اختلاف اخیر بین روسیه و اسرائیل در حال بالاگرفتن است. وزارت خارجه روسیه، اسرائیل را متهم کرده است که در اوکراین از نیروهای نئونازی حمایت می‌کند. این اختلاف زمانی شروع شد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در گفته‌هایی غریب مدعی شد که آدولف هیتلر پیشینه یهودی داشته است و از این رو تعجبی نیست که ولودیمیر زلنسکی، رئیس ‌جمهوری یهودی اوکراین، نیز با نئونازی‌ها ارتباط داشته باشد. 

روسیه در سال‌های اخیر همیشه مدعی بوده است که زمینه و دلیل تهاجم‌هایش به اوکراین، و از جمله اشغال اخیر این کشور، «نازی‌زدایی» آن است. اما لاوروف در گفته‌های خود حتی فراتر رفت و نه‌تنها مدعی شد که هیتلر «خون یهودی» داشته است (ادعایی بی‌اساس)، که افزود: «سرسخت‌ترین یهودی‌ستیزان معمولا یهودی‌اند.»

یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، روز دوشنبه، ۲ مه، با انتقاد از لاوروف، گفته‌های او را «بخشش‌ناپذیر» و کوچک جلوه دادن هولوکاست خوانده بود.

وزارت خارجه روسیه روز سه‌شنبه در بیانیه‌ای اظهارات لاپید را «ضدتاریخی» خواند و افزود: «این گفته‌ها عموما توضیح می‌دهند که چرا دولت کنونی اسرائیل پشتیبان رژیم نئونازیِ کی‌یف است.»

این بیانیه هزار کلمه‌ای به آنچه ادعا می‌کند «سابقه همکاری یهودیان با نازی‌ها» است و «یهودستیزی معاصر در اوکراین»، اشاره می‌کند. 

رهبران چندین کشور غربی لاوروف را محکوم کرده‌اند. زلنسکی نیز روسیه را متهم کرد که درس‌های جنگ جهانی دوم را از یاد برده است.

در جریان جنگ جهانی دوم، آلمان نازی دست به کشتار شش میلیون یهودی و هزاران نفر از سایر اقلیت‌ها، از جمله رومایی‌ها («کولی» یا «جیپسی» در اصطلاح عامیانه)، هم‌جنس‌گرایان، افراد دارای نارسایی جسمانی، کمونیست‌ها و پیروان مذهب «شاهدان یهوه» زد. «اتحاد جماهیر شوروی» وقت در اتحاد با آمریکا و بریتانیا، نقشی کلیدی در شکست آلمان نازی داشت و بیش از هر کشور دیگری تلفات داد. حالا سالگرد آن پیروزی بزرگ در حالی از راه می‌رسد که روسیه این‌بار در جایگاه اشغال‌گر، به اوکراین حمله کرده است. 

بیانیه رسمی وزارت خارجه روسیه تاکید می‌کند که یهودی بودن زلنسکی با نئونازی بودن دولت اوکراین منافات ندارد. بیانیه می‌گوید:‌ «یهودستیزی در زندگی روزمره و در سیاست در اوکراین متوقف نشده و برعکس در حال رشد و نمو است.»

در پی تهاجم روسیه، اسرائیل از اوکراین پشتیبانی کرده، اما کوشیده است مواضع محتاطانه بگیرد و نگران تخریب روابط نزدیک خود با روسیه است. رابطه امنیتی مسکو و تل‌آویو به‌خصوص در زمینه سوریه مهم است؛ جایی که روسیه در جایگاه  قدرت اصلی نظامی، با اسرائيل همکاری می‌کند و به این کشور اجازه داده است که صدها حمله هوایی در خاک و آسمان سوریه انجام دهد تا جلو نزدیک شدن نیروهای حکومت ایران و متحدان آن، همچون حزب‌الله لبنان، را به مرزهای خود بگیرد. آقای لاپید گفته است که مرز اسرائیل با سوریه عملا مرز با روسیه محسوب می‌شود. اسرائیل در ضمن نگران است که موضع گرفتن علیه روسیه، جمعیت یهودی بزرگ این کشور را (که از ۱۷۰ تا ۴۴۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود) به خطر اندازد. 

با توجه به این نگرانی‌ها، اسرائيل همچنان به تحریم‌های غرب علیه روسیه نپیوسته و اقدامی علیه اولیگارش‌های روس نکرده است. بسیاری از این اولیگارش‌ها یهودی‌‌اند و بر آن اساس، از حق مهاجرت و دریافت شهروندی اسرائیل برخوردارند. برخی از شاخص‌ترین چهره‌ها در میان آنان، مانند رومان آبراموویچ، صاحب باشگاه «چلسی»، سال‌ها پیش از این حق استفاده کرده‌اند و شهروند اسرائیل‌اند. آبراموویچ در هفته‌های اخیر بارها در تل‌آویو رویت شده است. 

اما دولت اسرائیل به اوکراین کمک بشردوستانه نیز فرستاده است و در بیشتر مصاف‌های سازمان ملل، کنار غرب و آمریکا، علیه روسیه رای داده است. 

نفتالی بنت‌، نخست‌وزیر اسرائیل، حتی کوشیده است بین دو طرف میانجی‌گری کند. اما بروز ناآرامی‌های داخلی در خود اسرائيل باعث شد که این تلاش‌ها کم‌رنگ و متوقف شوند. بدین‌سان، میانجی‌گری بر دوش کشور دیگر مطرح در منطقه افتاده است که همچنان با هر دو کشور روسیه و اوکراین رابطه دارد: ترکیه. 

روابط اسرائيل و روسیه در چند هفته اخیر متزلزل شده است. وزارت خارجه اسرائیل در اختیار لاپید است که در جایگاه «نخست‌وزیر علی‌البدل»، وزن مهمی در دولت ائتلافی دارد. وزیر خارجه لیبرال‌ که از چهره‌های متمایل به غرب در اسرائیل به شمار می‌رود، ماه گذشته روسیه را متهم به ارتکاب جنایات جنگی در اوکراین کرد. برخی تحلیل‌گران می‌گویند که لاپید و بنت با روسیه بازی «پلیس خوب، پلیس بد» می‌کنند و در حالی که وزارت خارجه و لاپید روسیه را محکوم می‌کنند، بنت در سخنان خود معمولا اشاره مستقیمی به پوتین نمی‌کند.

البته، در پی سخنان اخیر لاوروف، نه‌ تنها وزارت خارجه اسرائیل سفیر روسیه را فراخواند، که بنت نیز دعاوی او را «دروغ» خواند. 

میخائیلو پودولیاک، مشاور رئیس‌ جمهوری اوکراین، روز سه‌شنبه، ۳ مه، در تویيتر نوشت:‌ «کرملین حالا مدعی شده که اسرائیل حامی نازیسم است. حالا من فقط یک سوال دارم. از نظر روسیه در کل جهان کشوری که نازی نباشد وجود دارد؟ البته جز سوریه، بلاروس، و اریتره.» 

اشاره آقای پودولیاک به سه حکومت دیکتاتوری است که از اصطلاح روسیه برای جنگ آن در اوکراین («عملیات ویژه») استفاده می‌کنند و همراه با جمهوری اسلامی ایران، در سازمان ملل به نفع مسکو رای داده‌اند. 

آقای زلنسکی یک ماه و نیم پیش در مجلس اسرائیل سخنرانی کرد و از این کشور خواست دست به «انتخاب» بزند و از اوکراین علیه روسیه حمایت کند. او مشخصا خواهان دریافت تسلیحات شد. زلنسکی که اولین رئیس‌ جمهوری یهودی تاریخ اوکراین است، حمله روسیه به کشورش را با «هولوکاست» مقایسه کرد که در آن هنگام باعث انتقاد برخی چهره‌ها در اسرائیل شد. 

ولادیمیر پوتین، رئیس ‌جمهوری روسیه، برای مشروع جلوه دادن جنگ خود، به شهروندان کشورش می‌گوید که این جنگ، نبردی علیه نازی‌ها است. این در حالی است که اوکراین بر خلاف روسیه نظام دموکراتیک دارد و رئیس ‌جمهوری‌ آن، که هم یهودی است و هم بستگانی را در هولوکاست از دست داده، در انتخابات پیروز شده است. البته برخی نیروهای «گارد ملی» اوکراین گرایش‌های فاشیستی و راست افراطی دارند؛ از جمله «گردان آزوف»، که پوتین حضور آن ‌را از جمله دلایل حمله خود اعلام کرد.

«گردان آزوف»، که در «ایندیپندنت فارسی» گزارش مفصلی راجع به آن منتشر شده است، در سال ۲۰۱۴ و برای مقابله با جدایی‌طلبان هوادار روسیه در منطقه دونباس واقع در شرق اوکراین، بنیان نهاده شد. این گردان که بسیاری از اعضای آن افکاری به روشنی فاشیستی و نئونازیستی دارند، بعدها به «گارد ملی اوکراین» پیوست. حضور آن در برخی تبلیغات عمومی کی‌یف باعث اعتراض‌هایی، حتی از سوی متحدان و حامیان اوکراین، شده است. 

تحلیل‌گران اکنون با این پرسش مواجه‌اند که عاقبت این وضعیت چه خواهد بود و آیا باعث تغییر موضع اسرائیل نسبت به جنگ روسیه در اوکراین خواهد شد؟ 

لاپید در واکنش به سخنان همتای روس خود گفت: «اسرائیل کوشیده است روابط خوبی با روسیه داشته باشد، اما خطی وجود دارد و این بار از آن خط گذشتند.»