با حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر ممنوعیت دخالت دولت در تعیین نرخ بلیت پروازهای داخلی، قیمت‌ بلیت هواپیما در ایران با رشدی ناگهانی مواجه شد.

حسین مذنب، مدیرکل بازرسی مدیریت عملکرد و حقوق شهروندی وزارت راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران، روز چهارشنبه سی‌ام خرداد اعلام کرد که رای دیوان عدالت اداری در مورد ممنوعیت دخالت دولت در قیمت‌گذاری بلیت هواپیما ابلاغ شده است. او با تشریح این حکم توضیح داد: «رای مذکور ۲۱ آذرماه ۱۴۰۲ صادر شد. ما در راستای ماده ۹۱ قانون، پیگیر ابطال رای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری شدیم تا جایی که حکم موقوف‌الاجرا شد، اما پس از شش ماه متاسفانه هیئت تخصصی رای هیئت عمومی را خلاف قانون ندانست.»

پس اعلام این خبر، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مدعی شدند که جلو آزاد شدن قیمت بلیت پروازهای داخلی را خواهند گرفت. از جمله رضایی کوچی، عضو کمیسیون عمران مجلس، که تاکید کرد به منظور تعیین نرخ مصوب برای بلیت هواپیما قانونی تهیه و مصوب خواهد شد. این نماینده مجلس از افزایش «سرسام‌آور قیمت‌ها» اعلام نگرانی کرد و از دولت خواست برای این موضوع لایحه‌ای ارائه دهد.

اما این ادعاها در حالی مطرح می‌شوند که حکم دیوان عدالت اداری مبنی بر ممنوع بودن دخالت دولت در نرخ‌گذاری قیمت بلیت پروازهای داخلی به استناد مصوبه مجلس صادر شد که در برنامه ششم توسعه بر آزادسازی و رقابتی بودن قیمت‌ها تاکید کرده بود.

در شرایطی که اسعدی سامانی،​​​​​​ دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، با استقبال از حکم هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، نگرانی از جهش قیمت‌ها را «بی‌مورد» می‌داند، قیمت بلیت هواپیما طی روزهای گذشته در سامانه‌های آنلاین فروش افزایش چشمگیری داشته است. هرچند رشد نزدیک به چهار برابری قیمت بلیت برخی پروازهای مسیر تهران‌‌ــ‌مشهد که از نرخ مصوب یک میلیون و ۲۰۰ هزارتومان تا پنج میلیون تومان افزایش یافته، بازهم نتوانسته است مسئله کمبود بلیت را در بسیاری از مسیرها حل کند.

با نگاهی به قیمت پروازهای موجود در روزهای آینده، می‌توان دید که فاصله قیمت‌ها برای یک مسیر مشترک با شرکت‌های هواپیمایی مختلف گاه به ۱.۵ میلیون تومان هم می‌رسد. برای مثال پرواز تهران‌ــ‌اصفهان که پیش‌ از این، نرخ مصوب و دستوری آن ۹۷۳ هزار تومان بود، در برخی شرکت‌های هواپیمایی مانند قشم ایر برای بعضی روزها یک میلیون تومان و همین مسیر با پرواز شرکت هواپیمایی کارون دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نرخ‌گذاری شده است.

رشد ۱۸۰ درصدی نرخ بلیت برخی مسیرها موردتوجه رسانه‌ها نیز قرار گرفته است. به طور مثال بلیت تهران‌ــ‌اهواز از نرخ مصوب یک میلیون و ۲۰۷ هزار تومان به دو میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده است.

نکته مهم تداوم کمبود بلیت برای اکثر پروازهای داخلی حتی پس از افزایش قیمت‌ها است که نشان می‌دهد ادعای رفع مشکل کاهش پروازها پس از صدور مجوز آزادسازی قیمت‌ها دست‌کم طی روزهای اخیر محقق نشده است.

با مراجعه به سامانه‌های فروش بلیت هواپیما در مسیر تهران‌ــ‌شیراز برای ۱۰ روز آینده تنها یک تا دو پرواز هنوز جا می‌دهند که قیمت بلیت این پروازها هم دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است که از نرخ مصوب یک میلیون و ۳۲۷ هزارتومانی، نزدیک به ۱.۵ میلیون‌ تومان بیشتر است.

بلیت پرواز اصفهان‌ــ‌‌‌کیش با هواپیمایی آتا برای روز جمعه ۸ تیر دو میلیون و‌۵۰۰ هزار تومان و برای روز سه‌شنبه ۱۲ تیر دو میلیون و ۶۸۸ هزار تومان است. در همین روز، قیمت بلیت پرواز شرکت زاگرس دو میلیون و ۸۸۳ هزار تومان است و برای باقی روزها ظرفیت پروازهای شرکت‌های مختلف تکمیل اعلام شده است. بلیت پرواز مشهد‌ــ‌اهواز هم به قیمت سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان عرضه شده و بلیت مشهد‌ــ شیراز هم دو میلیون و ۵۳۸ هزار تومان قیمت دارد.

در مسیرهای پرترددی مانند تهران‌ــ‌کیش و تهران‌ــ‌مشهد اوضاع به‌مراتب آشفته‌تر است. برای بلیت پروازهای تهران‌ــ‌کیش که به دلیل فصل گرما و کاهش مسافر به نسبت سایر پروازها تقاضا برای آن کمتر است، قیمت‌ها از یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان تا دو میلیون و ۴۵۰ هزار تومان به نسبت روزهای مختلف در نوسان است.

پرواز مشهد‌ــ‌تهران هم برای ۱۰ روز آینده تنوع قیمتی از دو میلیون ۴۰۰ هزار تومان تا سه میلیون و ۳۰۰ هزار تومان دارد، البته این مسیر در ۱۰ روز آینده با اکثر شرکت‌های هواپیمایی جا نمی‌دهد.

به نظر می‌رسد رشد ناگهانی قیمت‌ها بر کاهش تعداد مسافران تاثیر بگذارد و باید منتظر ماند و دید آیا آزاد شدن نرخ‌ها بر میزان فروش بلیت پروازهای داخلی به نسبت ماه‌های قبل اثری خواهد گذاشت و آیا می‌تواند به کاهش قیمت‌ها کمک کند یا روند افزایش‌ قیمت‌ها ادامه‌ پیدا می‌کند.

شرایط فعلی حاکم بر بازار بلیت پروازهای داخلی نشان می‌دهد که بر خلاف ادعای مدیران شرکت‌های هواپیمایی، مسئله کمبود بلیت بیش از آنکه ناشی از نرخ گذاری دستوری دولت باشد، به تعداد هواپیماهای فعال در ناوگان هوایی بازمی‌گردد.

بر اساس آمارهای سازمان هواپیمایی کشوری، از ۳۲۱ فروند هواپیمای مسافری موجود در ناوگان هوایی ایران ۱۹۲ فروند فعال است که پاسخگوی ظرفیت مسافری نیست. وعده‌هایی مانند ساخت هواپیمای مسافربری داخلی که ابراهیم رئیسی داده بود، نیز پس از هفت ماه با اعلام معاون علمی رئیس‌جمهوری، به دلیل «حجم عملیات فنی و مقدمات موردنیاز و فقدان زیرساخت‌های موجود» از دستور کار خارج شد و حالا وجود تنها ۱۹۲ فروند هواپیما در خط پرواز به چالشی بزرگ برای مردم تبدیل شده است.

طبق ادعای مدیران سازمان‌های هواپیمایی کشوری، تعداد هواپیمای موردنیاز برای تامین نیاز پروازهای داخلی در ایران دست‌کم ۵۵۰ فروند است.