گزارش جدید مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد که در آبان ۱۴۰۰، متوسط قیمت بیش از ۸۳ درصد از کالاهای خوراکی از «حد بحران» فراتر رفته است. این گزارش در حالی منتشر شد که رئیس‌جمهوری ایران در گفت‌وگوی اخیر خود ادعا کرد که در دولت او نرخ تورم کنترل شده و حتی کاهش یافته است.

در گزارش یاد شده، افزایش قیمت‌ها در سه سطح «بحرانی»، «هشدار» و «مطلوب» بررسی شده‌اند. وضعیت بحرانی به شرایطی گفته می‌شود که قیمت برخی اقلام از کنترل خارج شده است که تورمی جهشی را به دنبال دارد. در چنین شرایطی دولت باید با «تصمیم‌های سریع» و «مداخله مستقیم» در بازار برای کاهش قیمت‌ها اقدام کند. حد هشدار آن دسته از افزایش قیمت‌ها را در برمی‌گیرد که نوسان‌ قیمت از حد مطلوب خارج شده و در صورت ادامه، به افزایش تورم منجر خواهد شد. حد مطلوب هم شرایطی است که افزایش قیمت با توجه به نوسان‌های تورمی در ایران مطلوب به نظر می‌رسد.

بر اساس گزارش اخیر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در آبان ۱۴۰۰ افزایش قیمت اقلامی شامل برنج ایرانی درجه‌۱، برنج خارجی درجه‌۱، مرغ ماشینی، شیر پاستوریزه، ماست پاستوریزه، پنیر ایرانی پاستوریزه، تخم‌مرغ ماشینی، کره پاستوریزه، روغن مایع، موز، سیب، پرتقال، خیار، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، لوبیا چیتی، عدس، قند، شکر و چای خارجی بسته‌ای فراتر از حد بحرانی بوده است و سیر صعودی بهای کالاهایی همچون برنج درجه‌۱ ایرانی، مرغ و تخم‌مرغ ماشینی، شیر و انواع محصولات لبنی، روغن مایع، گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و انواع حبوبات همچنان هم ادامه دارد.

بنا بر این گزارش، متوسط قیمت اقلام خوراکی مانند گوشت گاو یا گوساله و رب گوجه‌فرنگی در محدوده هشدار قرار دارد و با توجه به شیب تند قیمت رب گوجه‌فرنگی و افزایش قیمت گوجه‌فرنگی و صادرات این محصول ورود آن به ناحیه بحرانی محتمل است. متوسط قیمت اقلامی مانند گوشت گوسفند و پیاز در محدوده مطلوب ارزیابی شده است.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، مقایسه متوسط قیمت اقلام خوراکی در آبان نسبت به ماه مهر نشان می‌دهد که حداقل سه قلم کالای خوراکی گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی بیش از ۱۰ درصد گران‌تر شده‌اند. همچنین مقایسه متوسط قیمت اقلام خوراکی در آبان ۱۴۰۰ با مدت مشابه در سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد بیشترین تغییر قیمت در  پنیر ایرانی با افزایش ۷۹ درصدی، رب گوجه‌فرنگی با افزایش ۷۵ درصدی و ماست با افزایش ۷۳ درصدی بوده است.

بررسی قیمت‌ها و شواهد موجود در بازار نشان می‌دهد که هم‌زمان با گرانی‌های سرسام‌آور کالاهای خوراکی، سفره مردم کوچک‌تر شده و موادغذایی بدون اینکه جایگزینی داشته باشند، از سبد خرید ایرانیان حذف شده‌اند.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیش‌تر در گزارشی دیگر درباره گسترش فقر در جامعه هشدار داده و اعلام کرده بود که از هر سه نفر ایرانی، یک نفر زیرخط فقر است. یافته‌های پژوهشی دیگر در اتاق بازرگانی تهران نیز نشان می‌دهد که ایرانیان در دهه ۹۰ نسبت به دهه ۸۰ برای مواد غذایی هزینه‌ بیشتری پرداخت کرده‌اند؛ در حالی‌ که سرانه مصرف خوراکی آنان کاهش یافته است. فرامرز توفیقی، فعال کارگری، نیز درباره شیوع فقر در جامعه گفته است که حقوق کارگران و مستمری‌بگیران برای ۱۱ روز کفاف می‌دهد و بسیاری از آنان برای ۱۹ روز دیگر ماه خرجی ندارند.

مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی، نیز با بیان اینکه ایران با «فقر غذایی» مواجه است، به خبرگزاری ایلنا گفت: «امروز دیگر درآمد بخشی از مردم حتی برای خرید موادغذایی به منظور بقا هم کفاف نمی‌دهد. باید توجه داشته باشیم در این دوره دیگر بحث ناتوانی مردم از خرید مسکن، خودرو یا حتی خوراکی‌های باکیفیت نیست؛ مردم توان خرید حداقل‌های موادغذایی را هم ندارند. کالاهایی مانند مسکن یا سایر ملزومات رفاهی سال‌ها است که از سبد خرید بیشتر مردم خارج شده است.»

این کارشناس اقتصادی با اشاره به سفرهای استانی ابراهیم رئیسی افزود: «حالا در این شرایط رئیس‌جمهوری و کابینه دولت سیزدهم بر سفرهای استانی و بازدیدهای سرزده اصرار دارند. در دولت‌های نهم و دهم، سفرهای استانی در شرایطی انجام می‌شد که دولت هنوز برای این هزینه‌ها پول نفت را در اختیار داشت و می‌توانست در سفرهای استانی به بخشی از انتظارهای مردم پاسخ دهد و آن‌ها را راضی نگه دارد؛ اما امروز دیگر پولی در بساط نیست که دولت بخواهد با خرج کردن آن سفر‌های استانی داشته باشد.»