امجد یوسف، رئیس موسسه روابط بین‌الملل کشمیر در اندیشکدۀ مستقر در اسلام‌آباد، تحولات اخیر بین دو کشور را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «امیدوارم روند گفت‌وگوها میان پاکستان و هند از سر گرفته شود.»
وی در گفت‌وگو با اندیپندنت اردو افزود که نقاط اشتراک زیادی در روابط میان دو کشور وجود دارد که به همین دلیل آن سرنوشت روابط به این نقطه رسیده است. او گفت:«رسیدن به این معمول و انجام همه این کارها در یک روز امکان‌پذیر نیست، سال‌ها تلاش نفس‌گیر و سخت و مذاکرات طولانی نیاز است.»
روزنامۀ هندی «پرینت» (The Print) پیشتر به نقل از منابع خود نوشت که هند ممکن است اعتراض خود را نسبت به برگزاری نشست سارک (SAARC) در اسلام‌آباد که از سال ۲۰۱۶ تاکنون متوقف مانده است، پس بگیرد و نارندرا مودی نخست وزیر نیز برای حضور در اجلاس یادشده سفری برون مرزی داشته باشد وعازم پاکستان شود.
گفتنی است اجلاس سارک که قرار بود در سال ۲۰۱۶ در اسلام‌آباد برگزار شود، به دلیل تنش میان پاکستان و هند در پیوند به حملات تروریستی یوری به تعویق افتاده است. روز پنجشبه، رؤسای عمومی عملیات نظامی (DGMO) دو کشور توافق کردند که موافقت‌نامۀ ۲۰۰۳ را در مورد آتش‌بس در مرز با جدیت تمام تطبیق و اجرا کنند.
ژنرال قمر جاوید جاجوه، رئیس ارتش پاکستان، اوایل ماه جاری طی بیانیه‌ای گفت: «اکنون زمان آن رسیده است تا برای تأمین صلح تلاش‌های همه جانبه صورت گیرد.»
از سوی دیگر، سناتور مشاهد حسین، از رهبران ارشد حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف گفت که آغاز گفت‌وگوها میان دو کشور با حُسن نیت و احترام باید یک حرکت نیک تلقی شود.
وی گفت: «گام بعدی بازگشایی و احیای کمیساریای عالی هر دو کشور در اسلام‌آباد و دهلی نو خواهد بود.» او در گفت‌وگو با اندیپندنت اردو گفت که نشست کنفرانس سارک (SAARC) در اسلام‌آباد، حتی اگر مجازی باشد، یک پیشرفت بزرگ در بهبود روابط پاکستان و هند به شمار می‌رود.
دلایل بهبود
گرچه روابط میان پاکستان و هند از زمان تقسیم هند در حال نوسان بوده، فراز و نشیب‌هایی زیادی را پیموده است. با این حال، تغییر وضعیت ویژه در کشمیر تحت کنترل هند از سوی نخست وزیر نارندرا مودی در اوت ۲۰۱۹، فاصله بین دو کشور را بیشتر از پیش افزایش داده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اسلام‌آباد از سرگیری گفت‌وگوها با دهلی نو را به شرط بازگشت وضعیت کشمیر تحت کنترل هند طبق صراحت مادۀ ۳۷۰ قانون اساسی، موکول کرده بود. در چنین شرایطی، اظهارات مثبت هر دو کشور برخی از حلقه‌ها را شگفت‌زده هم کرد، با این حال، کسانی که صحنۀ جهانی را تحت نظر دارند، این پیشرفت‌ها را غیرمنطقی نمی‌دانند.
به گفتۀ امجد یوسف، انتقال به سمت بهبود روابط دو کشور، به دلیل تغییراتی است که در نتیجۀ انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رخ داده است. او گفت:«من فکر می‌کنم دولت بایدن فشار زیادی به دهلی نو وارد کرده و آن‌ها را وادار به پیمودن مسیر صلح نموده است.»
وی همچنین گفت که از واکنش فوری واشینگتن به توافق آتش‌بس (DGMO) رؤسای عمومی عملیات نظامی، ثابت می‌شود که انتظار چنین پیشرفتی در آنجا وجود دارد و در این زمینه کارهایی در حال انجام است. به نظر وی، هند همچنین وضعیت مقدماتی کشمیر جامو و کشمیر را برای آغاز گفت‌وگوها تا حدی احیا خواهد کرد.
امجد یوسف در توضیح دیدگاه خود گفت: «اوضاع دقیقاً مانند گذشته نخواهد بود، اما من فکر می‌کنم دولت هند، ماده دیگری به قانون اساسی خود اضافه خواهد کرد که فقط وضعیت جامو و کشمیر را با توجه به قانون اساسی تغییر می‌دهد، که نه همانند گذشته خواهد بود و نه اکنون.»
علی محمد بیگ، عضو موسسه مطالعات راهبردی در اسلام‌آباد (ISSI)، گفت برخی از مشکلات داخلی و تهدیدهای کشور چین، هند را مجبور کرده است تا دست صلح را به سوی پاکستان دراز کند.
وی گفت: «ناآرامی‌ها و تنش‌های داخلی زیادی در هند وجود دارد و جنبش دهقانی اخیر نیز نگرانی‌هایی را در این کشور ایجاد کرده است، این در حالی است که تهدیداتی نیز در مرز شمالی با قوت تمام موجود است.»
در همین راستا، سناتور مشاهد حسین سید گفت: «عزیمت پدرخواندۀ نرندرا مودی، دونالد ترامپ، فشارهای داخلی و تهدیداتی از جانب چین، همه و همه دلایل تغییر نگرش هند است.»
آیا تغییر دائمی خواهد بود؟
گفتنی است که پیشتر نیز تلاش‌هایی برای بازگرداندن گفت‌وگوهای صلح و بهبود روابط بین پاکستان و هند انجام شده است، از جمله سفرهای رئیس‌جمهوری پیشین ژنرال پرویز مشرف و نخست وزیر سابق هند، اتل بهاری واجپایی به کشورهای همسایه دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است.
در میان همه این تلاش‌ها، همیشه حوادثی رخ داده که در آن دو همسایه بارها از یکدیگر دور شده‌اند و در این راستا، حملات – تروریستی - یوری و بالاکوت و تغییر در وضعیت ویژه جامو و کشمیر تحت کنترل هند، رویدادهای مهم شناخته شده‌اند.
برخی از تحلیل‌گران و کارشناسان، تلاش‌های اخیر را برای بهبود روابط میان پاکستان و هند موقتی می‌دانند.
علی محمد بیگ گفت که دو کشور همسایه، به دلایل گوناگون برای آغاز گفت‌وگوها توافق خواهند کرد، اما این توافقات مدت زیادی پابرجا نمی‌ماند و دائمی نخواهد بود.
از نظر وی، دولت‌ها ابتدا سیاست تشدید را دنبال می‌کنند و سپس برای کاهش این تشدید به کاهش تنش متوسل می‌شوند و این کاری است که این همسایگان همواره انجام داده و خواهند داد.
الطاف حسین وانی عضو موسسه روابط بین‌الملل کشمیر در اندیشکدۀ مستقر در اسلام‌آباد، گفت که کشمیری‌ها باید در هر گفت‌وگویی بین پاکستان و هند حضور داشته باشند. وی به اندیپندنت اردو گفت: «ما خوشحالیم که مذاکراتی بین دو کشور انجام خواهد شد، اما بدون کشمیری‌ها کاملاً اشتباه خواهد بود.»
وی همچنان افزود که پاکستان نباید بدون بازگشت وضعیت ویژه جامو و کشمیر که در اوت ۲۰۱۹ تغییر داده شده است، هیچ نوع مذاکراتی را با هند انجام دهد.
© IndependentUrdu
