فضای سیاسی متشنج، نوسان‌های شدید نرخ ارز، تورم بالا و رکود اقتصادی بر امنیت سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار در ایران تاثیر گذاشته و جذابیت‌های بازار ایران را برای سرمایه‌گذاران خارجی به‌شدت کاهش داده است. در این وضعیت، طبیعی است که سرمایه‌گذاران برای نجات کسب‌وکارشان به بازارهای جایگزین بیندیشند. کمااینکه طی روزهای اخیر خبر رسید هلدینگ سعودی صافولا که در بازار خوراکی ایران سهمی بیش از ۵۰ درصد داشت، سرمایه‌اش را به‌‏طور ناگهانی از ایران خارج کرد و پس از آن نیز خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه شرکت اماراتی ماجد الفطیم، سرمایه‌گذار فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپر استار، نیز قصد خروج از ایران را دارد.

اوایل دی‌ماه بود که معاون مالی و اقتصادی شهرداری تهران از واگذاری ملک متعلق به فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپر استار در منطقه ۵ تهران به بانک شهر (در ازای بدهی به شهرداری) خبر داد. پس از آن نیز زمزمه‌هایی شنیده شد مبنی بر اینکه علاوه بر شعبه هایپر استار در بزرگراه باکری تهران که قرار است جایش را به یکی از شعبات فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند بدهد، احتمال دارد دیگر شعبه‌های این فروشگاه زنجیره‌ای نیز تعطیل شوند.

درباره خروج سرمایه‌گذار هایپر استار از ایران خبرهای متناقضی منتشر شده است. از یک سو محمدعلی خراسانی، رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور، خروج این سرمایه‌گذار از ایران را رد کرده است و می‌گوید مذاکره با طرف ایرانی برای تمدید قرارداد ادامه دارد. از سوی دیگر، داوود قربانی، نایب رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تایید کرده که شهرداری قصد دارد ملک هایپر استار بزرگراه شهید باکری را در ازای بدهی به بانک شهر بدهد اما فعلا این موضوع بیشتر در حد گمانه زنی است و باید دید چه اتفاقی می‌افتد.

به گفته نایب رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، این شرکت طی قراردادی ۱۰ساله زمینی به مساحت تقریبی ۲۶ هزار مترمربع را از سازمان سرمایه‌گذاری شهرداری تهران دریافت و در قبال بهره برداری ۱۰ساله، بنای فعلی را آنجا احداث کرده است. ظاهرا به این قراردادها بی‌او‌تی (BOT) اطلاق می‌شود. اکنون دو سال از مدت قرارداد باقی مانده و شهرداری در حال مذاکره بابت فروش ملک به بانک شهر در عوض بدهی شهرداری تهران به این بانک است.

فرشید فرزانگان، رئیس اتاق بازرگانی ایران و امارات، بدون نام بردن از فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپر استار که سرمایه‌گذار اماراتی دارد، با انتشار پستی در شبکه اجتماعی اکس، خروج نشان‌های تجاری خارجی از ایران را زنگ خطری برای اقتصاد خواند و پرسید: «آیا این شرکت‌ها خبرهایی دارند که ما نداریم؟ فضای سیاسی و اقتصادی نامعلوم، صعود نرخ ارز و کاهش قدرت خرید مردم تا چه حد در این تصمیم‌گیری موثر بوده است؟»

بعد از اینکه خبر رسید هلدینگ صافولا متعلق به عربستان سعودی به‌‏طور ناگهانی از بازار ایران خارج شد و سهمش را به یک شرکت دیگر واگذار کرد، انجمن صنفی صنایع روغن نباتی مدعی شد که قیمت روغن نباتی در ایران تا پایان سال افزایش نمی‌یابد، اما کمتر از یک هفته پس از انتشار این خبر، روغن نباتی در بسیاری از فروشگاه‌های اقلام خوراکی گران و در مواردی هم نایاب شد. پس از آن هم رسانه‌های داخلی گزارش دادند کارگروه تنظیم بازار قیمت مصوب ۱۱۴ نوع روغن نباتی برای مصارف خانگی و قنادی را با ۱۵ و ۲۱ درصد افزایش ابلاغ کرده است.

نکته اینجا است که شرکت صافولا طی سال‌هایی که جمهوری اسلامی و عربستان سعودی با یکدیگر روابط دیپلماتیک نداشتند، نیز بازار ایران را ترک نکرده بود.

پاسخ این سوال که سرمایه‌گذاران خارجی به چه دلیل سرمایه‌شان را از ایران خارج می‌کنند، مشخص است. در واقع آن‌ها این اقدام را با هدف نجات سرمایه‌‌ خود انجام می‌دهند، اما اینکه چه دلایلی باعث می‌شود سرمایه‌گذاران خارجی محیط سرمایه‌گذاری در ایران را نامطمئن بدانند، در عوامل مختلفی ریشه دارد که سرنخ همه آن‌ها به سیاست‌های جمهوری اسلامی بازمی‌گردد.

تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی، بی‌ثباتی اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا، خطرات سیاسی و امنیتی و نبود شفافیت و قوانین حمایتی برای سرمایه‌گذاران خارجی فضای سرمایه‌گذاری را نامطمئن می‌کند. از سوی دیگر، فضای سیاسی متشنج، اعتراض‌های داخلی و نگرانی‌های امنیتی، همراه با ضعف در قوانین و مقررات حمایتی، جذابیت بازار ایران را برای سرمایه‌گذاران خارجی به‌شدت کاهش داده است.