چه در حال وزن کم کردن به کمک داروهای جدید باشید، چه برای لاغری سراغ جراحی رفته‌اید یا اینکه برای کاهش وزن، کالری مصرفی را کاهش و ورزش روزانه را افزایش داده‌ باشید، حتما مقطعی را تجربه کرده‌اید که عدد روی ترازو هیچ تغییری نمی‌کند و پایین نمی‌آید و به مانع سخت «وزن ثابت» برخورد می‌کنید.

در پژوهشی جدید، کوین هال، محقق موسسه ملی بهداشت که در اندازه‌گیری سوخت‌وساز و تغییر وزن تخصص دارد، به این موضوع پرداخت که روند کاهش وزن، با توجه به روشی که افراد انتخاب می‌کند، چه موقع متوقف می‌شود و وزن ثابت می‌ماند.

او با استفاده از داده‌های حاصل از کارآزمایی‌های بالینی باکیفیت درباره روش‌های مختلف کاهش وزن، برای تجزیه و تحلیل رفتار وزنی افراد در طول کاهش وزن مدل‌های ریاضی تهیه کرد تا متوجه شود که چرا روند کاهش وزن ثابت می‌ماند و بدون تغییر می‌شود.

به گزارش سی‌ا‌ن‌ان این گزارش روز دوشنبه در مجله «چاقی» (Obesity) منتشر شد.

او به این نتیجه رسید یکی از دلایل تاثیر بیشتر جراحی معده و همچنین مصرف دارو‌هایی مانند «اوزمپیک» و «ویگووی» بر کاهش وزن این است که در این روش‌ها زمان فرارسیدن نقطه ثابت ماندن وزن دو برابر می‌شود و آن‌ها در مقایسه با افرادی که کالری مصرفی‌شان را کاهش می‌دهند، مدت زمان طولانی‌تری وزن کم می‌کنند.

بدن با حفظ تعادل بین کالری‌‌های دریافتی و کالری‌ که می‌سوزانیم، وزن را تنظیم کند. هنگامی که کالری می‌سوزانید یا دریافت کالری را کاهش می‌دهید، بدن استفاده از ذخایر انرژی (کالری) را شروع می‌کند و اشتها فرمان می‌دهد که بیشترغذا بخوریم. 

طبق تحقیق هال، هرچه فرد بیشتر وزن از دست بدهد، اشتها قوی‌تر می‌شود، تا جایی که گاه این چنان زیاد می‌شود که ممکن است تمام تلاش‌هایی که برای کاهش وزن انجام داده‌اند، ناکام بماند یا به‌کل از بین برود.

این سازوکار پاسخ و واکنش (بازخورد) برای اجداد شکارچی‌ ما ارزشمند بود اما برای انسان امروزی که به‌راحتی به غذاهای فوق‌فراوری‌شده با کالری زیاد دسترسی دارد، چیز خوبی نیست.

هال با استفاده از محدود‌کردن کالری به‌تنهایی، کاهش وزن مشاهده‌شده در «مطالعه کالری» را مدلسازی کرد. برای این کار، ۲۳۸ بزرگسال به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند که یک گروه باید کالری مصرفی‌اش را به مدت دو سال ۲۵ درصد کم می‌کرد و یک گروه به غذا خوردن معمولش ادامه می‌داد. این مطالعه با حمایت سازمان ملی بهداشت و سلامت بریتانیا از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ انجام شد.

طبق این تحقیق، گروه بزرگسالانی که کالری مصرفی را کاهش داده بودند، حدود هفت کیلو وزن کم کردند و گروهی که به روال همیشگی غذا خوردند، حدود یک کیلو‌ وزن اضافه کردند. با وجود آنکه افراد شرکت‌کننده تلاششان را دو سال ادامه دادند، کاهش وزن‌ این افراد تقریبا پس از ۱۲ ماه ثابت شد، زیرا اشتهای آنان برای مقابله با آن افزایش یافت.

دکتر کریستوفر از مرکز تحقیقاتی استنفورد، در توجیه این سطح ثابت وزن می‌‌گوید، کاهش کالری دریافتی ابتدا به کاهش وزن کمک می‌کند، اما سازوکار پاسخ و واکنش (بازخورد) بدن در ادامه مانع کاهش وزن می‌شود، زیرا بدن به آن واکنش نشان می‌دهد و از نظر سوخت‌وساز کارآمدتر می‌شود. بر همین اساس همان میزان کالری کاهش‌یافته هم دیگر به کم‌ کردن وزن کمکی نمی‌کند و وزن همچنان در همان نقطه ثابت می‌ماند.

هال می‌‌گوید این مطالعه نشان می‌دهد که داروهایی مانند اوزمپیک و ویگووی یا مداخلاتی مانند جراحی کاهش وزن زمان رسیدن به «وزن ثابت» را طولانی‌تر کنند، اما نمی‌توانند به طور کامل مانع آن شوند و آن‌ها نیز با از دست دادن وزن بیشتر، با افزایش اشتها مواجه خواهند شد.

هال توصیه می‌کند هر روشی را که انتخاب می‌کنید باید بدانید که پایدار ماندن بر آن برای حفظ روند کاهش وزن ضروری است. بنابراین از خود بپرسید آیا می‌توانید آن را به مدت طولانی ادامه دهید یا خیر.

به گفته او، افرادی که در مسیر لاغر‌شدن به «وزن ثابت» می‌رسند، می‌توانند با بیشتر کم کردن کالری مصرفی یا اضافه‌ کردن ورزش از این مرحله بگذرند، اما باید بدانند که این روند تا آخر عمر باید ادامه داشته باشد و نوعی تغییر سبک زندگی به شمار می‌رود. در غیر این‌ صورت، فایده چندانی نخواهد داشت.