یافته‌های جدید مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که بیش از یک‌سوم جمعیت ایران مسکن شخصی ندارند و در خانه‌های اجاره‌ای یا رایگان زندگی می‌کنند. بر اساس این گزارش، ۳۶ درصد درآمد خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۰ در بخش مسکن هزینه شده است.

مرکز آمار ایران روز دوشنبه، ۲۴ مرداد، در گزارشی جمعیت فاقد مسکن در ایران را ۳۲ درصد تخمین زد و اعلام کرد که از این میان، ۲۳.۲ درصد مستاجرند و ۸.۵ درصد نیز در خانه‌های سازمانی، وقفی یا رایگان زندگی می‌کنند. بر اساس این گزارش، میزان جمعیت مالک مسکن در ایران را می‌توان حدود ۶۸ درصد تخمین زد.

آمارهای پیشین نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۵، کمی بیشتر از ۶۵ درصد از جمعیت ایران صاحب مسکن بودند و این به معنای آن است که در مدت شش سال، کمتر از ۲.۵ درصد به جمعیت مالکان خانه در ایران اضافه شده است. مسئله‌ای که چرایی آن را باید در میزان درآمد خانوارهای ایرانی و هزینه‌های آنان جست‌وجو کرد.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۰ به نسبت سال قبل از آن، هزینه‌های خانوارهای شهری ۴۹ درصد و هزینه‌های خانوارهای روستایی بیش از ۵۲ درصد رشد داشت. در این سال، خانوارهای شهری ۵۳ درصد و خانوارهای روستایی ۵۲ درصد بیشتر از سال قبل برای خرید مواد غذایی هزینه کردند.

مرکز آمار ایران در گزارش خود تایید کرد که ۷۳ درصد درآمد خانوارهای شهری در بخش‌های مربوط به مواد غذایی و مسکن صرف می‌شود.

گزارش اخیر مرکز آمار ایران آشکار می‌کند که ایرانیان از سال ۱۳۹۴ به بعد، به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی و نگرانی از وضعیت معیشت در هزینه‌ کردن جانب احتیاط را در پیش گرفته‌ و حتی برخی خریدهای ضروری خود را حذف کرده‌اند. به گزارش روزنامه فرهیختگان، بررسی هزینه و درآمد خانوار‌ها در ایران نشان می‌دهد که در ۱۰۰ سال اخیر، موارد مشابه تنها در سال‌های بحرانی مانند دوران جنگ و قحطی مشاهده شده است.

اگرچه طبق داده‌های مرکز آمار، ۳۶ درصد درآمد ایرانیان شهرنشین برای مسکن هزینه می‌شود، مشاهدات میدانی و دیگر گزارش‌های رسمی رقمی بالاتر را نشان می‌دهد. وزارت راه و شهرسازی تابستان ۱۴۰۰ در گزارشی اعلام کرد که بیش از ۶۰ درصد درآمد ایرانیان شهرنشین به بخش مسکن اختصاص می‌یابد. این گزارش می‌افزاید که نرخ جمعیت زیرخط فقر مسکن در ایران ۱.۸ برابر نرخ متعارف جهانی است.

پیش‌تر حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، گفته بود که ۴۲ درصد جمعیت ایران زیرخط فقر مسکن قرار دارند؛ این آمار در شهر تهران، طبق اعلام علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت، به ۵۱ درصد می‌رسد.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در گزارشی اعلام کرد که به‌طور میانگین، حدود ۴۱ درصد خانوارهای ایرانی از دسترسی به مسکن مقرون‌به‌صرفه محروم‌اند و ۹۴ درصد مستاجران در شهرهای ایران با معضل شدید تامین هزینه‌های خود و نداشتن امکان دسترسی به مسکن مقرون‌به‌صرفه مواجه‌اند.

عبدالله اوتادی، عضو اتحادیه مشاوران املاک، اواخر خرداد ۱۴۰۱ از افزایش ۳۰۰ درصدی نرخ اجاره‌بها طی سه سال گذشته خبر داد و گفت: «مستاجران برای تامین اجاره خانه، ماشین و دارایی‌های خود را می‌فروشند.»