بامداد امروز، یکشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ برابر با ۱۵ مه ۲۰۲۲، نیروهای عملیات ویژه هوابرد اعزامی نیروی زمینی ارتش آمریکا به میدان نفتی العمر در منطقه دیرالزور، همراه با گروهی از نیروهای دموکراتیک سوریه، رزمایشی برگزار کردند. در جریان این رزمایش، جنگنده‌های ضربتی بوئینگ اف-۱۵ئی استرایک ایگل (Boeing F-15E Strike Eagle) نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا از اسکادران ۳۳۵ شکاری اعزامی به پایگاه هوایی شهید موفق السلطی در اردن نیز در این رزمایش شرکت داشتند.

این رزمایش در راستای افزایش سطح آمادگی نیروهای نظامی آمریکا و متحدان منطقه‌ای آنان برای مقابله با تهدید روزافزون حمله‌های ایذایی و خرابکارانه نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شبه‌نظامیان سوری، عراقی، لبنانی، و افغانستانی در منطقه دیرالزور اجرا شد که به‌ویژه در پی خروج تدریجی نیروهای ارتش روسیه و مزدوران آن از گروه واگنر از کشور سوریه برای شرکت در جنگ اوکراین، تهدید آنان افزایش یافته است. با خروج این نیروهای روسی، کنترل بسیاری از مناطق در سوریه که تا پیش از این بر عهده آن‌ها بود نیز به نیروهای سوری، و متعاقبا به شبه‌نظامیان نیروی سپاه واگذار شده است و احتمال رودررویی و درگیری نظامی بین آن‌ها و نیروهای آمریکایی در منطقه را افزایش داده است.

اما اقدام‌های اخیر نیروهای نظامی آمریکا، به‌خصوص نیروی هوایی آن، در مقابله با تهدید روزافزون حمله‌های سپاه و نیروهای نیابتی‌اش، به رزمایش بامداد امروز محدود نمی‌شود. در روزهای گذشته، جنگنده‌های اف-۱۵ئی و اف-۱۶سی و نیز پهپادهای تهاجمی نیروی هوایی آمریکا چندین حمله هوایی علیه مواضع این شبه‌نظامیان داشتند که در برخی موارد مرگبار بوده است و با پاسخ نیروی سپاه از طریق خمپاره و راکت‌باران مواضع نیروهای آمریکایی در میدان گازی الطابيه، موسوم به کونیکو، و میدان نفتی العمر دست زده‌اند.

چهار فروند از جنگنده‌های اف-۱۶سی اسکادران ۵۵ شکاری که تا پیش از اعزام جنگنده‌های اف-۱۵ئی به اردن، به گشت هوایی برفراز سوریه مشغول بودند و در این تصویر، در روز ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ در جریان یک رزمایش دیده می‌شوند-U.S. Air Force

 نیروی هوایی آمریکا هم‌اکنون ۲۸ فروند هواپیمای جنگنده برای انجام عملیات‌های رزمی در عراق و سوریه، در منطقه خاورمیانه مستقر دارد؛ از جمله ده فروند جنگنده ضربتی اف-۱۵ئی استرایک ایگل و ۱۸ فروند جنگنده همه‌منظوره اف-۱۶سی فایتینگ فالکن که در پایگاه‌های العدید در قطر و موفق‌السلطی در اردن مستقرند. این جنگنده‌ها در ۲۴ ساعت شبانه‌روز با انجام گشت هوایی بر فراز عراق و سوریه، وظیفه پشتیبانی و محافظت از نیروهای نظامی آمریکایی را در برابر حمله‌های نیروی سپاه و شبه‌نظامیان خارجی آن بر عهده دارند.

نیروی هوایی آمریکا با استفاده از این جنگنده‌ها و نیز شش فروند پهپاد تهاجمی ام‌کیو-۹ریپر (MQ-9 Reaper) خود، مستقر در پایگاه هوایی موفق‌السلطي در اردن، در روزهای اخیر چندین حمله هوایی علیه شبه‌نظامیان نیروی سپاه و نیروهای خارجی آن در منطقه دیرالزور ترتیب داده است. اما جز رسانه‌های عربی منطقه و برخی رسانه‌های فرامنطقه‌ای، رسانه‌های غربی و رسانه‌های حکومتی رژیم جمهوری اسلامی آن‌ها را پوشش نداده‌اند؛ امری که نشان از تلاش طرفین در جلوگیری از افزایش تنش‌ها و تبدیل درگیری‌های نظامی به بحران‌های سیاسی دارد.

افزایش حمله‌های ایذایی نیروی قدس سپاه به نیروهای نظامی آمریکا در منطقه دیرالزور

خروج نیروهای نظامی ارتش روسیه و مزدوران گروه واگنر از بسیاری از مناطق سوریه، از جمله منطقه دیرالزور، دولت سوریه را واداشته است تا از رژیم جمهوری اسلامی ایران بخواهد تا خلاء ناشی از فقدان این نیروها را با نیروی قدس سپاه پاسداران پر کند. تا پیش از آن، در منطقه دیرالزور نیروی قدس سپاه و شبه‌نظامیان خارجی آن کنترل مناطق تحت تسلط دولت سوریه را بر عهده داشتند، و مزدوران واگنر نیز از سوی ارتش روسیه مامور شده بودند تا به همتایان ایرانی، عراقی، لبنانی، سوریه‌ای و افغانستانی‌شان یاری برسانند. حال با خروج این نیروها، تنها نیروی قدس و شبه‌نظامیان خارجی آن است که بر این منطقه تسلط دارند.

افزایش تسلط نیروی قدس سپاه، به افزایش حمله‌های آنان علیه مواضع نیروهای ارتش آمریکا در دیرالزور انجامیده است. این حمله‌ها اغلب از طریق راکت‌پرانی و خمپاره‌پرانی‌های کور صورت می‌گیرد که اخیرا با حمله‌های پهپادهای انتحاری ساخت ایران نیز همراه شده است، اما با توجه به استقرار سامانه‌های پدافندی ارتفاع پست و ضدموشکی سی-رام (C-RAM) مجهز به تیربار فالانکس و نیز سامانه ضد پهپادی کایوت ۲ در این مناطق از سوی ارتش آمریکا، هیچ موفقیتی برای فرماندهان سپاه به ارمغان نیاورده است.

هم‌اکنون نیروهای نظامی آمریکایی مستقر در منطقه دیرالزور وظیفه مهم محافظت از تاسیسات میدان نفتی العمر و میدان گازی الطابيه (کونیکو) را بر عهده دارند. این تاسیسات درآمد اصلی نیروهای دموکراتیک سوریه را که کنترل شمال شرق این کشور را در اختیار دارند، تامین می‌کند. با خروج نیروهای نظامی روسیه و افزایش تسلط نظامی و سیاسی نیروی قدس سپاه در بسیاری از نقاط سوریه، به‌خصوص منطقه دیرالزور، احتمال انجام حمله‌های گسترده از سوی آن‌ها علیه مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه، و متعاقبا ارتش آمریکا در دیرالزور، وجود دارد به همین دلیل، در روزهای گذشته نیروی هوایی آمریکا با انجام حمله‌هایی کوشیده است با افزایش توان تهاجمی نیروی قدس در منطقه دیرالزور مقابله کند.

درباره حمله‌های اخیر نیروی هوایی آمریکا در منطقه دیرالزور چه می‌‌دانیم؟

حمله‌های نیروی هوایی آمریکا علیه نیروی قدس سپاه و شبه‌نظامیان خارجی آن در منطقه دیرالزور، با پهپادهای رزمی و هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی آمریکا صورت می‌گیرد. برخی از این حمله‌ها اهدافی را منهدم می‌کنند که فرماندهان منطقه‌ای وفرامنطقه‌ای ارتش آمریکا، از جمله سنتکام (فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا) به انهدام فوری آن‌ها نیاز دارند. (Time sensitive targets).  اما برخی دیگر از هدف‌‌ها از پیش تعیین شده‌اند و با برنامه‌ریزی طولانی از قبل منهدم می‌شوند. این هدف‌ها عمدتا با جنگنده‌های ضربتی اف-۱۵ئی به پرواز درآمده از اردن منهدم می‌شوند.

هدف‌های فوری عمدتا پس از کشف از طریق پهپادهای تهاجمی اِم کیو-۹ ریپر، با استفاده از موشک‌های هوا به سطح «هل‌فایر» هدف گرفته می‌شوند. به عنوان مثال، اگر فرمانده منطقه‌ای یکی از واحدهای سپاه قدس در حال حرکت از نقطه‌ای به نقطه دیگر مشاهده شود، سریعا با همان پهپادی که او را شناسایی کرده است، با موشک ای‌جی‌ام-۱۱۴آر۹ایکس (AGM-114R9X) موسوم به «هل‌فایر سامورایی» هدف گرفته می‌شود. همچنین، اگر شبه‌نظامیان نیروی قدس در حال آماده‌ شدن برای شلیک راکت یا خمپاره به سمت مواضع نیروهای آمریکایی، همچون پایگاه نظامی واقع در دهکده سبز نزدیک به میدان نفتی العمر، مشاهده شوند، سریعا با استفاده از موشک‌های «هل‌فایر» مجهز به سرجنگی انفجاری چون ای‌جی‌ام-۱۱۴آر (AGM-114R) هدف پهپادهای تهاجمی نیروی هوایی آمریکا قرار می‌گیرند.

در برخی مواقع حجم آتش مورد نیاز برای مقابله با نیروهای متخاصم قدس و شبه‌نظامیان خارجی آن‌ها از دو یا چهار تیر موشکی که پهپادهای ام‌کیو-۹ حمل می‌کنند، خارج است. در چنین شرایطی، جنگنده‌های اف-۱۶سی اسکادران ۵۵ شکاری در حال گشت هوایی بر فراز غرب عراق، یا اف-۱۵ئی‌های اسکادران ۳۳۵ شکاری در حال گشت هوایی بر فراز سوریه از سوی نیروهای نظامی آمریکا در منطقه دیرالزور فرخوانده می‌شوند تا با بمب‌های جی‌بی‌یو-۳۸ و جی‌بی‌یو-۵۸  هدایت ماهواره‌ای خود، آن‌ها را هدف بگیرند.

این جنگنده‌ها همچنین به موشک‌های هوا به هوای کوتاه‌برد هدایت حرارتی ایم-۹ایکس سایدوایندر (AIM-9X Sidewinder) و میان‌برد هدایت فعال راداری ایم-۱۲۰سی آمرام (AIM-120C AMRAAM) مجهزند و می‌توانند خطر پهپادهای شناسایی، تهاجمی، و انتحاری نیروی قدس سپاه یا حشد‌الشعبی را از میان بردارند.

در تاریخ ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ (دوم مه ۲۰۲۲)، خبرگزاری‌های سوریه به نقل از شبه‌نظامیان حشد‌الشعبی اعلام کردند که هواپیماهای ناشناس در یک حمله هوایی، یکی از فرماندهان منطقه‌ای نیروی قدس را با یکی از همراهانش که سوار بر یک خودرو در نزدیکی مقبره عین علی در حومه المیادین واقع در ۴۰ کیلومتری مرکز دیرالزور بوده‌اند، به قتل رساندند.  با توجه به نوع این حمله، انجام آن بیش از آنکه از سوی جنگنده‌های نیروی هوایی آمریکا صورت گرفته باشد، محتمل‌تر است که با پهپادهای ام کیو-۹ آن انجام شده باشد.

پنج روز پس از قتل یک فرمانده میدانی نیروی قدس و یکی از همراهانش، این بار در روز هفدهم اردیبهشت ۱۴۰۱ (۷ مه ۲۰۲۲)  حمله‌ای هوایی علیه یک پل خاکی واقع بر رودخانه فرات که مرکز شهر دیرالزور را به جزیره‌ای خالی از سکنه به نام «حويجه كاطع» متصل می‌کرد، با جنگنده‌های اف-۱۵ئی نیروی هوایی آمریکا صورت گرفت. خبرگزاری الجزیره بدون اشاره به تلفات این حمله، از بروز دو انفجار در جریان آن سخن به میان آورد، در حالی که خبرگزاری رسمی ترکیه، آنادولو، خبر از کشته شدن ۹ شبه‌نظامی خارجی نیروی قدس سپاه در اثر آن حمله هوایی داد.

یک روز پس از این حمله هوایی، خبرگزاری‌های محلی خبر از تغییر فرماندهی نیروی قدس سپاه در منطقه دیرالزور دادند. بر اساس گزارش آن‌ها، فردی موسوم به «حاج امیر» جایگزین فرمانده قبلی، ملقب به «حاج مهدی»، شده است تا مسئولیت فرماندهی شماری از نیروهای قدس را در آن منطقه بر عهده گیرد.  به گزارش خبرگزار‌های منطقه‌ای، فرمانده جدیدی که منصوب شده است، فعالیت خود را با شعار «مبارزه با فساد مالی» آغاز کرده و دست به بازداشت شماری از مقام‌های محلی به دلیل فساد مالی زده است.

تلاش نیروی قدس سپاه برای افزایش تسلط خود بر منطقه دیرالزور سبب بروز محدودیت‌هایی برای ساکنان محلی آن شده است. رسانه‌های محلی چون «فرات پست» در روز ۲۳ اردیبهشت از وضع مقررات جدید آمد و شد از سوی حاج عسگر، فرمانده منطقه‌ای نیروی قدس سپاه در محور ابوکمال، برای ساکنان روستاهای اطراف بوکمال خبر داده‌اند. بر اساس این گزارش، این فرمانده منطقه‌ای با ایجاد پست‌های ایست بازرسی در ورودی روستای الصلبی، عبور و مرور ساکنان این روستا را به ابوکمال کنترل می‌کند. 

بر اساس اخبار رسانه‌های عرب‌زبان محلی و فرامنطقه‌ای، به وضوح مشاهده می‌شود که نیروی قدس سپاه در تلاش است تا نفوذ سیاسی خود را در شرق سوریه افزایش دهد. این امر ناشی از خروج آخرین نیروهای نظامی روس و مزدوران واگنر از این منطقه، و نیاز دولت بشار اسد به آن‌ها برای تامین امنیت و احتمالا مقابله با نیروهای دموکراتیک سوریه در آینده‌ای نزدیک است. بی‌شک نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا با استفاده از ۱۰ فروند اف۱۵ئی از اسکادران ۳۳۵ شکاری (مستقر در اردن از تاریخ ۳۱ فروردین ۱۴۰۱، برابر با ۲۰ آوریل ۲۰۲۲) و ۱۸ فروند اف-۱۶سی از اسکادران ۵۵ شکاری (مستقر در قطر از تاریخ ۲۸ مهر ۱۴۰۰ برابر با ۲۰ اکتبر ۲۰۲۱) و نیز پهپادهای تهاجمی ام‌کیو-۹، نقش مهمی در مقابله با آن‌ها ایفا کرده است و خواهد کرد.