهد برخوردشان را با مهاجران در پاکستان تغییر دهند.

در عین حال، دادگاه عالی اسلام‌آباد روز پنجشبه ۲۱ سپتامبر از دولت آن کشور خواست بر اساس کنوانسیون پناهندگان ۱۹۵۱ راهکاری ارائه کند که از بازداشت پناهندگان ثبت‌شده جلوگیری شود. به گفته دادگاه عالی اسلام‌آباد، این سازوکار باید بر اساس ماده ۳۱ کنوانسیون ۱۹۵۱ در نظر گرفته شود تا پناهندگان بتوانند پس از ورود به پاکستان، داوطلبانه اعلام کنند که به‌ دنبال پناهندگی در این کشور یا یک کشور سوم‌اند.